Son günlerde katman-1 akıllı sözleşme blok zinciri olan ve belirli noktalarda Ethereum ile rekabet eden Solana’nın geleceğine dair tartışmalar alevlenmeye başladı. Zincir 2020-21 boğa piyasası döneminde çok hızlı büyüdü ve inanılmaz bir ilgi yakaladı ki bunun önemli nedenlerinden biri de girişim sermayedarlarının ilgisiydi. Ancak sistemdeki bazı önemli projelerin diğer zincirlere geçmesi ve Solana zinciri üzerindeki değerin muazzam oranda azalması bu yapının geleceğine dair soru işaretlerinin oluşmasına neden oldu. 

Solana’ya şüpheyle bakanların ortaya attığı ilk konu teknolojik sıkıntılar. Ethereum üzerindeki katman-2 projelerden gelen rekabet Solana’nın değer önermesini oluşturan hızlı ve düşük maliyetli işlem yapabilme silahını elinden almaya başladı. Ancak zincirin yaşadığı en büyük sıkıntı FTX borsasının ve Alameda Research fonunun kurucusu olan Sam Bankman-Fried’in çöküşüyle içine düştüğü durum.

Bazı değerlendirmelere göre Bankman-Fried Solana’nın en önemli ve ateşli destekçilerinin başında geliyordu. Eleştiri getirenlere göre SOL token’ının ve ilgili varlıkların 2020-21 döneminde çok talep görmesinin önemli nedenlerinden biri de Bankman-Fried’in piyasaya etkisi ve bu konudaki desteğiydi. 

Solana’ya dair tereddütlerin artmasının arkasında tamamen rakamsal gerçekler yatıyor. Solana’nın SOL token’ı 6 Kasım’da 258,78 dolardan işlem görürken bugünlerde 10 dolar seviyelerine düştü. Bu yaklaşık yüzde 96’lık bir değer kaybı anlamına geliyor ve BTC’nin (%74,5) ve ETH’ın (%74,6) yaşadığı kayıplara kıyasla oldukça fazla. Hatta DOGE coin bile bu ayı piyasasında yüzde 72’lık bir değer kaybı yaşadı. 

Solana’nın SOL token’ı Kasım ayının başlarında en değerli ilk beş kripto token arasında gösterilirken CoinGecko verilerine göre bugün 19. sırada. 

Solana üzerindeki merkeziyetsiz finans (DeFi) protokollerinde stake edilen token’ların toplam değeri 9 Kasım 2021’de 10,2 milyar dolarken bugünlerde 210 milyon dolara indi ve yaklaşık yüzde 98’lik bir erime yaşandı. Solana, toplam kilitlenmiş değer (TVL) açısından bakıldığında 12. DeFi zinciri olarak görülüyor. Böylelikle Polygon ve Optimism gibi Ethereum katman-2’lerin gerisine düşmekle kalmıyor Cronos ve DefiChain gibi projelerin de arkasında kalıyor.  

“Samcoin’ler”

Solana ölçütlerindeki en büyük düşüş Kasım ayının başında, FTX’in çökmesiyle ve Sam Bankman-Fried’in yolsuzluk işlediğine dair delillerin akmasıyla birlikte gerçekleşti. Şu andaki verilere bakıldığında Bankman-Fried’in Solana’ya verdiği büyük desteğin bir kısmı FTX müşterilerinden çalınan paralarla sağlanmış olabilir 

Aralarında CEO Caroline Ellison’ın da olduğu Alameda’nın eski yöneticileri ABD Sermaye Piyasaları Kurulu’na verdikleri ifadelerinde Bankman-Fried’in FTT token üzerinden piyasa manipülasyonunu teşvik ettiğini belirttiler. Buradan bakıldığında Bakman-Fried’in hayata geçirilmesine destek verdiği, büyük hissedarı olduğu Solana temelli projeleri de manipüle etmesi olasılığı da var. 

Aralarından merkeziyetsiz borsa Serum ve DeFi brokerlik şirketi Oxygen’ın da bulunduğu bu ilgili projeler bazen “Samcoin’ler” olarak da adlandırılıyor. Bu projelerin kendi token’larında muazzam düşüşler yaşandı ve Serum FTX’in çöküşüyle o kadar dibe vurdu ki işlevsiz kaldı bir topluluk çatallanmasına gidilmek zorunda kalındı. 

Alameda üzerinden yapılan piyasa manipülasyonunda FTX müşterilerinin fonlarının bitcoin, ether gibi varlıklardan alınıp SOL ve diğer ekosistem token’larına yönelik kullanılmış görünüyor. Alameda’nın piyasa yapma ve işlem aktivitelerine bir bütün olarak bakıldığında genelde kârsız olduğu görülüyor. Bazı eleştirel görüşlere göre bu kaynaklar SOL’daki aktiviteleri desteklerken ETH ve BTC gibi ana akım varlıkları suni biçimde bastırmak için kullanılmış.

Tüm bu kaosla birlikte geliştiricilerin ve projelerin zinciri terk etmeleriyle birlikte bir ölüm spirali oluşmuş durumda. DeGods ve Y00ts NFT projeleri Ethereum ve Polygon’a geçmek üzere Solana’dan ayrılacaklarını açıkladılar. Stabil coin Tether, Kasım’da yaptığı açıklamada 1 milyar dolar değerindeki USDT’yi Solana’dan Ethereum’a taşıdığını söyledi.

Konuşulan konular

Tüm bunlar FTX çöküşünden önce de var olan kaygıların üzerine tuz biber ekti. Solana hayata geçmesinden beri birçok kere duraklama yaşadı. Bunların nedeni genelde botlardan veya diğer spam aktivitelerinden kaynaklanıyordu. Bu olaylar Solana’nın ana değer önermesi olan Ethereum’dan hızlı ve uygun maliyetli katman-1 olması avantajını elinden aldı. Bir blok zinciri açısından uygun işlem maliyeti ve hız ile güvenlik ve stabilite arasında bir ödünleşim ilişkisi vardır.

Bunların da ötesinde bu değer önermesi Solana’nın hayata geçtiği Mart 2020 dönemine kıyasla çok daha az cazip olabilir. O günden bugüne Ethereum üzerinde hızlı ve uygun maliyetli ürünlerin sayısında artış yaşandı. Bunlar hem hız ve maliyet avantajı sağladılar hem de Ethereum’un güvenli yapısının avantajını kullandılar. Bu yeni nesil rakiplere örnek olarak Aralık 2021’de hayata geçen ve şu anda Solana’ya kıyasla iki kat fazla TVL barındıran Optimism sayılabilir. 

Tüm bunlar ciddi zorluklar ve kripto sektöründeki birçok yorumcu Solana’nın gelecekteki durumunu tartışmaya başladı bile. En iyi senaryoda Solana’da kalan geliştiriciler ekosistemi sağlıklı ve güvenilir hale getirmek için uzun bir yolculuğa çıkacaklar. Buradaki büyük soru şu: Bunlardan yeterince kaldı mı ve bu yolu yürümeye hevesleri var mı?