Bitcoin Hakkında

Bitcoin, dünyanın ilk merkeziyetsiz kripto para birimidir. Aynı zamanda, Bitcoin blok zinciri üzerinden işlemleri kaydetmek, imzalamak ve göndermek için açık anahtarlı kriptografiyi kullanan bir tür dijital varlıktır. Bitcoin ile ilişkili işlemlerin tümü merkezi bir otoritenin gözetimi olmadan yapılmaktadır.

Bitcoin ağı (büyük "B" harfiyle) Ocak 2009'da "Satoshi Nakamoto" takma adlı anonim bir bilgisayar programcısı veya programcı grubu tarafından başlatılmıştır. Ağ, internet üzerinden değer aktarmak veya altın ve gümüş benzeri bir değer deposu olarak hareket etmek amacıyla kurulmuştur. Aynı zamanda bu ağ, bitcoin (küçük harf "b") adlı bir kripto para birimini kullanan eşler arası (peer-to-peer) bir elektronik ödeme sistemidir.

Her bitcoin, 100 milyon satoshiden (bitcoin'in en küçük birimleri) oluşur ve bireysel bitcoin'i sekiz ondalık basamağa kadar bölünebilir hale getirir. Bu, herkesin bir ABD doları kadar küçük bir bitcoin parçası satın alabileceği anlamına gelmektedir.

Bitcoin Fiyatı

Bitcoin'in fiyatı oldukça değişken olmasıyla ünlü. Ancak, son on yılda herhangi bir türde (hisse senetleri, emtialar ve tahviller dahil) en iyi performans gösteren varlığı haline gelmiştir. Öyle ki 2010 ve 2020 arasında BTC’nin değeri şaşırtıcı bir şekilde %9.000.000'a kadar tırmanmıştır.

Bitcoin, 2009 yılının başında piyasaya sürülmüştür. Satoshi Nakamoto bitcoin genesis blokunu (Bitcoin blok zincirindeki ilk blok) çıkarırken, 50 BTC 0,00 dolar fiyatla dolaşıma girmiştir.

Kasım 2012'de ilk yarılanma olayı gerçekleşene kadar, 10 dakika gibi kısa bir sürede oluşturulan her bir blokla birlikte 50 bitcoin dolaşıma girmeye devam etmiştir (aşağıya bakın). Yarılanmalar, Satoshi Nakamoto tarafından Bitcoin'in koduna programlanan bitcoin arzı sistemini ifade etmektedir. Bu sistem temel olarak, her 210 bin blokta bir dolaşıma giren yeni BTC sayısını otomatik olarak yarıya indirmeyi içermektedir.

BTC'nin fiyatı ilk kez Şubat 2011'de ABD doları ile pariteye ulaşmıştır. Bu dönüm noktası, yeni yatırımcıları piyasaya girmeye teşvik etmiştir. Öyle ki 2011’in ilk yarısında, bitcoin'in fiyatı yükselmeye devam etmiş ve 30 doların üzerine çıkarak zirve yapmıştır.

2013'ün başlarında, önde gelen kripto para birimi uzun bir düşüş döneminden kurtulmuş ve kısa bir süre de olsa 1.000 doların üzerine çıkmıştır. Ancak Çin'in kripto ve diğer durumlara yönelik ilk yasağını duyurduğu meşhur Mt Gox hack'iyle birlikte BTC fiyatı tekrar 1.000 doların üzerine ancak dört yılın sonunda çıkabilmiştir. 1.000 dolar seviyesinin alışması ile birlikte bitcoin çarpıcı bir şekilde yükselmeyi sürdürmüş, 2017 yılında önceki tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 19.850 dolar ile zirveye ulaşmıştır.

2018 yılına gelindiğinde tüm kripto piyasası, şu anda “kripto kışı” olarak anılan ve bir yıl boyunca süren ayı piyasasına girmiştir. Takvimler 2020’nin Aralık ayını gösterdiğinde ise bitcoin önceki tüm zamanların en yüksek seviyesini test etmek için geri dönmüş, 119 gün içerisinde %239 daha artarak 64.799 dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.

Bitcoin Nasıl Çalışır?

Bitcoin ve diğer kripto para birimleri finans dünyasının e-postası gibidir. Bu para biriminin fiziksel bir varlığı yoktur. Coin, işlemi kolaylaştırmak için banka aracıları olmadan doğrudan gönderici ve alıcı arasında havale edilir. Her şey, blockchain adı verilen şeffaf, değişmez, dağıtılmış bir ledger (kayıt defteri) teknolojisi aracılığıyla herkese açık olarak yapılır.

Blockchain teknolojisinin ana özellikleri şunlardır:

• Bitcoin işlemleri, herkesin indirebileceği ve idamesine yardımcı olabileceği “blok zinciri” (blockchain) olarak bilinen halka açık, dağıtılmış bir deftere kaydedilir.

• İşlemler, aracı olmadan doğrudan göndericiden alıcıya gönderilir.

• Kendi bitcoin'lerini saklayanlar, bunlar üzerinde tam kontrole sahiptir. Bu coinlere sahibinin kriptografik anahtarı olmadan erişilemez.

• Bitcoin'in herhangi bir fiziksel biçimi mevcut değildir.

• Bitcoin'in 21 milyon adet sabit arzı mevcuttur. Daha fazla bitcoin oluşturulamaz ve var olan bitcoin birimleri yok edilemez.

Bitcoin kullanıcıları, dijital cüzdanına eklenmiş açık anahtar bilgilerini girerek ağ üzerinden para gönderir ve alır.

Bitcoin işlemlerini doğrulayan dağıtılmış insan ağını (madencileri) teşvik etmek için her işleme ilave bir ücret eklenir. Bu ücret, işlemi yeni bir bloğa ekleyen madenciye verilir. Ücretler, "ilk fiyat" açık artırma sistemine göre belirlenir. Bu sistemde, işleme eklenen ücret ne kadar yüksekse bir madencinin bu işlemi önce işlemesi daha olasıdır.

Gerçekleşen her bir bitcoin işlemi, “madencilik” (mining) adı verilen bir süreçle Bitcoin blok zinciri defterine kalıcı olarak işlenmelidir.

Bitcoin madenciliği, madencilerin özel bilgisayar ekipmanı kullanarak rekabet ettiği süreci ifade eder. Bu ekipmanlar, zincirdeki bir sonraki bloğun kilidini açmak için uygulamaya özel entegre devre (ASIC) yongaları olarak da bilinirler.

Blokların kilidini açma ise şu şekilde işler:

• Kripto madenciliği, kriptografik hashing adı verilen bir sistem kullanır. Bu işlev, herhangi bir girdiyi (mesajlar, sözcükler veya herhangi bir türden veri) alır ve onu "hash" olarak bilinen sabit uzunluklu alfa sayısal bir koda dönüştürür.

• Her girdi tamamen benzersiz bir hash oluşturur ve hangi girdilerin belirli hash'leri oluşturacağını tahmin etmek neredeyse imkansızdır. Girişin bir karakterini değiştirmek bile tamamen farklı bir sabit uzunluklu kodla sonuçlanacaktır.

• Her yeni bloğun “hedef hash” adı verilen bir değeri vardır. Bir sonraki bloğu doldurma hakkını kazanmak için, madencilerin 'hedef' hash'in sayısal değerinden küçük veya ona eşit bir hash üretmeleri gerekir. Hash'ler tamamen rastgele olduğundan, bir madenci başarılı olana kadar bu sadece bir deneme yanılma meselesidir.

Madencilerin makineleri kullanmasını ve bir şey elde etmek için zaman ve enerji harcamasını gerektiren bu yöntem, iş kanıtı (proof-of-work) sistemi olarak bilinir. Bu yöntem, kötü niyetli kişilerin istenmeyen posta göndermesini veya ağı bozmasını engellemek için tasarlanmıştır.

Bir sonraki bloğu başarıyla açan kişi, “blok ödülleri” olarak bilinen bir dizi bitcoin ile ödüllendirilir ve yeni bloğa bir dizi işlem ekler. Ayrıca yeni bloğa ekledikleri işlemlere göre işlem ücretlerini de kazanırlar. Yaklaşık her 10 dakikada yeni bir blok keşfedilir.

Bitcoin blok ödülleri zamanla azalır. Her 210 bin blokta veya yaklaşık dört yılda bir, her blok ödülünden alınan bitcoin sayısı, zaman içinde alana giren bitcoin sayısını kademeli olarak azaltmak için yarıya indirilir.

2021 itibarıyla, madenciler her yeni blok keşfettiklerinde 6,25 bitcoin almaktadırlar. Bir sonraki bitcoin yarılanmasının 2024'te gerçekleşmesi bekleniyor. 

Böylece, bitcoin blok ödüllerinin blok başına 3,125 bitcoin'e kadar düştüğünü görebileceğiz. Pazara giren yeni bitcoin arzı küçüldükçe, bu durum bitcoin alımını daha rekabetçi hale getirecektir. Tabii bitcoine olan talebin yüksek olmaya devam edeceğini varsayarsak.

Bitcoin'in Enerji Tüketimi

Ağa katkıda bulunanların yeni bloklar oluşturmaya zaman ve kaynak ayırmasını gerektiren süreç, ağın güvenli kalmasını sağlar. Ancak bu güvenliğin bir bedeli var. 

2021 itibarıyla, Bitcoin ağı yılda yaklaşık 93 terawatt saat (TWh) elektrik tüketiyor. Bu rakam, dünyanın en büyük 34. ülkesi tarafından tüketilen enerji seviyesine denk gelmekte.

Elektriğe olan bu iştah, Tesla CEO'su Elon Musk gibi ünlülerden Çin Devlet Konseyi ve ABD Senatosu gibi hükümet organlarına kadar farklı kişi ve kuruluşlardan Bitcoin'in iklim değişikliği üzerindeki etkisi bağlamında geniş çaplı eleştiriler alıyor. Ancak elektrik rakamları endişe verici derecede yüksek olsa da bitcoin madenciliğinin herhangi bir ülkenin enerji tüketiminin en fazla %1,29'una tekabül ettiğini belirtmek gerek. 

Enerji tüketimi doğru bir şekilde ölçülemeyen ve çalışması için ATM'ler, kart makineleri, banka şubeleri, güvenlik araçları, depolama tesisleri ve büyük veri merkezleri dahil olmak üzere bir dizi ek katman gerektiren fiyat para sisteminin aksine, Bitcoin enerji tüketimi ölçülebilen ve izlenebilen eksiksiz bir finansal sistem olarak karışımıza çıkıyor.

Ayrıca, madencileri yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmaya teşvik ederek Bitcoin'in karbon ayak izini iyileştirmeyi amaçlayan Kripto İklim Anlaşması ve Bitcoin Madencilik Konseyi’nin de dahil olduğu bir dizi girişim mevcut.

Yönetim

Daha önce de belirtildiği gibi Bitcoin ağı “Satoshi Nakamoto” olarak bilinen bir grup programcı veya bu takma adı kullanan bir yazılımcı tarafından oluşturuldu. Geliştirilmesinin ilk safhalarında, "cypherpunk" Hal Finney, kriptograflar Wei Dai ile Nick Szabo ve yazılım geliştiricisi Gavin Andresen dahil olmak üzere diğer geliştiriciler protokol üzerinde çalışmaya katıldı.

Bitcoin ağındaki ilk istemci olan Bitcoin Core'un geliştirilmesine katkıda bulunan Pieter Wuille ve Peter Todd gibi birkaç başka geliştirici de vardı. Burada bahse konu “istemci”, bir ağ katılımcısının bir düğümü çalıştırmasını ve blok zincirine bağlanmasını sağlayan bir yazılım olarak tanımlanmaktadır.

2012 yılında Bitcoin protokolünün geliştirilmesini ve benimsenmesini desteklemek için Amerika'da Bitcoin Foundation adlı kâr amacı gütmeyen bir kurum oluşturuldu. Ancak vakfın elindeki nakit para üç yıl sonunda tükendi ve vakıf feshedildi.

2014 yılında, Hashcash'in (1997'de oluşturulan ve Bitcoin'in daha sonra benimseyeceği aynı çalışma kanıtı mekanizmasını kullanan bir kriptografik hash algoritması) mucidi olan başka bir cypherpunk Adam Back, Blockstream'i kurdu. Blockstream, Lightning Network ve yan zincirler dahil olmak üzere Bitcoin ağı üzerinde yeni altyapı geliştiren, kâr amacı gütmeyen bir teknoloji şirketidir.