Kripto varlık piyasalarını cazip kılan en büyük yeniliklerden birinin merkeziyetsizlik olduğu ancak kapsamı hızla genişleyen regülasyonların merkeziyetsizlik için olumsuz sonuçları olacağı düşünülse de, devletlerin sektörü regüle etme çabalarının kripto varlıkların doğası ile uyumsuz olduğu ve kripto piyasasına olumsuz etkisi olacağı görüşüne katılmıyorum. Aksine regülasyonların kaçınılmaz bir ihtiyaç olduğunu, zira bugüne kadar sektörün büyümesindeki en büyük engellerden biri olarak yasal belirsizlikleri gösterebileceğimizi düşünüyorum.

Kanaatimce yasal düzenlemelerin önemi temelde şu noktalarda yatıyor:

• Piyasalarda istikrar ve güvenin sağlanması,
  
  
• Kripto varlıkların geniş bir kesim tarafından kabul edilmesinin ve özellikle şirketler ve diğer kurumlar tarafından benimsenmesinin teşvik edilmesi,
  
  
• Blok zinciri teknolojisi gibi henüz üzerinde yeterince çalışılmamış dağıtılmış defter teknolojilerin aktif olarak geliştirilmesine olanak sağlanması, böylece katma değerli ürün ve hizmet yelpazesinin genişletilmesi ve iş süreçlerindeki verimliliğin artırılması.
  
  

Yasal Düzenleme Eksikliğinin Yarattığı Riskler 

Avrupa Birliği Komisyonu, yürürlüğe koyduğu Kripto Varlık Piyasalarına ilişkin Tüzük Teklifi’nin (MiCA) giriş kısmında, bu konuyla ilgili detaylı açıklamalara yer veriyor ve özellikle aşağıdaki risklerden bahsederek yasal düzenlemelerin önemini bir kez daha vurguluyor:

• Kripto varlık sahiplerinin, platformlar ve diğer kripto varlık hizmet sağlayıcıların faaliyetlerinden doğabilecek; dolandırıcılık, hırsızlık ve kripto varlık sahiplerinin malvarlıklarında hukuka aykırı eksilmeler yaratabilecek diğer riskler,

• Açık ve yeknesak bir yasal çerçevenin mevcut olmaması sebebiyle olası yatırımcı ve kullanıcılar için çekinceler mevcut olması ve bunun da piyasanın gelişimine ve inovasyona elverişli olmasının önünde engeller oluşturması,

• Alternatif ödeme araçları, dijital hizmetler ve finansman araçlarındaki gelişme ve genişlemenin olumsuz etkilenmesi,

• Piyasadaki bazı kullanıcı ve kripto varlık sahiplerinin haksız menfaat elde edebilecek hareket alanını bulmaları ve piyasa manipülasyonu ile insider trading risklerinin, kripto varlık piyasalarına olan güveni zedelemesi,

• Regüle olmayan kripto varlıkların, kara para aklama ve diğer yasa dışı aktiviteler için bir araç olarak kullanılması ve bunun sonucunda piyasa istikrarı ve güvenilirliğinin olumsuz yönde etkilenmesi,

• Regüle olmayan piyasaların finansal şok ve dalgalanmalara karşı daha savunmasız olması ve bunun hem kripto varlık piyasaları hem de daha geniş anlamda finansal piyasalar için risk arz etmesi.

Bu risklerin yalnızca yatırımcılar için değil, sektörde faaliyet gösteren paydaşlar için de çok önemli riskler olduğunun altını çizmek isterim. 

Bir diğer önemli nokta ise yasal belirsizliğin, şirketler ve kurumların ilgili teknolojinin olanaklarından faydalanarak ürün ve hizmet sağlamaya ve teknolojiyi iş süreçlerine dahil etmeye yönelik çalışmalara çekimser kalmalarına neden olması ve hemen hemen her sektörde çok geniş bir yelpazede katma değer sunabilecek bu teknolojinin gelişiminin yavaşlamasına neden olmasıdır.

Getirilecek Yasal Düzenlemeyle Birlikte Neler Değişecek?

MiCA, kripto varlıkları piyasadaki katılımcılara önemli faydalar sağlama potansiyeline sahip, bir kriptografik anahtar tarafından korunan ve dijital ortamda temsil edilen değer birimi olarak; dağıtılmış defter teknolojisini ise birden fazla katılımcının, merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan işlemleri doğrulayabildiği ve kaydedebildiği bir bilgi işlem sistemi olarak tanımlamıştır. Bu tanımlardan ve ilgili teknolojinin temel unsurlarından yola çıkarak yasal düzenlemenin getirebileceği avantajlardan bahsedebilmek için öncelikle kripto varlık ve dağıtılmış defter teknolojisinin reel piyasada yaratabileceği katma değerin daha iyi anlaşılması gerektiğine inanıyorum. Bu kapsamda, kripto varlıklar ve dağıtılmış defter teknolojisinin yaygın kullanımının sağlayabileceği olanakları aşağıda sıralayabiliriz:

• Kripto varlık arzları, bilhassa küçük ve orta ölçekli işletmelerin sermaye toplama süreçlerini kolaylaştırabilecek,
  
  
• Yenilikçi ve katılımcı finansman yolları oluşturacak,
  
  
• Rekabeti artıracak,
  
  
• Kripto varlıkların ödeme aracı olarak kullanılması ise bilhassa sınır ötesi işlemlerde, aracı sayısını sınırlamak suretiyle; daha ucuz, daha hızlı ve daha verimli ödeme imkanları yaratacak,
  
  
• Ulusal sınırların aşılarak bireysel bazda likiditeye erişimin daha kolay ve elverişli olmasının sağlanması,
  
  
• Finans, sağlık, bankacılık, eğitim, otomotiv, savunma, siber güvenlik, tedarik zinciri, enerji vb. hemen hemen her sektörde inovatif çözümler üretilerek daha yüksek katma değerde ürün ve hizmetlerin oluşturulması,
   
• Yeni iş modelleri ve iş faaliyet alanları doğuracak olması, böylece yeni istihdam fırsatlarının oluşması.

Bu noktada getirilecek yasal düzenlemeleri önemli kılan, bir önceki başlıktaki risklerin önüne geçebilecek olmasının yanı sıra şirketler ve diğer kurumların bu teknolojiyi iş süreçlerine daha yaygın olarak entegre etmelerini teşvik edecek olmasıdır. Bununla birlikte, bir varlığın maddi değerini yaratan en büyük unsurlardan olan toplumsal kabul ve güvenin, şirketler ve diğer kurumlar nezdinde de sağlanması ile de kripto varlıklar ve ilgili teknolojinin daha geniş kitlelere yayılmasını temin etmesi beklenmektedir. Böylelikle, bahsetmiş olduğumuz olanakların daha hızlı bir şekilde gerçekleşmesi mümkün kılınarak yatırımcılar, sektör paydaşları ve tüketiciler için daha efektif ve verimli bir piyasa oluşturulabilecektir.

Bu kapsamda, gerçek dünya varlıklarının tokenize edilmesi için yasal zeminin hazırlanması, şirketlerin ve işletmelerin finansal bilançolarında veya muhasebe kayıtlarında kripto varlıkları nasıl izleyeceklerinin netleştirilmesi, kripto varlık türlerinin yasal olarak tanımlanarak tasniflenmesi, teknolojinin ödeme sistemlerine entegre edilmesine olanak tanınması, kripto varlık ve dağıtılmış defter teknolojisi alanındaki gelişimin hızlanmasına ve sektörün büyümesine katkı sağlayacaktır. 

Bununla birlikte Türkiye’de halihazırda çıkarılması planlanan yasal düzenlemede ve akabinde SPK, BDDK, Ticaret Bakanlığı ve diğer ilgili yetkili kurumların çıkaracağı alt mevzuatlarda, sınırlayıcı bir yaklaşım yerine geniş bir perspektiften bakılarak kripto varlıkların ve dağıtılmış defter teknolojisinin yaratacağı olanaklara odaklanılması, kazustik (her bir olayı ayrıntılı olarak düzenleme) bir yaklaşım yerine ise dönüşüm ve gelişimin çok hızlı yaşandığı bu sektörde soyut yöntemin (tanım ve ilkelerle genel çerçevenin belirlenmesi) benimsenmesi Türk kripto sektörüne ciddi bir değer katacaktır. 

Sonuç olarak ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'nun (SEC) bitcoin ETF’lerini onaylamasıyla birlikte özellikle kurumsal yatırımcılara güvenilir bir şekilde bitcoin’e yatırım yapmalarına olanak tanınmasının bile bitcoin fiyatına yaptığı pozitif etki gözetildiğinde ulusal ve uluslararası seviyede getirilecek yasal düzenlemelerle, uzun vadede kripto varlıkların toplam piyasa değerinin çok daha fazla artacağını düşünebiliriz.