Haftaya Bakış: Rus Merkez Bankası’nın Kripto Para Zamanlaması Tesadüf Mü?

Geçtiğimiz haftaya Rus Merkez Bankası’nın kripto para kararı damga vururken, diğer ülkelerin CBDC çalışmalarıyla beraber tahmin edilenden çok daha kompleks bir sistemle karşı karşıya olabiliriz. Bu hafta, CBDC’ler başta olmak üzere, likidite krizi, NFT’ler ve madenciler gibi çok çeşitli konularda önemli gelişmeleri derledim. 

Rus Merkez Bankası’nın Kripto Para Zamanlaması Tesadüf Mü?

Çin başta olmak üzere CBDC üzerinde hemen hemen her merkez bankasının küçük veya büyük bir girişimi mevcut. Savaş nedeniyle dünyanın gündeminde bulunan Rusya’da kripto para konusunda hükümet ile merkez bankası arasında süregelen bir fikir ayrılığı bulunuyordu. Hükümet daha kripto para yanlısı görünürken, merkez bankasının endişeleri daha baskın durumdaydı. Rus oligarkların BTC madenciliğine olan ilgileri de hükümetin kripto para dostu politikalara yönelmesinin nedenlerinden birisidir.

Geçtiğimiz hafta Rus Merkez Bankası’nın uluslararası ödemelerde kripto para kullanılabileceğiyle ilgili Ekonomi Bakanlığı’yla birlikte çalışacaklarını açıklaması, iki tarafın ortak bir noktada buluştuğunu gösteriyor. Açıklama yapılırken yapılan Türkiye ve Çin vurgusu, Rusya’nın kompleks bir projeyi başlattığına işaret ediyor olabilir. Rus yetkili, bu sistem üzerinden Türkiye ve Çin gibi dost ülkelerle yerel para birimi üzerinden ticaretin yapılabileceğini (Dijital Ruble veya Dijital Lira kastediliyor, yani CBDC) ancak eğer karşı ülke BTC ile ticaret yapmak isterse bunun da mümkün olacağını belirtti. Yani sistem son derece esnek olacak. 

Çin’in halihazırda en gelişmiş CBDC projesine sahip olduğunu ve son 2 yıldır da kapsamlı pilot testler yürüttüğünü biliyoruz. Buna ilave olarak kripto para konusunda karmaşık sinyaller gönderen Hindistan’ın Merkez Bankası’nın da CBDC çalışması ve tanıtımı için bir konferans düzenleyeceğinin açıklanması, İran’ın özel sektöre BTC ile ticaret yapabilme imkanı getirmeyi düşünmesi, Suudi Arabistan Merkez Bankası’nın CBDC çalışmaları için Accenture’nin yöneticilerinden Mohsen AlZahrani’yi bankanın CBDC çalışmalarının başına getirmesi, Rusya’nın açıklamasıyla birleştirildiğinde iki kutuplu bir ekonomiye doğru gidişin ipuçları anlamına gelebilir. Rusya’nın SWIFT sistemine alternatif olarak CBDC’ye yönelmesi oldukça muhtemeldir. Dolayısıyla, Rusya’nın bu sistemi aktive ettiğinde, kapsamlı bir uluslararası ödeme platformuyla karşılaşma ihtimalimiz oldukça yüksek görünüyor. Türkiye, kripto para konusunda pek pozitif mesajlar veren bir ülke olmasa da Rusya ile yerel para üzerinden ticaret yapmak istediği biliniyor. Bu nedenle, TCMB’nin de CBDC üzerine daha ciddi bir çalışma yapması beklenebilir.

Süper Kahraman Coinbase

Tornado Cash’in yaptırım listesine alınmasının üzerinden tam 1 ay sonra, üst düzey Coinbase yöneticileri Hazine Bakanlığı’na dava açtı. Dava, Coinbase tarafından fonlanacak ve yaptırım listesine kişilerin, şirketlerin, mülklerin alınabileceğini, ancak bir kodun alınamayacağına dayalı bir savunma üzerinde durulacak. Piyasada oldukça tepki çeken yaptırım kararı, Coinbase’nin davayı kazanması halinde borsayı bir nevi piyasanın yüz akı haline getirebilir ki son zamanlarda şirket içi ‘inside trading’ problemiyle boğuştuğu için Coinbase’nin imajı oldukça bozuldu.

Anonimlik için bir başka cesur hamle de en popüler soğuk cüzdan üreticilerinden, Trezor’dan geldi. Trezor, Wasabi Wallet ile işbirliğine giderek CoinJoin adlı mixer uygulamasını cüzdanına entegre edeceğini açıkladı. Tornado Cash kararı sonrasında sektörün mixer uygulamalarından uzak durmaya başlamasının tam tersine bir karar alınması, Trezor’un anonimlik hakkını korumaya çalıştığı ve kendi cüzdanlarına bir ayrıcalık tanımlamak istediği şeklinde yorumlanabilir. Bu hamleyi cesur kılan asıl unsur, OFAC’ın mixerlere yönelik yaptırımlarına devam etmesi halinde Trezor’un ABD’de satışının yasaklanması gibi önlemlerin alınabilecek olmasıdır. 

Batan Geminin Malları

Krizin baş aktörlerinden Voyager, şirketin varlıklarını satmak için 13 Eylül tarihinde açık arttırma üzerinden teklif almaya başlayacağını açıkladı. Teklif verecek şirketlerin isimleri gizliliğini korurken, Voyager’ın iflas sürecinin yavaş yavaş sonuna doğru gelindiği söylenebilir. Varlıkların satın alımı sonrasında, kimin satın aldığı ve piyasayı nasıl etkileyeceğine yönelik yeni gelişmeleri tekrar değerlendirmek gerekecektir.

Voyager’daki sürecin aksine Celsius’un iflas sürecinde işler pek iyiye gitmiyor. Vermont Finans Regülatörü, Celsius’un pek çok kez yatırımcılara kasıtlı olarak yalan beyanda bulunduğuna ve yatırımcıları yanlış yönlendirdiğine dair bulgularla birlikte mahkemeye bir rapor sundu. Ek olarak, Celsius’un bağımsız bir şirket tarafından denetlenmesi ve bu şirkete geniş yetkiler verilmesi önerildi.

Likidite krizine bir yeni üye daha eklendi. Ancak bu seferki üye, faiz veren bir varlık yönetim şirketi değil, bir madencilik havuzu oldu. En büyük havuzlardan biri olan Poolin, BTC ve ETH için para çekimlerini durdurduğunu açıkladı. 6 Eylül ve sonrasındaki günlük kazılan coin’lerin geri ödenebileceğini ve diğer coin’lerin hiçbir şekilde etkilenmeyeceği, ancak 6 Eylül öncesi BTC ve ETH bakiyelerinin çekilemeyeceği belirtildi. Poolin, varlıkların güvende olduğunu ve bilançonun pozitif olduğunu açıklasa da likidite problemi oluştuğunu söylüyor. Poolin, muhtemelen varlıklarının bir kısmını vadeli ürünlere yatırdığı için şu anda likidite problemi yaşıyor olabilir. Ancak bu varlıklarla kredi verildiyse veya trade yapılıp kaybedildiyse çok daha büyük bir problem söz konusu olabilir.

Merge, PoW İçin Umut Işığı Oldu

Ethereum Merge öncesi son geliştirme Bellatrix, 6 Eylül tarihinde ağa entegre edildi. Birkaç gün içerisinde Paris güncellemesi de yapılarak Ethereum ağının PoS altyapısına taşınmasının tamamlanması bekleniyor.

Merge geliştirmesi, Ethereum topluluğunda heyecan yaratırken, Ethereum dışında da Merge’nin yarattığı değişimler gözle görülür hale geldi. Örneğin, PoW ile çalışan Etherem Classic ağı, Ethereum kazan madencilerin bu ağa yönelmeye başlamasıyla önemli bir talep artışı gördü. ETC’nin hashrate oranı sadece bu yıl %480 oranında yükseldi. 

Buna ek olarak, en büyük madencilik şirketlerinden Hive, Ethereum madenciliği biteceği için, işlemcilerin bir kısmını BTC’ye yönlendirirken, geri kalan kısım için PoW ile çalışan farklı coin’leri incelediklerini açıkladı. Gerek büyük çapta gerekse de bireysel olarak Ethereum madenciliği yapan herkes, cihazlarını farklı ağlara yönlendirmeye başladılar. Bu nedenle, Merge geliştirmesi, PoW ile çalışan ağların hem güvenliğini hem merkeziyetsizliğini arttırmaları için bir umut ışığı haline geldi.

MakerDAO - Coinbase İşbirliği Tartışılacak

Tornado Cash sonrasında, bu platformda bulunan USDC’ler Centre tarafından dondurulduğu için kasasında yüklü miktarda USDC bulunduran MakerDAO’nun merkeziyetsizliği tartışılır hale gelmişti. Birkaç haftadır süregelen bu tartışmalar, hazinedeki USDC’nin ağırlığının azaltılması veya doğrudan serbest kura geçilmesine kadar birçok şekilde tartışıldı. Platformun merkeziyetsizliği sorgulanırken, Coinbase enteresan bir zamanlamayla MakerDAO’ya teklif yaptı. Teklif, platformun DAI’yi stabil olarak tutmak için oluşturulan havuzdaki bakiyenin %33’ünü (1.6 milyar dolar) Coinbase’nin kasasına koyulmasını, karşılığında da faiz geliri elde edilmesini içeriyordu. Merkeziyetsizliğin tartışıldığı bir ortamda böyle bir kararın onaylanması, son derece absürt olabilir ancak diğer bir yandan da Coinbase’e verilecek miktar USDC cinsinden olduğu için zaten kasadaki merkezi bir para, yine merkezi bir borsaya gitmiş olacak. Bu açıdan bakıldığında aslında büyük bir değişim gibi durmuyor. MakerDAO’nun kabul etmesi halinde elde edeceği gelir yıllık 24 milyon dolar olacak.

Roche Friedman’ın Azli İsteniyor

Bir önceki sayıda, Avalanche’nin rakiplerine zarar vermek amacıyla kasıtlı davalar açtığı yönünde videoları sızdırılan Kyle Roche’den ve onun hukuk firması Roche Fridman’dan bahsetmiştik. Tüm iddiaların reddedilmesinin ardından Kyle Roche, davalardan bireysel olarak çekilmek için başvuruda bulunmuştu. Ancak Bittrex, Poloniex, Tether ve Bitfinex kendi davalarından Roche Friedman’ın şirket olarak tamamen azledilmesi yönünde başvuruda bulundular. Video kayıtlarında bahsedilenlerin ne denli doğru olduğu bilinmiyor ancak bu sürecin Roche Friedman’ın başını ağrıtacağı görülüyor.

Flash Loan Atağı

Avalanche ağı üzerinde faaliyet gösteren Nereus Finance, bir hackerın 51 milyon dolar değerinde flash loan alarak yaptığı saldırı sonucunda 370,000 dolar zarara uğradı. 

Bir başka hack olayı da daha önce Kyberswap üzerinde gerçekleşmiş ve 265,000 dolar çalınmıştı. Kyberswap, bu miktarın cüzdanlara geri aktarıldığını açıklayarak, zararını kendi bünyesinden karşılamış oldu. Ayrıca, hackerlarla ilgili Binance’nin önemli bilgilere eriştiği, bu bilgilerin Kyberswap ve yetkili otoritelerle paylaşıldığı da gelen bilgiler arasında. Hackerlar yakalanırsa, Kyberswap’ın maddi zararı da karşılanabilir.

ABD’den Gelişmeler

Kripto para regülasyonu için menkul kıymet regülatörü SEC ve emtia regülatörü CFTC’nin ortak bir çatı altında toplanması fikri, popülerliğini korusa da SEC’in bu konuya pek iyimser yaklaşmadığı ve daha geniş yetkiler talep ettiği biliniyor. Ancak daha önceki açıklamalarında, sadece BTC’nin emtia olduğunu belirten SEC Başkanı Gensler, geçtiğimiz hafta ETH’nin de emtia olduğunu açıkladı ve CFTC ile işbirliğine açık olduğunu belirtti. Bu açıklamalar sonrasında, BTC ve ETH ile iş yapmak isteyen kuruluşların (örneğin borsalar) CFTC’ye başvurmaları gerekebilir. Yine de SEC’in kripto paraların büyük bir çoğunluğunun menkul kıymet statüsünde olduğunu belirtmesi nedeniyle sektörün genel olarak SEC ile etkileşimde olacağı tahmin ediliyor.

Beyaz Saray Bilim ve Teknoloji Departmanı’nın yayınladığı raporda, PoW ile madencilik yapılan kripto paralardan kaynaklı olarak çevreye verilen zararın azaltılması gerektiğine yönelik bir görüş bildirildi. Görüş, madencilerin yasaklanmasını değil ancak tüketimin bir şekilde azaltılması yönünde bir tavsiye niteliği taşıyor. 

USDC Binance’den Kaldırıldı

Binance, borsadaki stabil coin likidasyonunu daha efektif kullanmak için USDC-USDP-TUSD stabil coin’ler ile yapılan işlemleri kaldırdı. Ancak bu işlem, daha önce birçok kez yapılan coin’lerin borsadan kaldırılmasından farklı bir nitelik taşıyor. Kullanıcılar, Binance’ye kaldırılan 3 token’ı göndermeye devam edebilecekler. Gönderilen üç farklı stabil coin de 1’e 1 oranında BUSD’ye çevrilerek kullanıcının bakiyesine eklenecek. Aynı şekilde, borsadaki stabil coin’i, USDC-USDP-TUSD olarak çekmek de halen mümkün. Yani sadece borsa içerisindeki işlemlerde bu 3 stabil coin’in kaldırıldığı söylenebilir.

Alarmlar Fifa İçin Mi, Yoksa Sorare İçin Mi Çalıyor?

Sorare, NFT kartları üzerinden oynanan bir futbol oyunu yaratarak istikrarlı bir kullanıcı kitlesine ve talebe sahip olduğu için en başarılı projelerden bir tanesi olarak piyasada kendisine yer buldu. Sorare’nin geçtiğimiz hafta NBA ile anlaştığını duyurması ve platforma bir de basketbol oyunu getireceğini açıklaması, Sorare için son derece pozitif bir hamle oldu.

Öte yandan FIFA, Ultimate Team üzerinden kullanıcıların online maç yapmasına olanak tanırken, Sorare’ye benzer şekilde futbolcu kartları üzerinden rekabet yaratıyor. Geçtiğimiz hafta, NFT ürünlerini çıkartmak için Algorand ile anlaştığını duyuran FIFA, NFT piyasasına girmiş oldu. Halihazırda oldukça popüler olan Ultimate Team üzerindeki kartlarla entegre bir şekilde NFT’lerin çıkartılması halinde Sorare’nin piyasadaki üstünlüğü sallantıya girebilir.