İnternetin ilk versiyonu olan ve 90’lı yıllarda ortaya çıkan Web1’de kullanıcılar internet sitelerinde sadece araştırma yapabiliyor ve burada paylaşılan bilgileri okuyabiliyordu. Yani bu sitelerin sahibi dışındaki kişiler bilgi ekleme çıkarma yapamıyordu. Şu anda kullandığımız Web2 ise kullanıcılara odaklandı. Bunun sonucunda insanların birbirleriyle bağlantı kurup kendi içeriklerini oluşturabilecekleri çeşitli sosyal medya platformları ortaya çıktı.

Ancak bugün bu sosyal medya ağlarının çoğunun sahibi Facebook ve Google gibi büyük teknoloji şirketleri. Bu merkezi yapı, içeriklerin sansürlenmesi, kullanıcı verilerinin üçüncü kişilerle paylaşılması gibi sorunlar doğurdu. İşte bu sorunlara çözüm olarak da merkeziyetsizliği savunan Web3 ortaya çıktı.

Web3’te kullanıcılar kendi yarattıkları içeriklerin mutlak sahibi oluyor. Ayrıca, merkeziyetsiz hizmetler sayesinde bu içeriklerden para kazanabiliyor ve istedikleri veriyi paylaşabiliyor. Web2’deki gibi kullanıcıların verilerinin büyük şirketler tarafından kontrol edildiği bir sistemin aksine Web3, kullanıcıların kendi yarattıkları içeriklere kendilerinin sahip olacağı yeni bir ekonomik sistem getiriyor.

Web3 her geçen gün kendini geliştirmeye devam ediyor ve bu kapsamda da yeni trendler geliştiriliyor. Biz de CoinDesk Türkiye olarak Web3 için 2023 trendlerini sizler için derledik:

Merkeziyetsiz Metaverse

Metaverse zaten bir süredir gündemden düşmeyen popüler trendlerden biri. Ancak Fütürist Bernard Marr, Web3 destekçilerinin metaverse’ün geleceğini Microsoft veya Meta (Facebook) gibi merkezi şirketlerin eline bırakmayacağını düşünüyor.   

Decentraland ve Sandbox, merkeziyetsiz metaverse’lerin en iyi örnekleri. Bu dijital dünyalarda oluşan veriler Ethereum blokzinciri üzerinde tutuluyor. Bu metaverse’lerin sunucularının tek bir sahibi olmadığı için buradaki aktivitelere tek bir kişinin kararı doğrultusunda müdahale edilemiyor. Örneğin politik görüşleri sansürlenemiyor. Marr, merkeziyetsiz metaverse’lerin Web3’ün önemli bir parçası olduğunu ve 2023’te şirketlerin bu sistemleri geliştirmeye yönelik yatırımlar yapmaya devam edeceklerini öngörüyor.

Kullanışlı NFT’ler

Dijital sanat eserlerinin satışı NFT’ler sayesinde kolayca yapılabiliyor. Bu, NFT’lerin en çok kullanıldığı alanlardan biri. Ancak merkeziyetsiz Web3’ün geleceğine inanlar NFT’lerin asıl değerinin fiziki varlıkların, verilerin ve hatta fikirlerin tokenize edilmesiyle ortaya çıkacağını düşünüyor.

Bernard Marr’a göre 2023 yılında sanal sanat eserlerini temsil eden NFT’ler yerine utility NFT’ler daha ön planda olacak. Utility NFT’lere sahip olanlar kendilerine fiziki dünyadan sunulan faydalardan da yararlanabiliyor. Örneğin, bir restoranın NFT’sine sahip olanlar, kendilerine sıra beklemeden hızlıca masa ayırtabiliyor veya burada yapılan özel etkinliklere katılabiliyor.

Merkeziyetsiz Sosyal Ağlar

Merkeziyetsiz sosyal platformların geliştirilmesi Web3 hareketinin önceliklerinden biri. Çünkü Web3 destekçilerine göre merkeziyetsiz sosyal ağların en iyi tarafı sansüre karşı olabilmesi. Bugün Meta’nın sahip olduğu Facebook, Instagram ve Elon Musk’ın sahip olduğu Twitter’da son kararı tek bir kişi veriyor. Merkeziyetsiz sosyal ağlar bu duruma son verebilir. Tabii bu herkesin her istediğini söylemesi anlamına gelirse toplumlar bunun iyi bir şey olup olmadığı konusunda şüpheye düşebilir. 2023 yılında belki de bu soruların cevabı yavaş yavaş ortaya çıkabilir.

Yeşil Web3

Web3’ün en çok eleştirildiği konulardan biri bu alanda kullanılan teknolojilerin enerji harcamalarının çok olduğu ve bu nedenle çevreye zarar verdiğine yönelik iddialar. Hatta Tesla CEO’su Elon Musk sırf bu nedenle Web3 teknolojilerinden uzak durduklarını belirtmişti.

2022 yılında Ethereum’un proof of work protokolünden proof of stake protokolüne geçişi gibi enerji kullanımını azaltmaya yönelik hamleler geldi. 2023 yılında da bu gibi çevreyi koruyucu hamlelerin artması bekleniyor. Öte yandan, kaynakları koruyan ve geri kazandıran projelere mali destek sağlayan onarıcı finansman (ReFi) alanı da 2023’te büyüyebilir.   

Sıfır Bilgi İspatı (Zero Knowledge Proof)

Blokzinciri otomasyon platformu Zeeve ekibine göre sıfır bilgi ispatı Web3’ün merkeziyetsiz olabilmesi için en gerekli özelliklerden biri. Sıfır bilgi ispatı kullanıcılardan hiçbir bilgi toplamadan verilere ulaşımı sağlıyor. 2023 yılında sıfır bilgi ispatının Web3’e daha çok adapte olması bekleniyor.