Geçen ay hazırladığım yazımda Optimism ekosisteminde dağıtılacak bir hibe programından bahsetmiştim.

Bu hibe programının başvuruları bitti ve oylamalar gerçekleştirildi. Kripto paraların yükselişiyle birlikte hibe programının maddi değeri 50 milyon dolardan 90 milyon dolara yükseldi. Gelin hep beraber bu hibe programı nasıl sonuçlandı bunu inceleyelim. Önceki yazımda bu yazıda da geçecek bazı terimleri açıkladım, bu yazıyı daha iyi anlamak için henüz okumadıysanız o yazıyı okumanızı tavsiye ederim.

3. Tur Başvuru ve Oylama Süreci

Optimism, ekosistemini geriye dönük fonlamak için Retroactive Public Goods Funding (RetroPGF) olarak adlandırılan hibe programlarını gerçekleştiriyor. Bu turda hibe alan projelerden de iyi bir şekilde anlayabileceğimiz üzere bu hibe programından faydalanmak için projenizin kâr amacı gütmeyen bir proje olmasına gerek yok. Optimism, geriye dönük fonlama turlarında tamamen Optimism ekosistemine yaptığınız katkıyı ödüllendirmek istiyor. 

Bu turun başvuruları 19 Eylül - 23 Ekim tarihleri arasında gerçekleşti. Projeler, başvuru formunu doldurarak yarattıkları etkiyi anlattılar. Başvuru formunda paylaştıkları detaylar projelerin bireysel sayfalarında paylaşıldı. Böylelikle Badgeholder adı verilen kapalı grup bu detaylara göre oylama gerçekleştirdi. Badgeholder’lar projelerin yarattıkları etkiyi proje sayfalarından okudu ve inceledi, daha sonra 30 milyon OP token’dan ne kadarını almaları gerektiğine karar vererek oylarını kullandılar. Oylama süreci 6 Kasım - 7 Aralık tarihleri arasında gerçekleşti. 

Ayrıca değinmek gerekir ki bu hibe turu sadece projeler için gerçekleşmedi. Bireysel olarak katkı sağlayan kişiler de kendileri adına bir başvuru hazırlayıp yarattıkları katkıyı göstererek hibe programına katıldılar. Yazının çoğunda anlaşılması kolay olduğu için başvurulardan proje olarak bahsedeceğim ama kişisel olarak da programdan faydalanabilirsiniz.

Badgeholder Eşik Draması

Bu oylama sürecinde daha önceden var olmayan bir eşik oy sınırlaması uygulandı. Başvuran projelerin hibe kazanabilmesi için oy kullanan 145 Badgeholder’ın 17’sinden oy alması zorunlu tutuldu. Badgeholder’lar ise toplamda 643 proje başvurusu bulunduğu için daha adil oy kullanmak adına oylama süresinin hepsinde projeleri inceledi. Bu yüzden Badgeholder’lar oy kullanma işlemlerini oylama periyodunun sonuna bıraktı. 

Projeler hangi Badgeholder’dan oy aldığını veya Badgeholder’ın kaç OP oy kullandığını göremiyor, ama toplamda kaç Badgeholder’dan oy aldıklarını görebiliyor. Projeler ise 17 Badgeholder’dan oy alma eşiğini geçmekte zorlandıklarını fark ettiklerinde sosyal medyadan, yönetişim forumlarından ve çeşitli mecralardan Badgeholder’lardan oy istemeye başladı. Bu, birçok Badgeholder tarafından şikayet edilen bir durum oldu. 

Umuyorum ki bu turda çıkardığımız derslerden birisi bu olur ve bir sonraki tura bu sorunu çözmek için çeşitli çözüm yollarından birini uygulayabiliriz.

Sonuçların Duyurulması

Optimism Vakfı, gerekli hesaplamaları yaparak projelerin aldığı oyların medyan değerine göre 30 milyon OP değerindeki hibe miktarını dağıttı. 11 Ocak 2024 tarihinde sonuçlar duyuruldu ve projeler hibeyi alabilmek için sonraki adımları gerçekleştirmeye başladı. Her projenin geçmesi gereken bir Kimlik Onayı (KYC) süreci bulunuyor. Proje sahipleri şu anda bu Kimlik Onayı süreçlerini gerçekleştiriyorlar. Ödüller, Kimlik Onayı’nı başarılı bir şekilde geçtikten sonraki ilk ayın 3. gününde dağıtılmaya başlayacak. Birçok projenin 11 Ocak sonrasında Kimlik Onayı’nı gerçekleştirdiğini düşünürsek hibeler 3 Şubat itibariyle dağıtılmaya başlayacak.

Optimism Vakfı, hibelerin tek seferde gönderilmesinin piyasada satış baskısına neden olacağını düşündüğü için hibeleri 90 gün boyunca doğrusal olarak dağıtacak. Hibe dağıtımı sırasında Superfluid uygulamasından destek alacak olan Optimism Vakfı, projelerin aldıkları hibeleri ne zaman cüzdanlarına alacaklarına karışmıyor. 

Toplamda 643 projenin başvurduğu üçüncü turda 501 projenin ödüllendirildiğini görüyoruz. En düşük hibe miktarının ise 1987 OP olduğunu sonuçlardan görebiliriz. Yazının yazıldığı tarihteki OP fiyatına göre hibe programından en düşük hibe alan proje/kişi 6000 dolara yakın hibe kazandı.

Hibe Sonuçları Detayları

Turun sonuçlarına baktığımızda 129 projenin hali hazırda 2. turda da hibe aldığını görüyoruz. Bu turla birlikte toplamda 366 proje ilk defa Optimism ekosisteminden hibe kazanmış durumda. Bu sayı hibe programının oldukça başarılı olduğunu ve her turda geliştiğini gösteriyor. Zaten birinci turda 58 proje, ikinci turda 195 proje ödüllendirilirken üçüncü turda toplam 501 proje ödüllendirildi. Bu projelerin %73’ü ilk kez Optimism ekosisteminden hibe aldı.

Hibe programına 3 farklı kategori altında başvuru yapmak mümkündü. Projenizi bir kategoriyle sınırlamak zorunda değilsiniz. Projenizin katkıda bulunduğu kategorileri aşağıdaki üç başlıktan seçmeniz gerekiyordu:

• Geliştirici Ekosistemi
  
  
• Son Kullanıcı Deneyimi ve Adaptasyonu
  
  
• Kolektif Yönetişim

Ödüllerin bu üç kategori arasından en çok “Geliştirici Ekosistemi”ne ve “Son Kullancı Deneyimi ve Adaptasyonu”na dağıtıldığını görebiliyoruz. Aslında bunun nedeni bu iki kategorinin birbirine çok yakın kategoriler olması. Hali hazırda geliştirici ekosisteminin içerisinde bulunup bir uygulama geliştiren projelerin çoğu son kullanıcı deneyimini iyileştirmeye çalışıyor. Bundan dolayı başvuruların çoğu bu iki kategoriyi seçerek başvurmuştu. 

Bu iki kategoriden farklı olarak “Kolektif Yönetişim” kategorisinin de ödüllendirildiğini görüyoruz. Tamamen farklı bir kategori olarak bu hibe programına benzer programların nasıl gerçekleşmesi gerektiği hakkında fikirlerini sunan kişiler/projeler/topluluklar bu kategoriden başvuruda bulundu ve ödüllerini kazandı.

En Yüksek Ödüller

Hibe turundan en fazla ödül alan projelere değinmenin faydalı olacağını düşünüyorum.

Protocol Guild

Ethereum çekirdek geliştiricilerinin fonlanmasına destek sağlayan Protocol Guild 663.853 OP ile bu hibe turunda ve ikinci hibe turunda en fazla ödül alan proje oldu. İkinci hibe turunda da 557.301 OP ödül almışlardı. Geçtiğimiz yıllarda Ethereum çekirdek geliştiricilerinin maddi sorunlar yaşadığı duyulduktan sonra Protocol Guild’e olan ilgi oldukça arttı. 

go-ethereum

Yaygın adıyla “Geth” olarak da bilinen istemcinin ekibi bu hibe turunda 496.896 OP ödül almaya hak kazandı. En çok kullanılan istemcilerden (client) biri olan Geth hali hazırda Ethereum düğümü (node) çalıştırmak isteyen validatörlerin en çok kullandığı yazılımlardan biri. Bu proje de ikinci hibe turunda 230.590 OP ile ödüllendirilmişti.

Solidity

Ethereum Sanal Makinesi kullanan bütün blokzincirlerde akıllı kontrat yazmak için kullanılan Solidity dili bu hibe turunda en çok ödül kazanan üçüncü proje oldu. Bu ekosistemle tanışıklığı olan herkesin bildiği Solidity dili 422.361 OP ile ödüllendirildi. Proje ikinci hibe turunda da 217.383 OP ile ödüllendirilmişti.

Erigon

Karşımızda bir diğer istemci projesi Erigon yer almakta. Genellikle arşiv düğüm (archive node) çalıştırmak için optimize edilmiş bu istemci, biraz daha profesyonel geliştiricilere hitap ediyor. Özellikle son zamanlarda popüler hale gelen Rust dili ile yazılması istemciyi diğerlerinden farklılaştırıyor. Bu hibe turunda 339.545 OP ile ödüllendirilen proje ikinci hibe turunda 141.650 OP ile ödüllendirilmişti.

libp2p

İsminden de anlaşılacağı üzere eşler arası (peer-to-peer) bir ağ kitaplığı olan libp2p, bu hibe turunda en çok ödül alan beşinci proje olarak karşımıza çıkıyor. Daha önce IPFS’in bir projesi olarak ortaya çıkan proje daha sonradan IPFS’den ayrılarak kendi başına bir proje olarak geliştirilmeye devam etti. Ethereum’un Proof of Stake güncellemesinden sonra kullanımı oldukça yaygınlaşan proje 298.137 OP ile ödüllendirildi. Proje, hibe programının ikinci turuna katılmamıştı. Bu turların devamlı olması sayesinde hibe alabilen projelerden biri olarak yer aldı. 

Ödül Alan Türk Projeler

Clave 

Daha önceki ismiyle Opclave, OP Stack teknolojisini kullanarak ortaya çıkmış bir Hesap Soyutlama Cüzdan projesi. Yazdıkları Ethereum Geliştirme Teklifi 7212 (EIP-7212) ile de oldukça popüler hale gelen proje bu hibe turunda 74.534 OP ödül almaya hak kazandı. Bu proje de ikinci hibe turunda yer almamıştı.

Odos

Birden fazla blok zincirde çeşitli merkeziyetsiz borsaların (DEX) verdiği fiyat tekliflerini en iyi hale getiren (aggregator) Odos projesi, kendilerinin başvurduğu ilk hibe turu olan üçüncü turda 49.689 OP ödül almaya hak kazandı.

ITU Blockchain

Türkiye’nin ilk ve en büyük üniversite blockchain topluluğu olan ITU Blockchain bu turda Kolektif Yönetişim’e katkılarıyla başvurdu. Üçüncü hibe turunda 29.813 OP ödül almaya hak kazanan topluluk ikinci hibe turunda 26.447 OP ödül almaya hak kazanmıştı. 

Inverter Network

Çeşitli protokollerin ve projelerin zincir üstü (on-chain) ihtiyaçlarına karşılık bulan modüler altyapı protokolü olan Invertner Network üçüncü hibe turunda 24.844 OP ödül almaya hak kazandı. Kendileri ilk kez üçüncü turda başvuruda bulundu. 

Optimism Türkiye

Optimism ekosistemindeki gelişmeleri Türk kullanıcılara aktarmak için kurulan topluluk, ekosistemdeki birçok geliştirmeyi Türkçe şekilde paylaşıyor. Aynı zamanda ekosistem paydaşlarıyla yayınlar yapıp içerik üreten ekip üçüncü hibe turunda 10.448 OP ödül almaya hak kazandı. 

OP Chain List

Optimism ekosisteminde OP Stack ile geliştirilmiş blok zincirleri tek bir yerde toplayan bir proje olan OP Chain List ekosisteme yaptıkları katkılar sonucunda 9.937 OP ödül kazanmaya hak kazandı. 

ODTU Blockchain

Türkiye’nin en büyük üniversite blok zinciri topluluklarından biri olan ODTU Blockchain yaptıkları katkılar sayesinde bu turda 9.937 OP ödül almaya hak kazandı.

BanklessDAO Turkish

En büyük blok zinciri ve kripto para içerik üreticilerinden biri olan BanklessDAO’nun Türkçe içerik üreten topluluğu çeşitli içerikler üreterek Optimism ekosistemine katkıda bulunuyor. Üçüncü hibe turunda 4.968 OP ödül almaya hak kazanan topluluk hakkında daha fazla bilgiye Twitter sayfaları üzerinden ulaşabilirsiniz. 

Hitasyürek

Türk ekosisteminden tek bireysel başvuru Halil tarafından geldi. Kendisi özellikle Twitter sayfasında oldukça fazla içerik paylaşıyor ve Youtube kanalında çeşitli protokoller hakkında video içerikleri hazırlıyor. Kendisi üçüncü hibe turunda 4.968 OP ödül almaya hak kazandı. 

Sonuç

Kurucusu veya ekibi Türk olan projelerimiz toplamda 219.139 OP ödül almaya hak kazandılar. Bu ödül miktarı yazının yazıldığı tarihteki OP fiyatıyla birlikte neredeyse 660 bin dolara yakın bir miktar. Bu kadar büyük hibenin tamamen karşılıksız sadece Optimism ekosistemine katkı sağladıkları için verildiğini unutmamak gerekiyor. Ödül almaya hak kazanan bütün projelerimizi içtenlikle tebrik ediyorum ve başarılarının devamını diliyorum. 

Sonraki Turlar

Optimism ekosistemi geriye dönük fonlamalar için toplamda 840 milyon OP token ayırdı. Bu miktarın 40 milyonu son turla birlikte dağıtılmış oldu. Önümüzdeki yıllarda bu turların devam ettiğini göreceğiz ve ödül miktarının da artacağını umuyoruz. Bu hibelerden faydalanmak için hibe programının duyurulmasını beklemeden Optimism ekosistemine katkı sağlamaya başlamanız gerekiyor. Şu anda dördüncü turla ilgili bir gelişme duyurulmadı ama bununla ilgili ilk bilgiler paylaşıldığında sizinle paylaşacağım.