Yılın sona ermesi aslında alelade bir olay. Son gün diğer günlerden çok da farklı değil. Ancak yine de yılın sonu geldiğinde insanda bir kendi kendine söz verme ve beklenti durumu oluşuyor. Bu yılın son köşe yazısında geleceğe bakıp önümüzdeki dönemde bizi bekleyen büyük değişimlere dair birkaç kelam etmek istiyorum. Planım dönüp geriye bakmaktan kaçınmaktı zira son günlerde hepimiz bunu yapıyoruz. Ancak şu da bir gerçek ki bu yılın gelişmelerini hatırlamadan geleceğe bakmak çok da mümkün olmayacak. Zira bitmekte olan yıl kolektif bilincimize ciddi etkiler yaptı ve gelecek aylardaki birçok gelişmeyi de etkileyecek.

Duyguların önemi

Tüm bu yaşadıklarımızın ve gelecekte bizi bekleyen durumların kökeninde kolektif motivasyonumuzda duyguların önemli bir yer kaplaması gerçeği yatıyor. Bu değişim son birkaç yılda olanları açıklıyor ve gelecekte olabileceklere dair fikir veriyor. Bu söylediğim çok açık ve bir o kadar da muallak gelebilir kulağınıza. O nedenle biraz açıklamak isterim.

Öncelikle bariz ve açık kısma değinelim. Şöyle bir geriye dönüp baktığımızda bu yılın sektörün bütünü anlamında oldukça duygusal bir zeminde yaşandığını söyleyebiliriz. Bazılarımız bu duyguları yönetebilse de birçok kişinin yönetemediğini ve etrafımızdaki heyecandan ve korkudan kaçmanın kolay olmadığını belirtmek isterim. Akıllı ve başarılı sandığımız kişilerin yaptıklarını görünce ihanete uğramış hissettik. Bu tür kişilerin insanların güvenini kötüye kullanıp işler sarpa sardığında ortadan kaybolduklarını veya sorumluluk almadıklarını gördük. 

Bunlara göre biraz daha az bariz olan konu bu tür bir ihanet ortamına nasıl geldiğimizle ilgili olsa gerek. 2021’de sektör büyük paralar kazandı. Değerler ve hacim artıyor, fonlama sorunsuz sağlanıyor ve hepimiz çok iyi hissediyorduk. Fiyat ve performans arasındaki dengeyi mantıklı biçimde izah ettiğimizi sandığımız için güvenlik kalkanlarımızı indirdik. Zenginleşenleri takdir ettik zira bu durumun yapıcı olduğuna inanıyorduk. Kaydi temelli ölçütlerin anlamlı olduğuna inandık ancak bunların gösterdiği resmin rasyonelize edilememesi sonucu bu noktaya geldik. 

Yani rakamlar yukarı gittikçe iyi hissettik. Ancak zamanla bu durum tersine döndü, yüksek profilli figürlerin ihanetleri duygusal olarak bizi yaraladı ve pozitif bir alternatifin peşine düştük. 

Teknoloji ve amaç

Bu bizi daha az net olan kısma getiriyor. Bu da teknolojide duyguların yeri ile ilgili… yazılım ve veri yapıları genelde duygusallıkla pek de alakalı değildir ancak erken dönem bitcoincilerin bu kadar bağlılık göstermesi ve blok zinciri ekosistemlerinin büyümesinde sektördekilerin tutkusu ve etkisi de önemliydi. Aslında bu çok da tuhaf bir durum değil. İnsanlığın gelişimine olumlu ve güçlü katkı yapan her teknolojik gelişmede duygular ve bağlılık önemli rol oynamıştır. Uzay mekiklerinin başarılı biçimde fırlatıldığında kontrol odalarında veya bir aşının işe yaradığı anda geliştirme laboratuvarında bunu net biçimde görmek mümkün. 

Yaşı tutan herkes John Perry Perlow’un “Siber uzayın bağımsızlık bildirgesi” olarak tanımladığı retorikte kodun dünyayı nasıl dönüştürdüğüne dair bir perspektif sunuluyordu. 

Bu “bize karşı onlar” yaklaşımı kripto dünyasının ilk dönemlerinde ağırlık kazanmıştı. Bu ekosistem “izinsiz inovasyon” ve kendini ifade etme konusunda yeni nesil araçlar sunuyordu. Kolektif determinasyon sadece insani potansiyeli açısından değil mevcut kurulu düzenin büyük oyuncularının etkisinden kaçınmak noktasında önemli. Bu amaç birliği yılmazlığı ve hızlı gelişimi destekleyen duyguların tetiklenmesine zemin hazırladı ve bugün de etkisini sürdürüyor zira çoğumuz üzerinde çalıştığımız işlerin gerçekten değer oluşturduğuna inanıyoruz.

Yukarıdaki eğilimleri bütünsel biçimde değerlendirmemiz gerekirse: Trade işlemlerinden elde edilen kârlılık iyi bir şey ama bu yaklaşım ne dünyayı değiştirecek ne de konuya gönülden bağlı topluluklar oluşmasına yardımcı olacak. Konsolide olan ve yataylaşan piyasalarda para kazandırmanın getirdiği heyecan etkisini kaybetmeye devam ederken duygusal denge merkezi yaratımdan gelen tatmine doğru kayıyor. 

Genel tablo

2023’e dair genel tabloya baktığımızda:

• Piyasaların ruhu iyileşmeye çalışırken kriptonun teknolojik potansiyeline dair vurgu yoğunlaşıyor.
• Mevcut gelişmelere dair süreç oluşurken genel söylem daha uzun vadeli faydaya odaklanıyor.
• Diğer gelişmekte olan teknolojilerle çok daha derinlemesine entegrasyon öne çıkıyor.

Tüm bu yenilenen ilgi yeni blok zincirlerin evrimiyle ölçeklendirme sistemlerinin ve güvenlik köprülerinin gelişimiyle sınırlı kalmayacak. Yeni saklama ürünlerinin, merkeziyetsiz eöir kayıtlarının ve tokenlaştırma araçlarının gelişimiyle birlikte piyasanın hızlanmasına zemin hazırlayacak. Özel ve kamu tarafındaki yapıların denemelere devam etmesiyle birlikte yeni varlık türleri hayata geçirilecek. Merkez bankası dijital paralarına dair gelişmeler de bunu destekleyecek. Gerek ülke içinde gerekse ülkeler arasında daha güvenli, hızlı ve uygun maliyetli ödeme sistemleri de gelişime katkı verecek. Kripto temelli teknolojiler yenilenebilir enerji üretimine de destek sağlayacak. Zira enerji herkese dokunan bir konu haline geliyor.

Dünyanın sınırlarının dışına çıkıp bakarsak uzay ve kozmik araştırmaların artmasıyla birlikte özel ve kamu yapıları düşük yörünge temelli ticari uygulamaları devreye alacaklar. Devletler Ay’ı ve Mars’ı kolonileştirmek için yarışa girecekler ve bu yarışta merkeziyetsiz iletişim ve veri depolama önemli hale gelecek. Yapay zekaya olan ilginin ve yapay zekanın kapasitesinin artması metaverse gelişimini hızlandıracak ve NFT’ler koleksiyon görselleri olmaktan çıkacak. Tüm bunlar uluslararası anlamda sigorta, emlak ve tanımlama sektörlerinin şeffaflık sıkıntılarıyla boğuştuğu bir döneme denk gelecek. 

Bu eğilimlerin duygusal boyutu piyasaların iniş-çıkış dönemlerine kıyasla çok daha farklı ve sektörün son birkaç ayda aldığı hasar sonrasında tam da ihtiyacı olan duygulardan bahsediyoruz. Yani aslında ne amaç uğruna çalıştığımızı bize hatırlatan yapıcı duygular. Sosyal faydaya ve işe odaklanma bizi birbirimize yakınlaştıracak, eleştirel seslerle daha iyi bir diyalog zemini oluşturacak ve düzenlemelerin boyutunu belirleyecek. 

Böyle yaparsak bu acınası yılı geride bırakmamız, bencil inanları sistemin dışına itmemiz ve dünyayı daha iyi bir yer haline getirmek işçin kolektif çaba göstermemiz daha kolay olur. Piyasalarda ne olursa olsun 2023 kendimizi daha iyi hissetmemize imkân verebilir.