Bir önceki yazımın başında mobil uygulamalar hakkında sektör esprisi haline gelen bu kavrama değinmiştim. Şimdi işin espritüel tarafını bir kenara itip gerçekleri konuşma zamanı.

Geçtiğimiz hafta perşembe günü DeFi alanında faaliyet gösteren kripto borsası Uniswap, mobil cüzdanını App Store’da 27 ülkede yayınladı. Bunu bir teknoloji şirketinin yol haritasındaki basit parçalardan biri gibi düşünebilirsiniz. Ancak ben bu konunun uzun vadeli planların bir parçasından ziyade pivot hamlelerinden biri olduğunu düşünüyorum. Bu düşüncemin 2 temel dayanağı var.

Bunlardan ilki, kripto teknolojilerinin geçtiğimiz yıllarda App Store, Google Play Store gibi merkezi organizasyonlar ile iş birliğine gitmeye direnç gösterirken artık o direncin kırılmış olması. Bu direncin kırılmış olmasının temel nedeni, kriptonun teknoloji deneyimi yüksek kitlelerden biraz daha geniş kitlelere doğru yayılmaya ihtiyacının tespit edilmiş olması diyebilirim.

Bir diğeri sebebi ise Uniswap’in mobil uygulama yayın bildirisinde bu kararın gerekçesine dair açıklamaları. Uniswap ekibi uygulamanın kullanılabilirliği konusunda çok fazla destek talebi aldıklarını ve bu aşamada kullanıcı kaybettiklerini dile getirmişti. Açıklamanın detaylarına uygulama yayınlandığı gün çıkan CoinDesk haberinde aşağıdaki alıntıyla birlikte değinilmişti.

“Başlangıç çizgisinde çok fazla kişi takılı kalıyor. İç denetim (self custody) cüzdanları konusunda kafası karışan Uniswap Web Uygulaması kullanıcılarından binlerce kullanıcı destek çağrısı alıyoruz. Bu yüzden size basit, güvenli ve kullanımı kolay olan kendi saklama cüzdanınızı kazandırmaktan gurur duyuyoruz.”

Kriptonun deneyim, son kullanıcı adaptasyonu ve erişilebilirlik konusunda pivot etmesi umut verici. Çünkü daha çok yayılmaya ihtiyacı var. Bu yayılım sürecinde erken aşama kullanıcı adaptasyonu için mevcut teknolojik olgu ve alışkanlıkları araç olarak kullanabilmek önemli. Mobil de bunlardan biri ve finans dikeyinde hali hazırda en yaygını.

Kripto için son kullanıcı adaptasyonunda öncelikli bir pivot hamlesi olan Mobil’de işlerin nasıl daha iyi olabileceğine ve kriptonun mevcut karnesine gelin birlikte bakalım.

Mobil Ürün Geliştirmek

Ürün geliştirme serüvenine web tabanlı başlamış birçok teknolojinin belirli bir süreden sonra mobil çözümler de geliştirmesine uzun yıllardır tanık oluyoruz. Bu süreç genelde Uniswap’in açıkladığı gibi kullanıcı taleplerinden ve tespit edilen ürünü iyileştirme fırsatlarından kaynaklanıyor. Mobil teknolojilerin sunduğu bu fırsatlardan bazıları;

1-Son kullanıcı deneyimi: Mobil uygulamalar, kullanıcılara daha fazla kişiselleştirme imkanı sunar. Kullanıcıların uygulamayı kullanım şekilleri ve tercihleri göz önüne alınarak özelleştirilmiş bir deneyim sunulabilir. Bu sayede mobil cihaz kullanımına uygun hazırlanan kullanıcı ara yüzleri daha kapsamlı bir deneyimle birlikte servis edilebilir.

2-Performans: Mobil uygulamalar, mobil cihazlar için optimize edilmiştir ve cihazın işletim sistemine uygun şekilde geliştirilir. Bu sayede uygulama, komplike senaryolarda daha hızlı çalışır ve daha akıcı bir deneyim sunar. Ayrıca, kullanıcıların internet bağlantısı olmadan da erişebileceği özellikler tasarlamaya izin verir. Bu, kullanıcıların uygulamayı her zaman ve her yerde kullanabilmesini sağlar.

3-Daha fazla etkileşim: Mobil uygulamalar, kullanıcılara daha fazla etkileşim imkânı sunar ve bu nedenle müşteri sadakatini artırabilir. Özellikle bildirimler ile kullanıcı etkileşimi yaratmak mobil uygulamaların çok kullandığı yöntemlerden biridir. Hatta bu özellik martın son haftasında iOS 16.4 versiyonu ile birlikte ana ekrana eklenen web uygulamaları için de kullanılabilir oldu. Mobil uygulama çözümü olmayan ancak daha fazla etkileşim yaratmak isteyen web tabanlı ürünler için önemli bir kaldıraç olacağına şüphem yok.

 iOS 16.4 güncellemeleri

Mobil Kripto Cüzdanlar

Blok zincir ekosisteminde en çok yatırım alan ürünlerin başında cüzdanlar geliyor. Buna rağmen cüzdanların özellikle ayı sezonunda kullanıcı sadakatinin düştüğüne ve yeni kullanıcı edinmekte zorlandığına tanık olduk. Yazının başında değindiğim gibi Uniswap’in kitle adaptasyonu ve sadakat problemlerine çözüm olarak gördüğü mobil uygulamalarda var olan kripto cüzdanlara bir göz atalım.

Şekil 1: 2023'ün ilk çeyreğinde iOS'da en çok tercih edilen 3 kripto cüzdan uygulamasının bu dönemde aldığı indirme sayısı.

1-Trust

2023 yılının ilk çeyreğine ait iOS verilerini incelediğimizde yılın ilk çeyreğinde 1,036,697 indirme alarak en çok tercih edilen mobil kripto cüzdanın Trust olduğunu söyleyebiliriz. 27 Eylül 2017'de iOS'de mobil kripto cüzdan olarak yayınlanan Trust'ın sırasıyla en çok ABD, Rusya, Nijerya, Birleşik Krallık ve Hindistan'dan kullanıcı edindiği görülüyor.

Tablo 1: Trust 2023 ilk çeyrekte ülkelere göre kullanıcı edinme grafiği.

2-MetaMask

2023 yılının ilk çeyreğine ait iOS verilerini incelediğimizde, 610,710 indirme alarak en çok tercih edilen ikinci mobil kripto cüzdanın MetaMask olduğunu söyleyebiliriz. 3 Eylül 2020'de iOS'de mobil kripto cüzdan olarak yayınlanan MetaMask'ın sırasıyla en çok ABD, Rusya, Japonya, Vietnam ve Ukrayna'dan kullanıcı edindi.

Tablo 2: MetaMask 2023 ilk çeyrek ülkelere göre kullanıcı edinme grafiği.

3-Coinbase Wallet

2023 yılının ilk çeyreğine ait iOS verilerini incelediğimizde 420,086 indirme alarak en çok tercih edilen üçüncü mobil kripto cüzdanın Coinbase Wallet oldu. 27 Eylül 2017'de mobil kripto cüzdan olarak yayınlanan Coinbase Wallet'ın sırasıyla en çok ABD, Birleşik Krallık, Almanya, Kanada ve Fransa'dan kullanıcı edindi.

Tablo 3: Coinbase Wallet 2023 ilk çeyrek ülkelere göre kullanıcı edinme grafiği.

4-Exodus: Yılın ilk çeyreğinde 322,421 indirme alarak sırasıyla en çok ABD, Rusya, Birleşik Krallık, Kanada ve Almanya’da kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 23 Mart 2019 tarihinde yayınlandı.

5-Ledger Live: Yılın ilk çeyreğinde 148,151 indirme alarak sırasıyla en çok ABD, Fransa, Almanya, Birleşik Krallık ve Rusya’da kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 28 Ocak 2019 tarihinde yayınlandı.

6-Crypto com DeFi Wallet: Yılın ilk çeyreğinde 107,302 indirme alarak sırasıyla en çok ABD, Birleşik Krallık, Kanada, İtalya ve Özbekistan'dan kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 20 Mayıs 2020 tarihinde yayınlandı.

Diğer veri kümesinde yer alan bundan sonraki kripto cüzdanlar alfabetik olarak sıralanmıştır.

7-Argent: Yılın ilk çeyreğinde 19,919 indirmeye ulaşarak sırasıyla en çok Türkiye, Finlandiya, Japonya, Ukrayna ve Polonya’da kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 25 Ekim 2018 tarihinde yayınlandı.

8-Glow: Yılın ilk çeyreğinde 8,236 indirme alarak sırasıyla en çok Türkiye, Endonezya, Belarus, Özbekistan ve Ukrayna’da kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 27 Ocak 2022 tarihinde yayınlandı.

9-MEW: Yılın ilk çeyreğinde 23,182 indirme alarak sırasıyla en çok ABD, Barbados adası, Finlandiya, Avusturya ve Litvanya'da kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 12 Mart 2020 tarihinde yayınlandı.

10-Phantom: Yılın ilk çeyreğinde 61,551 indirme alarak sırasıyla en çok ABD, Ukrayna, Rusya, Nijerya ve Litvanya'da kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 30 Ocak 2022 tarihinde yayınlandı.

11-Rainbow: Yılın ilk çeyreğinde 71,449 indirme alarak sırasıyla en çok Ukrayna, Rusya, Finlandiya, Nijerya ve Romanya'da kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 26 Haziran 2019 tarihinde yayınlandı.

12-Ronin Wallet: Yılın ilk çeyreğinde 17,678 indirme alarak sırasıyla en çok Filipinler, Nikaragua Cumhuriyeti, Venezuela, El Salvador ve Barbados adalarından kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 8 Kasım 2021 tarihinde yayınlandı.

13-Uniswap: Nisan 2023 itibariyle yayınlandığı için anlamlı veriler henüz elde edilememiştir.

14-Valora: Yılın ilk çeyreğinde 2,338 indirme alarak sırasıyla en çok ABD, Rusya, Nijerya, Birleşik Krallık ve Hindistandan kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 27 Ağustos 2020 tarihinde yayınlandı.

15-Zerion: Yılın ilk çeyreğinde 33,369 indirme alarak sırasıyla en çok Belarus, Litvanya, Finlandiya, Bulgaristan ve Nijeryadan kullanıcı edindi. Uygulama ilk olarak 27 Ağustos 2019 tarihinde yayınlandı.

Şekil 2: 2023'ün ilk çeyreğinde iOS'de en çok tercih edilen ikinci gruptaki kripto cüzdan uygulamasının en çok indirme aldığı 3 ülke.

2023'ün ilk çeyreğinde 100.000 ve üzeri indirme sayısına ulaşan mobil kripto cüzdanları öncü veri kümesi olarak sınıflandırmıştık. Bu dönemde 100.000 indirme sayısının altında kalan diğer veri kümesini değerlendirdiğimizde öne çıkan farklılıklardan biri popülasyondaki lokasyon değişimi oldu. 

Öncü mobil kripto cüzdanlarda ABD, Rusya, Birleşik Krallık gibi ülkelerin önde çıktığını söyleyebilirken diğer veri kümesindeki kripto cüzdanları bu çeyrekte en çok Finlandiya, Ukrayna ve Litvanya'da kullanıcı edindi. Bu değişimin nedeni uygulamanın hukuki uygunluğuyla pazarda elde ettiği rekabet avantajı veya son kullanıcıya sunulan çok farklı fırsat, teklif ve deneyimle de açıklanabilir.

Mobil Pazar Hakimiyetinde Kullanıcı Deneyimi ve Tecrübe Çarpanı

Kripto cüzdan uygulamalarının pazar hakimiyeti için farklı çarpan etkileri olduğunu söylemek mümkün. Sadık bir komünite yaratmak, agresif reklam kampanyaları sürdürmek ve güçlü bir uygulama mağazası optimizasyonu (ASO) yürütmek bunlardan biri olabilir. Ancak tüm bunları teknoloji hakimiyeti yüksek niş kripto kitlesine yönelik yapmayı sürdürdüğünüzde genel kitleye erişim hala çok zor olabilir. 

Özellikle bu yazının ana fikrinde ele aldığımız, mobil uygulamaları deneyimin kolaylığıyla son kullanıcı adaptasyonu için kullanmak istiyorsak tekrar tekrar başa dönüp deneyimi test etmek ve iyileştirmekte fayda var. Tecrübe kavramını ise uygulama mağazalarında yayınlama tarihi (release date) olarak baz alabiliriz. Uygulamaların pazarda erken faaliyet göstermesi bir pazar avantajı olmakla beraber rekabeti önleyebilen bir durum değildir. Öyle ki 2017 yılında yayınlanan Coinbase Wallet iOS uygulaması, 2023 yılının ilk çeyreğini işlediğimiz bu araştırmada kendinden 3 sene sonra yayınlanan Metamask'ın gerisinde kalmıştır.

Kripto için İşbirliği Dönemi

Kripto için mobil teknolojileri ve bunun aracılığıyla kitle adaptasyonunu konuşuyorsak iş birliğinin öneminin özellikle farkına varmamız gerektiğini söylemekte fayda var. Kriptonun anonim, merkeziyetsiz felsefesinden ötürü özgürlük bakış açısı çok daha geniş perspektife sahip iş modelleri var. Ancak konu mobil uygulamalarla kitle adaptasyonuna geldiğinde mağaza sahibi Apple, Google ve Huawei gibi Web2 temelli şirketlerle işbirliği yapmak gerekecek. 

Uygulama mağaza denetim süreci en sıkı olan Apple ile geçtiğimiz yıllarda bir çok büyük markanın bu konuda problemler yaşadığını gördük. Çünkü bu mağazalar partnerlerini uygulama yayınlamak için açık olarak yayınladıkları bir politikaya ve bunun üzerine inceleme (review) ekibinden geçen bir değerlendirme sürecine tabii tutuyor. Bu süreçte bazı emsal durumlar yaşanmakla beraber bazen uygulamanın iş modeli özelinde özel vakalar da yaşanabiliyor. 

Kripto teknolojilerinin özellikle mobil çözümler için bazı meydan okumalarla karşı karşıya kalabileceğini bu geçmiş vakaları inceleyerek de anlayabiliriz. Bu vakalardan kripto mobil uygulamalar için review(değerlendirme) sürecinde karşılaşabilecek bazı olası ihtimalleri listeledim.

Hükümet düzenlemeleri: Kripto para birimleri, hükümetlerin düzenleyici otoriteleri tarafından yakından takip ediliyor. Uygulamanın kullanıcıları, yargı yetkisi altındaki bölgelerin yasalarına uygun davranmak zorundalar. Aksi takdirde, uygulamanızın yasaklanması veya kullanıcılarınızın yasal sorunlarla karşılaşması söz konusu olabilir.

Güvenlik riskleri: Kripto mobil cüzdanlar, saklama ve işlem yapmak için kullanılan özel anahtarlar saldırılarına karşı hassiyetle geliştirilirler. Burada mobil işletim sistemi erişimine uygun alanlar yaratılabilir. Bu nedenle, uygulamanın güvenliğinin sağlanması son derece önemli. Bir güvenlik açığı veya sızıntı, uygulamanın kullanıcıları için ciddi bir risk oluşturabilir ve uygulamanızın itibarını ciddi şekilde zedeleyebilir.

Reklam engelleri: Kripto para birimi işlemleri ve cüzdanları hakkında reklam yapmak bazı platformlar tarafından yasaklanmıştır. Bu nedenle, uygulamanızı tanıtmak için reklam yapmak zorlaşabilir ve uygulamanızın görünürlüğü ve kullanıcı sayısı sınırlı kalabilir.

Teknik sorunlar: Kripto para birimi işlemleri ve cüzdanları oldukça teknik bir konudur ve kullanıcılarınızın bu konuda yeterli bilgiye sahip olmadıkları söylenebilir. Özellikle web çözümlerinden mobile yönelerek kitle adaptasyonu sağlama motivasyonunda bu nedenden detaylıca bahsettik. Bu nedenle, kullanıcıların uygulamayı doğru bir şekilde kullanmalarını sağlamak için yeterli desteği sağlamak deneyimin bir parçası olacaktır. Aksi takdirde, kullanıcıların sorunlarıyla başa çıkmak için harcanan zaman ve kaynaklar artabilir.

Rekabet: Kripto para birimi cüzdanı işlevi gören uygulamalar, son zamanlarda oldukça popüler hale geldi ve bu nedenle rekabet kızışmaya başladı. Benzer uygulamaların çokluğu veya mobil kasları güçlü rakiplerle yeni bir mecrada yarışmak uygulamanın başarısını olumsuz etkileyebilir.

Tüm bu riskleri sıralamışken çok yakın tarihte Uniswap'ın yaşadığı Apple inceleme (review) sürecinde yaşanan hadiseleri hatırlamakta fayda var. Uniswap, mobil kripto cüzdanı için planladığı lansman tarihini Apple inceleme süreci bariyerini aşamadığı için Nisan ortalarına kadar ertelemek zorunda kalmıştı. Nisan ortası itibarıyla Uniswap, kısıtlı ülkelerde yayınlama onayı alabilmişti.

Kriptoda mobil çözümlerin beni heyecanlandırmasının temel nedeni deneyimi birkaç seviye daha basitleştirmesi ve kitle adaptasyonuna aracılık edebilecek potansiyelde olması. Özellikle finans dikeyinde ülkemizde ve tüm dünyada mobil uygulama yaklaşımının yaygınlığı bu potansiyeli daha da güçlendiriyor. Son kullanıcı deneyimi, iş birliği ve kitle adaptasyonu odağında kripto ürünlerinde yeni bir dönem başlıyor. 

Bonus: Opclave

Kitle adaptasyonu, son kullanıcı deneyimi ve kriptoda mobil dönüşümü konuştuğumuz bu gündemde Opclave'den bahsetmekte fayda var. ETHGlobal Hackathonunda İTÜ Blockchain ekibi tarafından geliştirilen Opclave, kullanıcıların özel anahtarlarına erişim ve destek sağlayabilmek için mobil cihazları uygun hale getiriyor. Projenin potansiyel yatırımcıları için de kitle adaptasyonuyla beraber sunduğu kolaylıkların önemli değer önerileri olduğunu söyleyebiliriz. Opclave'in detayları hakkında geçtiğimiz günlerde yayınlanan röportajı inceleyebilirsiniz.

Dipnot

• Şekil 1,2 ve Tablo 1,2, 3'de uygulama istihbarat (app intelligence) ürünü Storespy'dan edinilen verilerle hazırlanmıştır.