Geçtiğimiz haftalarda yaşanan ve büyük ölçekli ve saygı duyulan bir platformun milyarlarca dolarlık bilanço açığına ve 130’dan fazla şirketin iflasına neden olan karanlık finans oyunlarına girdiğinin ortaya çıktığı süreçle birlikte herkes güvenilir partileri ortadan kaldırmayı amaçlayan bir sektörün nasıl bu duruma düşebileceğini konuşmaya başladı.

Ancak bu, naif bir soru. Ne kadar paranın nasıl ve neden el değiştirdiğine dair detaylar ortaya çıktıkça işin temelindeki neden de netleşiyor: Güvenmeyi tercih ediyoruz.

Güvenin boşa çıktığı zamanlarda gösterilen içgüdüsel tepki bir daha asla kırılgan duruma düşmemeye yemin etmektir. Finans alanında göreceli olarak güvenilir bir merkeze gerek kalmadan finansal ilişkileri götürecek atomik swaplar, işlem izleme ve hesap onaylama gibi teknolojiler artık hayatımıza girmiş durumda. Ancak yaralanmış ruhlarımız kişisel hayal kırıklıklarını geride bırakmaya başladığı anda kalbimizi yeniden diğerlerine açıyoruz ve her şeyi vaat ettikleri gibi yaptığını söyleyen merkezi yapıların kollarına atlıyoruz.

Tüm bunlar, çok da anlamadığımız iç ve dış sistemlerin bir sonucu.

Buradaki iç sistem duygusal yapımızı ifade ediyor. İnsanoğlu hayatta kalmak için diğer kişilere muhtaç olduğunu biliyor. Atalarımızın klanlar, kabileler ve ülkeler kurmasının temel nedeni de bu birlikte hayatta kalma güdüsü. Modern zamanlarda yardım almadan karnımızı doyurmanın ve barınma ihtiyacımızı karşılamanın yollarını bulsak da dostluk ve aidiyet ihtiyacı insanın tek başına karşılayabileceği ihtiyaçlar değil. Buna paralel olarak finansta ve ticarette işi uzmanlara bırakmak daha kolaylık ve diğer işlere daha fazla zaman ayırma imkânı sağlıyor.

Dış sistem ise hepimizin gölgesinde yaşadığı düzenlemeler. Finansal hizmetler söz konusu olduğunda şirketler doğru ve açık kararlar verdikleri ve varlıklarımızın güvence altında tutulduğuna dair belirli gereklilikleri karşılamak durumundalar. İşlem yapmadan önce kabul ettiğimiz sözleşmelerdeki küçük puntolu yazıları hiç kimse okumuyor. Bunların mantıklı maddeler olduğunu varsaymak işimizi daha kolaylaştırıyor. Ayrıca çalıştığımız şirketin işini düzgün yaptığına dair delilleri de istemiyoruz zira şirketlerin büyük cezalardan kaçınmak için uyum içinde davrandığına inanıyoruz.

Ancak kripto ayrı bir dünya. Galiba çok kısa bir zamanda duygusal anlamda fazlasıyla bu dünyaya uyum sağladık.

FTX’e güvenmek

FTX’e güvenmek zorunda değildik zira başka merkeziyetsiz alternatifler de mevcuttu. Ancak güvenmeyi seçtik. Şirketin bilançosuna dair daha açık bilgilendirme isteyebilir, daha önce yaptığı token hareketlerini analiz edebilir veya yatırımcılarından hiçbirinin neden yönetim kurulunda yer almadığını sorgulayabilirdik. Ama hiçbirini yapmadık.

Merkezi bir otoriteye güvenmeye meyilli olmamızın belli başlı nedenleri var: Kolaylık, getiri beklentisi, aidiyet hissi, akıllı kişilere sempati duyma ve toplumda öne çıkmamış kişilerin başarısını desteklemek ve bunun bir parçası olmaktan haz alma. 

Burada örüntülerden etkilenme de söz konusu. Eğer bir şirket büyük ve başarılı ise onun kanuni olduğunu düşünürüz öyle değil mi? Birçok ülkede ofisleri olan ve birçok gelişmekte olan sektörü destekleyen bir şirketin, kurucusu meşhur kimselerle dost olan şirketin güvenilir olduğunu düşünürüz.

Belirli dozda bir ideoloji ortaya atın, hemen tarafınızda bir destekçi grubu toplanır ve bu grubun taahhüdü sayesinde birçok normal kontrolü es geçeriz. Hatta işe çok inanmayanları bile çeken bir refleks oluşur. Finansı dönüştürerek dünyayı çok daha iyi bir yer haline getirmek istediğini söyleyen ve parasının büyük kısmını hayır için dağıtacağını açıklayan  sessiz ve zeki bir kişiyi kim sevmez?

Burada kimseyi suçlamıyorum. Suçlayabileceğim tek kişi aynaya baktığımda gördüğüm kişidir.

Peki şimdi ne yapacağız?

Artık onlara güvenemeyeceğimizi sandığımız için merkezi platformları tamamen dışlamamız mı gerekiyor? şu anda bu söylem kulağa hoş geliyor. Ayrıca merkeziyetsiz platformların başarısız ve direnci de önemli bir potansiyelin göstergesi gibi. Ancak şunu biliyoruz ki çoğumuz içgüdüsel olarak kolaylığı güvenliğe tercih edeceğiz ve bir dahaki sefere tehlike sinyallerini daha iyi okuyacağımızı düşüneceğiz. Her şey bir yana kolaylık verimlilik demek, verimlilikse ekonomik kazanım sağlar. İnsanoğlu olarak konfora ve işbirliğine meylederiz.

Aslında daha iyisini yapmamız mümkün. Merkezi platformlar piyasaların entegre bir parçası olarak kalmaya devam ederken bu tür olaylardan dersler alacağız ve güvenin kör bir inanca bağlı kalmaması için gerekli araçları tesis edeceğiz. Aslında bunlar gerçekleşiyor. Son hafta içerisinde birçok platform rezervlerine yönelik delilleri ortaya koymaya başladılar ve kriptografik ve geleneksel deneyime dair bilgiler sağlayarak platformun varlıklarının müşterilerin mevduatı kadar veya bunun üzerine olduğunu kanıtlamaya çalışıyorlar. 

Gelecekte girişim sermayedarları inceleme süreçleri konusunda çok daha titiz davranacaklar. En azından bir sonraki sıcak piyasa dönemine kadar.

Lobi grupları ve politika ekipleri düzenlemecilerle işbirliği yaparak kanun ve düzenleme metinleri oluştururken bir yandan kısıtlayıcı maddeleri engellemeye çalışacaklar. Kurumlar radikal inovasyon noktasından uzaklaşsalar da kendi yapılarına benzer görünen ama daha iyi getiri sağlayan gelişmekte olan alanlara desteklerini sürdürecekler.

Ve sektör kendi mevcudiyetinin temel noktası olan bir söylemi güçlendirecek yeni gelişmelere imza atacak. Bu söylem: Herkes için her yerde daha fazla seçenek sağlamak olarak özetlenebilir. Merkeziyetsiz hizmetleri kullanmak isteyen varsa kullanabilmeli. Merkezi sistemlerin kolaylığını talep eden varsa buyursun bu platformları kullansın.

Bu iyi niyetli bir istek gibi görünebilir. Ancak bendeniz insanoğlunun korunmaya dair bir çözüm bulurken aynı zamanda niş çözümleri desteklemenin bir yolunu bulacağına inanıyorum. Sonuçta tarihe bakıldığında, ortaya koydukları fikirler daha verimli olan ve daha fazla güçlendirme sağlayan ana akım dışı kişilerin inovatörlere dönüştükleri görülür. 

Tekrar güvenmeye devam edeceğiz. Zaten yapmamız gereken de bu. Bu insan olmanın bir gereği ve değer ortaya koyan toplulukların özündeki bir olgu. Ancak güven konseptine dair anlayışımızı geliştirmemiz gerekli. Neden güvendiğimize dair farkındalık oluşturmak ihtiyaç duyduklarımızı temin ederken kırılganlıkları en aza indirdiğimiz sistemler kurgulamamızın olmazsa olmaz faktörü.

FTX olayı acı ve öfke doğurdu. Sektörümüzde böylesi bir olayın bir daha gerçekleşmemesini sağlamak bizim elimizde. Bunu yaparken aynı zamanda bu noktaya nasıl geldiğimizi de anlamalıyız. Ayrıca sıkıntı yaşayanlara destek olup yola birlikte devam etmek de bizim elimizde.

Sürecin önemli bir parçası merkezi yapıların gerekli olabileceğini kabullenmek ancak bu yapıların hayal ettiğimiz merkeziyetsiz geleceğin bir parçası olduğunu anlamaktır. Teknolojinin ve doğru mesajları vermenin yardımıyla sektörün ulvi amacını ve bu amacı ortaya koyan kişileri değiştirmeden yola devam etmek mümkün.