“Kripto” olarak bilinen sektörün birkaç gün önce sona eren Dünya Ekonomik Forumu (WEF) toplantılarına katılan temsilcileri, FTX çöküşünün gölgesinde yeni bir markalama yaklaşımı oluşturmaktan bahsediyorlardı.

Bahama merkezli borsanın çökmesinden sonra başlayan dönemde “kripto” ve “NFT” gibi kelimeler, bu teknolojileri boş ve değersiz gören kuşkucu yapılar için birer sembol haline geldi. Benzer durum 2018 yılında yaşanan coin halka arzı döneminde blok zinciri kelimesinin de başına gelmişti. Öyle ki Long Island buzlu çay şirketi adını Long Blockchain şirketi olarak değiştirmişti.

İş liderleri Davos’ta politika yapıcıları ve siyasi figürleri yapıcı düzenlemelere ikna etmeye çalışırken ya da ana akım şirketlerle anlaşma ve etkileşim oluşturmaya çabalarken olan ihtiyaca dair yeni bir jargona ihtiyaç olduğu da görülüyordu. 

Şundan eminim ki bu köşeyi okuyanlardan bazıları bu fikre sıcak bakmayacak. Hatta bazıları bunun merkezileşmenin ekmeğine yağ süreceğini düşünecek.

Belki de bunlar haklı görüşlerdir. Genelde ikiyüzlülükle, boş konuşmalar yapmakla ve elitizmle suçlanan Davos zirvesi kripto paralar ve blok zinciri gibi teknolojilerin mevcut, eşitlikten uzak küresel ekonomiyi dönüştürebileceğini düşünenler arasında bir paratoner etkisi gösteriyor. Bu sistemin istismarcı, merkezi güç yapısından beslenen iş modellerine sahip olan ve Davos’ta boy gösteren bazı şirketler hakkında kaygı duymak için illa da komplo teoricilerinin WEF kurucusu Charles Schwab’ın “Büyük Sıfırlama” yaklaşımına dair söylediklerine inanmak gerekmez.

Ancak şu da bir gerçek ki “kripto” kelimesi finanstan çok da anlamayan kripto ahbap çavuşlarını ve MIT Digital Currency Initiative direktörü Neha Narula’ın tabiriyle “token kumarhanelerini” çağrıştırır hale geldi. Bu kelimenin politika yapıcıları ve yöneticileri irrite eder hale gelmesi de onlarla temasa geçmek isteyen kripto sektörü liderlerinin önünde bir engel oluşturmaya başladı.

Bu noktada çok yabancı veya tehditkâr olmayan, daha evrensel ve pozitif algılanan olguları içeren yeni kelimeler bulmanın vakti gelmiş olabilir. 

Dünya Ekonomik Forumu’nda blok zinciri ve dijital varlıklar bölümünün yöneticisi olan Brynly Llyr, kripto kültürüyle ilişkilendirilme riskini almadan teknolojinin fonksiyonuna vurgu yapacak kavram önerisi olarak “merkeziyetsiz sistemler” tanımını ortaya atıyor. 

Diğer bazı kişilere ise “blok zinciri” kelimesini öneriyor ve bunun teknolojiyi kurumsal sistemlerde kullanmayı düşünen şirketler için daha aşina olacağını ifade ediyorlar. (Bu kelimenin kurumsal dünyanın sıcak baktığı “izinli” blok zinciri sistemlerini çağrıştırdığı ve aslında tam olarak merkeziyetsiz olmayan bu yapıların gerçek değeri yansıtmadığına dair kaygılar da var. Bugünlerde şirketler her geçen gün Ethereum gibi katman-1 blok zincirlerin üzerinde Web3 stratejileri geliştirmeye devam ettikçe blok zinciri kavramını bu eski algısı çok da anlamsız olmayabilir.) 

Tam oturmayan jargon

Sektörün jargon sorunu sadece “kripto” kelimesinin olumsuz algısıyla sınırlı değil. Başka kelimelerin ve kavramların da içeriği ve farklı tam olarak anlaşılamadı.

Örneğin token’ların birkaç farklı türü vardır. Bunlar arasında herkese açık blok zincirlerini destekleyen ether (ETH) gibi token’lar, bitcoin (BTC) gibi bir değer atfedilen ve para gibi görülen token’lar, USDC gibi ödeme aracı olarak kullanılan token’lar ve nadir dijital nesneler olan NFT’ler…  Bunların hepsi kripto paralar genel tabiri altında ifade ediliyorlar ve bu nedenle hepsine “para birimi” yaklaşımına özgü hukuki ve politik anlam yüklenebiliyor.

Bu hatalı algı sektörde yer alanların birbirleriyle ve politika yapıcılar ve sektör dışı oyuncularla olan ilişkilerinde sorunlara neden olabiliyor.

Accenture’ın blok zinciri bölümünün kıdemli yöneticisi David Treat, “Çoğu zaman söylemler birbirini tutmuyor. Bazı durumlarda insanlar bir alandaki konuyu başka alandaymış gibi değerlendiriyor” diyor. 

Treat, “Kimliğin, paranın ve nesnelerin token’laştırılmasındaki bu varlıkların aralarındaki dengeleri ifade edecek ve bizi tekdüze, bir alana sıkışmış bir konuşma dünyasından kurtaracak bir taksonomi oluşturmak” gerektiğini söylüyor.

Bu şekilde kelimelere takılıp kalmak, FTX çöküşünün etkilerini ve enkazını kaldırmak gibi önemli işlerin olduğu bir dönemde basit gibi görünebilir. Ancak düzenleticilerin bankalara “kripto” işlemleri sekteye uğratacak genel talimatlar verdiği düşünüldüğünde ve bu durumdan Microsoft, Starbucks ve BNY Mellon gibi şirketlerin bile etkilenebileceği görüldüğünde kelimeleri ne kadar özenli seçmemiz gerektiği daha iyi anlaşılıyor. 

Peki bunlara kim karar verecek? Sektörün kullanacağı marka stratejisini ve kelimeleri dikte edecek tek bir pazarlama bölümü veya marka yetkilisi yok. Buna sektörün kendisi karar verecek.

O güne kadar “kripto” kelimesine sıkışıp kalacağız.