Kripto varlıklar, özellikle son zamanlarda bitcoin’in (BTC) ETF’lerden dolayı sergilediği kararlı yükseliş ile gün geçtikçe artan popülerliklerini daha da sağlamlaştırdı. Bundan dolayı kripto varlıklara yatırım yapanların sayısı artış gösterse de, popülerliklerine yasal zorunluluklar ve regülasyonlar ile ilgili sorular eşlik etmekte.

Halihazırda Türkiye de kripto varlıkların düzenlenmesine yönelik çalışmalarda bulunan ülkelerden biriyken, diğer kıtalardaki mevcut durumların neler olduğunu bilmemiz gerektiğini düşünüyorum. Birazcık haritamızı genişletebilirsek, bulunduğumuz konumu daha iyi kavrayabiliriz. 

2025 yılına kadar kripto varlıkların daha da yaygınlaşması ve uluslararası transferlerde kullanılması, epey muhtemel bir durum olarak bekleniyor. Bu ilk olarak işlem hacminde artışa, ardından hükümetlerin ve düzenleyici otoritelerin ilgisinin artmasına olanak sağlayacaktır. 

Kripto düzenlemeleri, aşağıdaki maddeler ile şekillenecektir:

1- Kripto varlıkların statüsünün tanımlanması: 2025 yılına kadar hükümetler, kripto varlıklar için daha net bir statü sunacaktır. Bunları emtia, dijital varlıklar veya başka bir şey olarak kategorize edebilir; bu da bunların kullanımına ilişkin vergileri ve kuralları belirlemede kolaylığa yol açabilir.

2- Şeffaflık ve güvenliğin sağlanması: Düzenleyiciler, kullanıcı tanımlama gerekliliklerini uygulayarak ve kara para aklamayı önleyerek, kripto varlıkların işlemlerindeki şeffaflığı daha etkin bir düzeye çıkarabilir.

3- Kripto borsaları ve cüzdanların düzenlenmesi: Düzenleyiciler, tüketicinin korunmasını sağlamak ve dolandırıcılığı önlemek amacıyla kripto borsaları ve cüzdanlar için zorunlu lisanslama ve gözetim getirebilir.

4- ICO'lar, IEO'lar ve DeFi'nin Düzenlenmesi: Düzenleyiciler, yatırımcıları korumak ve dolandırıcılığı önlemek amacıyla ICO'lar, IEO'lar ve merkeziyetsiz finans platformları (DeFi) için katı kurallar uygulayabilir.

5- Vergi kuralları: Hükümetler, vergilerin yatırımcılar ve kripto varlıklarda alım ve satım yapanlar tarafından nasıl ve ne zaman ödenmesi gerektiğini tanımlayarak, kripto varlıklar için vergi kurallarını açıklığa kavuşturabilir.

6- Merkez bankaları ve dijital para birimleri: 2025 yılına kadar çeşitli ülkelerin merkez bankaları, kendi dijital para birimlerini tanıtabilir ve bu da kripto varlıklar üzerindeki kontrol seviyesini ve düzenlemeleri artırabilir.

7- Sorumluluklar ve tüketicinin korunması: Hükümetler, tüketici haklarını korumayı, kripto varlıklarda işlem yapan tarafların sorumluluğunu belirlemeyi ve hatalı eylem veya dolandırıcılık durumlarında tazminat talep etmeyi amaçlayan yasa ve düzenlemeler çıkarabilir.

Çeşitli ülkelerin hükümetleri, kripto varlıkların düzenlenmesine yönelik farklı yaklaşımları benimseyebilirler. Bazı ülkelerde kripto varlıkları düzenleyen mevzuat hâlâ geliştirme aşamasındayken, diğerlerinde bir süredir katı kurallar ve gereklilikler uygulamaya konulmuş olabilir.

Avrupa

Şu anda Avrupa'da kripto varlıklar, bireysel ülkeler ve Avrupa Birliği düzeyinde regülasyonla tanışmaktadır. Bazı ülkelerde kripto varlıklar tamamen yasaklanırken, bazılarında ise yasallaştırılıp belirli kurallarla düzenleniyor.

Gelecekte AB'nin tüm kripto varlık borsaları ve cüzdanları için zorunlu kayıt getirebileceği ve kripto varlık işlemlerine vergi getirebileceği varsayılıyor. Ek olarak, kara para aklama ve kripto varlık yoluyla terörün finansmanı ile mücadeleye yönelik daha katı kurallar gündeme gelebilir.

Ancak Avrupa'da gelecekteki kripto varlık düzenlemesinin kesinleşmiş ayrıntıları hala bilinmiyor.

Amerika Birleşik Devletleri

Amerika Birleşik Devletleri'nde kripto varlıklar federal, eyalet ve yerel olmak üzere çeşitli düzeylerde düzenlenmektedir. Örneğin federal düzeyde, kripto varlıklar Federal Rezerv Bankası, Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu (CFTC) ve diğer kurumlar tarafından düzenlenmektedir.

Ek olarak ABD, kara para aklama ve kripto varlıklar yoluyla terörün finansmanı ile mücadele etmeyi amaçlayan bir mevzuat üzerinde de çalışıyor.

ABD'nin bazı eyaletlerinde, borsalar ve kripto varlık operatörleri için belirli kurallar halihazırda uygulamaya konulmuş durumda. Örneğin New York eyaletinin Finansal Hizmetler Departmanı, bu alanda faaliyet gösterecek kurumlara BitLicense lisansını vermektedir.

Asya

Asya'daki kripto varlık düzenlemesi, kıtadaki birçok ülkede büyük farklılıklar göstermektedir. Japonya, Singapur ve Kore gibi bazı ülkeler kripto varlıkları tanıdı ve bu endüstri için kurallar ve düzenlemeler oluşturmaya çalışıyor.

Japonya'da kripto varlıklar, Sanal Para Birimi Ödemeleri Yasası ile yasallaştırılıyor ve düzenleniyor. Ayrıca Kore de kripto varlıkları tanıyor ancak kullanıcı kimlik gereklilikleri gibi daha katı düzenleyici kurallar getiriyor.

Öte yandan Çin gibi bazı ülkeler de, kripto varlıkların ülke içinde kullanımını yasaklamıştır. Hindistan'da kripto varlıklar her ne kadar gri bir alanda yer alıyor olsa da, hükümetin kripto varlıkların durumunu açıkça tanımlaması gereken bir yasa çıkaracağı söyleniyor.

Latin Amerika

Latin Amerika'da, kripto varlıklar bazı ülkelerde önemli ölçüde benimsendi ve tanındı. Meksika, Kolombiya, Brezilya ve Arjantin gibi bazı ülkeler, kripto varlık endüstrisi için kurallar ve düzenlemeler oluşturmaya çalışıyor. Hatta Arjantin’in geçtiğimiz yılın sonlarında Bitcoin’i destekleyen bir Başkan seçmesi, bunun en büyük örneklerinden.

Meksika'da kripto varlıklar, “dijital varlık” olarak kabul ediliyor ve Ulusal Bankacılık ve Menkul Kıymetler Komisyonu tarafından düzenleniyor. Brezilya'da kripto varlıklar birer ödeme aracı olarak kabul ediliyor ancak bunların kullanımı da Brezilya Merkez Bankası tarafından düzenleniyor. Kolombiya'da ise her ne kadar kripto varlıklar tanınıyor olsa da, düzenlemeler halen geliştirilme aşamasında.

Ancak Bolivya ve Ekvador gibi bölgedeki diğer bazı ülkelerde kripto varlıklar tamamen yasaklanmıştır. Venezuela'da "Petro" adı verilen devlet destekli bir kripto varlık oluşturulmuş olsa da, uluslararası camiadan gelen olumsuz tepkilerin odağında yer aldı.

Bu nedenle, Latin Amerika'daki kripto varlık düzenlemeleri ülkeler bazında epey çeşitlilik gösteriyor.

Türkiye

Ülkemiz, nüfusa oranla kripto varlık kullanımı konusunda başı çeken ülkelerden bir tanesi. Buna paralel olarak da, yaklaşık birkaç senedir kripto varlıklara uygulanacağı dile getirilen bir düzenleme, ilgili kişiler arasında en çok konuşulan konular arasında.

Uzun süren görüşmeler ve çalışmalar sonucunda, kripto varlıklara ilişkin regülasyon sürecinde sonlara gelmiş bulunmaktayız. Özellikle karar vericilerin, söz konusu düzenlemede sektörün içinde yer alan ve dinamiklere hakim kimseler ile çalışması, gelecek adına bize umut veren etmenlerden bir tanesi.