Geçtiğimiz günler Sam Bankman-Fried’in kripto imparatorluğu için oldukça çalkantılıydı. Bankman-Fried’in kripto borsası FTX para çekimini durdurdu ve rakibi Binance’in kurtarma planı da suya düştü. Bu, şirketin temel fonlarını riske atabilir ve sadece Bankman-Fried için değil kripto para sektörünün tamamı için büyük bir sıkıntı oluşturabilir.

Sert iniş-çıkışlara alışkın olan kripto sektöründe bu tür dalgalanmalar görülür. Ancak FTX’in ve Bankman-Fried’in hikayesi, kendi kendilerini yok etmeleri açısından özgün. FTX, ABD’de son üç yılda saygıdeğer bir borsa olarak öne çıkmıştı. Sam Bankman-Fried, kripto düzenlemeleri ve ABD seçimlerindeki bağışları nedeniyle şahsen de etkileyici bir figür olarak sivrilmişti. 

FTX ve Bankman-Fried hakkındaki bu efsaneler şu anda boşa çıkmış durumda zira hem FTX’de hem de Bankman-Fried’in diğer şirketi olan Alameda Research’te işler söylendiği gibi değilmiş. 

Şimdi önümüzdeki günlerde cevap bulmamız gereken soru şu: Neler oldu ve neden kimse bu duruma düşeceğimizi tahmin edemedi?

Bu devam eden hikâyeyi daha iyi anlamamız için bağlamı yakın takip etmemiz gerekli. Bu bağlam kapsamında Sam Bankman-Fried’in muhasebe uygulamalarının ortaya çıkmasıyla yaşanan güven krizi, Bankman-Fried gibi bir “altın çocuğun” düştüğü durumun oluşturduğu ilave etkiler ve Binance CEO’su Changeng “CZ” Zhao’nun bu krizdeki karmaşık rolü dikkate alınmalı. 

Likidite krizi demek açıklanmayan risk demek

CoinDesk’in ortaya çıkardığı, gerçekler bu krizde önemli bir rol oynadı. CoinDesk muhabiri Ian Allison, 2 Kasım’da yazdığı yazıda Alameda Research’ün o günkü değeri üzerinden bakıldığında 14,6 milyar dolarlık varlıklarının 5,8 milyar dolarlık kısmının FTX’in kendi token’ı olan FTT bağlantılı olduğunu ortaya çıkardı.

Sızdırılan şirket belgelerine dayanılarak elde edilen bu bilgi bomba etkisi yarattı zira Alameda ile FTX ilişkisi son derece yakındı. Her iki şirket de Bankman-Fried tarafından kurulmuştu ve şirketlerin kapalı kapılar ardındaki ilişkisine dair ciddi bir kaygı ve belirsizlik hakimdi. FTT token ise arkası güçlü gözükmeyen ve gerçek dünyada, açık piyasalardaki değeri konusunda netlik bulunmayan bir kurguydu.

Bir finansal şirkete dair olumsuz spekülasyonlar bir anda bir çığ etkisi oluşturabilir. Belirsizlik hissi para çekimlerine neden olabilir ve likidite sorunları baş gösterebilir. Allison’ın ilk yazısından bu yana CoinDesk muhabirleri FTX ve Alameda konusundaki yazıları titizlikle ve özenle yazıp yayımlamaya azami dikkat gösteriyor. 

Ancak bazen apaçık ortada olan gerçekler bir “bankaya hücum” hareketini tetikleyebiliyor. İki şirketin birbiriyle yakın ilişkide olduğu bilindiğinden, Alameda hakkındaki kaygılar FTX’den büyük oranlarda çıkışa neden oldu. Reuters’ın ulaştığı dahili bilgilere göre 8 Kasım’da sular biraz durulana dek 72 saatte 6 milyar dolarlık bir çekim gerçekleşmiş. 

Coinglass verilerine göre, inanması zor ama, elde sadece bir bitcoin kalmış. Bu yazı hazırlanırken şirketin elindeki bitcoin 36 adete ulaşmıştı. Coinbase ve Binance’in her birinin elinde yaklaşık yarım milyon bitcoin bulunuyor. 

Böylesi bir çıkışla birlikte Bankman-Fried’in ve ekibinin kendilerini satın alacak bir iş ortağı arayışına girdiği ve Binance’den önce birkaç potansiyel alıcıyla görüştükleri de iddia edildi.

Ancak bu büyük çekiş hareketinin FTX’i bir alıcı aramaya ne zaman ittiğine dair net bir bilgi de yok. Borsa, hesaplarında tutulan kripto paralara dair bir spekülasyon yapmayacağına dair kullanıcılarına söz vermişti. Ancak bu politikaya sadık kalınsaydı para çekmeyi engellememek gerekirdi veya bilançoda doldurulması gereken büyük bir delik oluşmazdı. Duruma dair olası bir açıklama Coinmetrics analisti Lucas Nuzzi’den geldi: Eldeki delillere göre FTX elindeki fonları Eylül ayından Alameda’ya aktarmış ve muhtemelen bunu Alameda’nın zararını kapatacak bir borç olarak konumlandırmış. 

Bu kriz Alameda’nın FTT bağlantılı varlıkları büyük hacimlerde elinde tutmasının Bankman-Fried’in imparatorluğu için nasıl bir durum oluşturduğunu da gösteriyor. FTT token’ın piyasa değeri bir haftada yüzde 80’den fazla değer yitirdi. 

8 Kasım gününün ilerleyen saatlerinde Binance ile olası bir işbirliğinin açıklanmasından sonra FTX çekimleri durdurduğunu açıkladı.

Bir J.P. Morgan değilsin

Rakamlar son derece çarpıcı olsa da FTX’in çöküşünün önemli bir diğer etkisi de SBF’nin kendisine dair söylemin çökmesiydi. 2022’nin ilk yarısında olan ve sektörde salgın haline gelen Luna ve Celsius olayları sırasında Bankman-Fried genelde aklıselim, bilinçli ve ekosistemin çökmesini engellemeye yönelik çalışan bir profil olarak öne çıkmıştı. 

Bankman-Fried’in sıkıntıya düşen kripto şirketleri BlockFi, Voyager Digital ve Anthony Scarammucci’nin Skybridge Capital fonu gibi kuruluşlara parasal destek vermesi ve hatta satın almaya çalışması konuşulmuştu. Alameda Research, Facebook ile ilişkili Aptos blok zincirine yönelik fonlanma turunun da öncülüğünü yapmıştı. 

Herkesin kurtarıcısı rolü üstlenen Bankman-Fried CoinDesk’in de dahil olduğu birçok kurum tarafından kriptonun J.P. Morgan’ı olarak nitelendirilmişti. Buradaki vurgu sadece bankaya değil onun kurucusu olan soyguncu-baron J.P. Morgan’a da yönelikti. Morgan, 19. yüzyılda 1893’te ve 1907’deki büyük kriz dönemlerinde devreye girerek kendi kaynaklarıyla krizin derinleşmesini engellemeye çalışmıştı. 

Ancak bu tanımın en basit tabiriyle basit kaldığı görüldü. Bankman-Fried gerçekleştirdiğinden çok daha fazla projeyi ve işi dile getirmişti. Örneğin Celsius’a biraz destek verdikten sonra geri çekildi. Bu tür anlaşmaların FTX’e veya Alameda’ya bir somut geri dönüşü olup olmadığı da net değil. Ayrıca manşetlere yansıyan bazı rakamların da gerçek değeri biraz abarttığı da görüldü.

Tüm bu olaylar bir şekilde ilişkili zira Bankman-Fried, hem genel anlamda politika hem de düzenlemeler konusunda etkili bir isim olduğuna dair bir algı oluşturmuştu. Her ne kadar bu konunun bu haftaki krize olan etkisi çok net olmasa da Bankman-Fried Ekim ayında açıkladığı bir dizi düzenleme önermesinden dolayı ciddi eleştirilere maruz kalmıştı. Ayrıca ABD’de Demokrat Parti’ye önemli bağışlar da yapıyordu.

Bazı açıklamalara bakıldığında Bankman-Fried artık bir milyarder değil. Her ne kadar bu durum gelecekte politik bağışlar yapmasını engellemese de belirli ölçüde bir sınırlama oluşturacağı da bir gerçek. Ancak daha da önemlisi Bankman-Fried’in politika veya finanstaki kredibilitesi ve “etkin diğerkamlık” yaklaşımı da ciddi bir darbe aldı. 

Hem dost hem düşmanlar: SBF ve CZ

Mevcut durumun en etkileyici detaylarından birisi de bu olaylarda Binance’in kurucusu ve lideri CZ’nin rolüydü. CZ ve Bankman-Fried geçmişte zaman zaman iş birliğine gitmişlerdi ancak son olaylarda kişisel gerilimlerin de etkisi görüldü. 

Zhao ve Binance FTX’in erimesinde rol oynadılar. Ancak gerçek niyetlerinin bu olup olmadığı belli değil. Zhao, CoinDesk’in Alameda’nın bilançosuna dair haberinin ardından 6 Kasım’da bir açıklama yaparak Binance’in elinde kalan büyük ölçüdeki FTT token’ları satacağını belirtmişti.

Alameda CEO’su Caroline Ellison çok büyük bir hamle yaparak herkese açık bir ortamda Zhao’ya elindeki token’ları tezgah üstü satışla 22 dolara alabileceklerini söyledi. Bu pek iyi bir hamle olmadı zira Alameda’nın Binance’in satış yapmasından çekindiği intibası yarattı ve Ellison’ın teklifi FTT’nin o andaki değerinin biraz altında kalmasından dolayı da Alameda’ya pek bir faydası olmayacağı düşünüldü.

Zhao, ilk aşamada Binance’in satışını olabildiğince masum göstermeye dikkat etti: “Bunun rakibimize karşı bir hamle olduğu spekülasyonuna cevabım: Böyle bir şey yok.”

Ancak Zhao daha sonrasında çok daha sert bir açıklama yaparak suları biraz bulandırmadı değil:

“FTT’leri satmamız LUNA döneminden aldığımız derslerden dolayı yaptığımız çıkış sonrası risk yönetimidir. Daha önce destek vermiştik ancak boşanıp dost kalmış gibi yapmamıza da gerek yok. Kimseye karşı değiliz. Ancak sektördeki diğer oyuncuların arkasından lobi yapanları da desteklemeyeceğiz.”

Luna ile bir kıyaslama yapmak zarar verici bir hamleydi zira Luna’nın yaratıcısı Do Kwon şu anda finansal dolandırıcılık suçundan aranan uluslararası bir kaçak konumunda. Zhao’nun lobi çalışmalarına yaptığı vurgu da işin içinde kişisel bazı olayların olduğunun da sinyali olabilir.

Zhao, Bankman-Fried’in attığı ve daha sonra sildiği ve kendisinin Çin kökenine vurgu yaptığı tweete alınmış olabilir. Zhao Kanadalı ve uzun yıllardır Binance’in Çin şirketi olduğuna yönelik iddialarla mücadele ediyor. 

Tüm bunlar sonucunda Zhao’nun Bankman-Fried’a ve FTX’e karşı dört boyutlu bir satranç oynadığına dair spekülasyonlar öne çıktı. Zhao, daha sonra, FTT satışına dair yaptığı duyurunun FTX’e olan güvene dair “bardağı taşıran son damla” olabileceğini söyledi ve bunu kötü bir niyetle veya hesaplayarak yapmadığını savundu. Ancak 8 Kasım’daki gelişmelere bakıldığında Binance’in rakibini zayıflatıp satın alma noktasına getirdiği de görülüyor. 

Ardından CoinDesk’den birkaç yeni haber daha geldi ve Binance’in anlaşmadan çekileceği vurgulandı. Zhao’nun FTX’in içine baktıktan sonra neden vazgeçtiğini anlamak için biraz daha zaman geçmesi gerekecek ancak gördükleri pek de güzel şeyler olmayabilir.