Bu düzenleyiciler kendi aralarında ve diğer hukuki organlarla da işbirliği içerisinde çalışmak durumunda. Sınır tanımayan bir teknolojiyle uğraşıyorsanız daha sınırları aşabilen bir yaklaşıma ihtiyacınız olacak.

Geçtiğimiz aylar içerisinde ABD senatörleri Cynthia Lummis (Wyomig-Cumhuriyetçi) ve Kirsten Gillibrand (New York-Demokrat) kapsamlı bir kripto yasası için işbirliğine gideceklerini açıkladılar, Pat Toomey (Pennsylvania-Cumhuriyetçi) stable coinleri düzenlemek için detaylı bir yasa teklifini sundu ve kongreden dört kişi de Elektronik Para Birimleri ve Güvenli Donanımlar Kanunu (ECASH) önerisiyle nakde benzer bir dijital dolar üretmeyi teklif ettiler.

Bunlar olurken Brüksel’de Avrupa Birliği’nin temel çalışmalarından biri olan Kripto Varlık Piyasaları (MiCA) hukuki çerçevesi de Avrupa Parlamentosu, Avrupa Konseyi ve Avrupa Komisyonu arasında üçlü değerlendirmelere açılmıştı. Burada amaç, 27 AB üyesi ülke arasında geçerli olacak biçimde kripto hizmet sağlayıcıların lisanslanması. Geçtiğimiz aylarda kıl payı geçen bir oylama sonucunda proof-of-work madenciliği çevresel nedenlerle engelleme ve daha çok stable coinlere odaklanma yönündeki son derece sert maddeler redddedildi.

Kripto camiasının perspektifinden bakıldığında ABD ve AB’deki farklı yaklaşımların artıları ve eksileri söz konusu. Tüm bunlar aslında bir tartışma ortamı oluşturabilir. Büyük batılı ülkeler dışında cereyan eden olaylar da kriptonun doğası gereği küresel bir olgu olduğunu ve en az direnç gördüğü yerde büyüyeceğini gösteriyor. ABD ve AB’de alınacak kararların önemli etkileri olacak.

Küresel Adaptasyon

Örneğin Afrika’da mega kripto borsası FTX ile Nairobi merkezli AZA Finance’in birleşmesi Web 3 ticari ortamı ve sistemleri ile etkileşime geçmek için bir dizi ulusal para birimlerini kullanan Afrikalılar için inişli çıkışlı bir süreci başlatacak. 

Bu gelişme Afrika’da kriptonun patlama yapmasıyla birlikte gerçekleşti. Chainalysis’in 2021 küresel kriptoya adaptasyon endeksine göre toplam nüfusları 260 milyonu bulan Kenya ve Nijerya dünyada beşinci ve altıncı sırada yer alıyorlar. Geçen yılın haziran ayında uçtan uca kripto ödemelerinde lider olan Paxful’un en büyük pazarı Nijerya’ydı ve 1,5 milyon kullanıcı söz konusuydu. Geçen yıl podcastimize katılan konuklardan öğrendiğimize göre Lagos, Kenya, Johannesburg ve Cape Town gibi yerlerde kripto inovasyon yapılarının patlama yapıyordu. Merkeziyetsiz finans (DeFİ) ve NFT’ler her yerde hızla büyüyordu.

Tüm bunlar olurken büyük borsalar da Ortadoğu’da dükkân açmanın yolunu arıyorlardı. Binance kısa süre önce Bahreyn ve Dubai’de faaliyet göstermeye yönelik göreceli olarak liberal lisanlar aldı. Ayrıca Abu Dabi’de de aracılık faaliyetlerine yönelik izinleri tamamladı. Hemen hemen aynı günlerde FTX de Dubai’de lisansını alıyordu.

Ukrayna’da olanları da unutmayalım. Rusya işgali ülkeye insani yardım ve destek amaçlı bir kripto para akımının oluşmasına neden oldu. Ancak Ukrayna işgal öncesinde de adaptasyonda bir numaraydı. Devlet Başkanı Zelenski yeni bir kripto para yasasını hızla kabul etme sürecinde olduğu düşünüldüğünde Ukrayna’nın kripto para kullanımında bir numaralı ülke olması şaşırtıcı olmaz.  

Kripto, Düzenleyiciler için Kaygan Bir Zemin

Eğer kripto gelişiciyseniz hareket buralarda. Bu ülkeler sadece dostane rejimler uygulamakla kalmıyor hızlı adaptasyon yetenekleriyle geliştiricilere kârlı kripto hizmetleri sunma imkanlar da sağlıyorlar. 

Dijital göçebeler olan bu geliştiricilerin söz konusu avantajlardan yararlanmak için bu ülkelere yerleşmelerine de gerek olmadığından dolayı söz konusu avantajların çok hızlı kullanılması söz konusu oluyor. 

Bunun anlamı şudur: ABD’nin ve AB’nin kripto para birimlerini kontrol altında tutmaya ve yönetmeye yönelik birbirinden bağımsız çabalar göstermeleri kripto etrafındaki geniş ekosistemin daha hızlı büyümesine ve gelişmesine zemin hazırlıyor.

Bunun AB veya ABD’ye bir faydası olup olmadığı da belli değil. 

Gerçekten de AB’nin proof-of-work madenciliğe engel koymasına dair denemenin sonuç vermemesinin bir nedeni de olası bir engelleme durumunda sera etkisi oluşturan karbon dioksit üreten enerji sağlayıcıların bitcoin madencilerini kendilerine çekme riskiydi. Örneğin Kazakistan’daki kömür temelli enerji üretimini kullanarak madenciliğin artması… Eğer düzenlemelerin amacı dünyada geniş bir etki ve fayda oluşturmaksa ki iklimle alakalı kurallarda bu esastır, düzenlemeleri tasarlayanların da bu tür olası sonuçları dikkate almaları gerekir. 

Uluslararası Yaklaşım

Bankaları düzenlemek göreceli olarak kolay. Zaten işlerin tanımı gereği lisans almaları gerekli ve var olabilmeleri için merkez bankalarının parasal provizyonlarıyla ilişkilendirilmeleri elzem. Bir bankanın lisansını elinden alırsanız ortada banka kalmaz. 

Açık kaynak kodlayıcıların düzenleme altına almak kolay değildir. Hele ki bilinen bir şirkete çalışmıyorlarsa. Üzerinde çalıştıkları açık şebekede yaratılan ve dağıtılan tokenlar ile ödemeleri yapılabilir. ABD’deki ve AB’deki politika yapıcılar DeFi kodlayıcılarına lisanslar üzerinden kısıtlama getirmeye yönelik çabalar ortaya koysalar da herhangi bir yerden çalışabilen ve sadece kendilerine hesap veren kişileri bir şeye zorlamak o kadar da kolay olmaz. 

Bu arada, kripto projelerinin düzenlemelere tabi olmamasını savunmuyorum. Bu tür projelerin toplumun geneline fayda sağlayacak şekilde hayata geçirilmesinde toplum adına gerçek bir çıkar öz konusu. Ancak şu da bir gerçek ki kriptoya etkin bir düzenleme getirilmesi isteniyorsa çok daha incelikli, kalıcı ve en önemlisi uluslararası alanda koordine edilen bir çaba gerekli.