Metaverse: Balon mu, Devrim mi?

Günlük sohbetlerin içerisinde bile baş köşeyi kapan Metaverse ile ilgili Coindesk gibi bir platformun Türkiye lansmanında bir analiz yapılmasa sanırım oldukça ayıp olurdu. Bugün başlangıcını yapacağım yazılarımla markalar, reklamcılık ve medyanın sadece Metaverse değil, yeni teknolojiler, Web 3.0, NFT ve Blockchain teknolojileri ile yollarının kesiştiği alanları köşemde sizler için analiz etmeye çalışacağım. Beni bu harika içerik platformuna davet ettikleri için Coindesk Türkiye ekibine de tekrar teşekkür ediyorum.

Metaverse ile ilgili çok şey duyduk son dönemde, Zuckerberg’in isim değişikliği ile başlayıp, milyonların katıldığı konserler, gerçeğinden daha fazlaya satılan Gucci çantalar, dijital stüdyoları satin alan Nike gibi markalar, Galata kulesini metaverse de satın alanlar. Bir yandan büyük bir değişimi haber veren bu gelişmeler bir yandan da hala aklımıza yatmayan, cevaplayamadığımız birçok soru var. Çalıştığım birçok markama da söylediğim gibi öncelikle sakin olun ve derin bir nefes alın. Hiçbir şey için geç kalmış veya treni kaçırmış değilsiniz. Evet bu gelip geçici, yarın unutulacak bir heves değil, yeni kavramları ve uygulamaları ile uzun süre hayatımızda olacak. Ancak yarın da içinde bulunduğunuz dünyanın tersine döneceği, var olan haber akışıyla aynı paralellikte işinizi değiştirecek bir zaman çizelgesi de yok. Her teknolojinin hayatın içerisine nufüz etmesi için geçirmesi gereken evreler var ve bunları yaşayarak göreceğiz. Meta bile kendi açıklamalarında bu nedenle önümüzdeki 10 yıl için stratejik bir yatırım planı açıkladı.

Öncelikle son dönemde Metaverse’ün bu kadar hızlı hayatımıza giriş yapmasının altındaki sebeplere bir bakalım isterim. Belki de seneler sonra doğal gelişimi ile oluşacak bu gündem pandeminin etkisi ile öne çekildi. Dijital dönüşüm dediğimizde hep platformların, kurumların, pazarlama departmanlarının dönüşümlerinden bahsediyoruz ama sosyal alanda bireylerin de maruz kaldığı ciddi bir dijital dönüşüm var. Bu doğal olarak dijital sosyalleşmeyi, etkileşim ihtiyacını, dijital sahipliğin kavramsal kabulünü fark etmediğimiz şekilde hızlandırdı. Bu zihinsel dönüşümün başlaması ise başka gelişimler için çok verimli bir altyapı sağladı. Şu anda Metaverse’ün teknolojisine çok yakın olmasa bile bu kadar geniş kitleler tarafından kabul görmesinin altında bu sosyal dönüşüm var.

İkinci en büyük gelişme ise benim “MetaEkonomi” diyerek adlandırdığım dünya genelinde hem bireysel hem de yatırımcı parasının bu yeni dünya ile ilişkisinin güçlenmesi. Şu anda fark ettiğiniz gibi bir metaverse yok ve aslında birbirine kesik çizgilerle bağlı multiverselerin olduğu bir yerdeyiz. Metaverse için önemli bir kırılım noktası platformlar arası geçişgenliğin (interoperability) önümüzdeki yıllarda istenen noktaya gelmesi olacak. Bu başlıbaşına ayrı bir yazının konusu ama Metaverseler dahil tüm Web 3.0 platformlarında bu geçişgenlik ekonomik model olarak dış atmosferde kripto varlıkların gelişimi ile sessiz sedasız oluştu zaten. Bunun pratiğe yönelik bir örneğini vermek gerekirse; benim Decentraland içerisinde sahip olduğum bir dijital varlığı (arsa veya başka bir nesne) MANA (decentraland kripto para birimi) olarak sattıktan birkaç dakika sonra Türkiye’de herhangi bir kripto borsasında USD’ye veya TL çevirip bankamdan çekebiliyorsam ekonomik model çalışıyordur. Yani başka bir değişle varlıkların geçişgenliği hala sorunlu olsa da ekonomik olarak burada üretilen değerlerin geçişgenliği sağlanmıştır. İşte bu ekonomik örgü şu anda Metaverse’ü 7 yıl içinde 13$ Trilyon dolara ulaşacak bir ekonomiye taşıyor(Citibank Nisan 2022 Raporu).

Bu yukarıda bahsettiğimiz sebepler yaşadığımızı oldukça köklü bir dönüşüm haline getiriyor. Evet tüm hayal edilen deneyimiyle hayatımızda olması yıllar alabilir ama buna hazırlanmak için de kurumların bu zamanı bugünden başlayarak değerlendirmesi gerek. Metaverse yepyeni bir kullanıcı deneyimi sunuyor. Biz mobil uygulamalarda kullanıcı deneyimi ihtiyaçlarımızı yeni tanımlamaya başlamışken, 3 boyutlu bir deneyim evreninde yaratılması gereken deneyim konusunda kabul edelim hiçbir fikrimiz yok. Fiziksel dünyanın karşılığı olarak mağazalar açıyoruz, etkinlikler yapıyoruz ama gerçekten bu dünyanın dinamiklerine uygun deneyimleri keşfetmemiz gerekecek. Kullanıcıların bu platformlardan beklentilerinin de hızla şekillendiği bir ortamda, bu tüketicilerle etkileşim sağlamak isteyen markaların çok daha var olan kabullerin dışında düşünmesi ve keşifler yapması şart.

Yakın zamanda daha önce konuşmadığımız fiziksel ürünlerimizin dışında D2A (Direct to Avatar) ürünleri ve hizmetleri kullanıcıların dijital evrenleri için düşünmemiz, e-ticaret yerine i-ticaret (i-commerce – immersive commerce) süreçlerini tasarlamamız gerekecek. Hala yasal yönden doldurulması gereken birçok boşluğu ile birlikte sanal iş gücü ve yeni yetkinlikleri kurumlarımız içerisinde yerleştirmemiz gerekecek. 

O nedenle öğrenmeye, yanılmaya hatta tekrar yanılarak öğrenmeye açık olacak şekilde ileriye bakmamız gerek. Yalnız değilsiniz, bu alanların en eskisi olanlar bile bu alanı yeni keşfediyorlar, 2 sene sonra geriye baktığınızda da meğerse şu an dert ettiklerinizin ne kadar önemsiz olduğunu önünüzde ise yepyeni konu başlıklarının sizi beklediğini göreceksiniz. Başlıktaki soruyu cevaplamadan da bitirmeyelim. Bu hızlı haber akışının yarattığı sistemsel bir şişkinlik olduğu kesin, ama içinin tamamen boş olduğu söylemek çok yanlış olur. Devrim tanımlamasını ise Metaverse için değil, Web 3.0 ve onunla ilintili gelişmeler için söylemeyi doğru buluyorum. Web 1.0 devrimdi, 2.0 daha çok bir evrim olarak gelişti ama 3.0 net bir devrim. Sadece teknoloji değil, düşünce kalıpları ve hareket şekliyle de bunu bize yakın gelecekte gösterecek.