Geçtiğimiz hafta, FTX süreciyle ilgili gelişmeleri bir yana bırakırsak, özellikle merkezi finans tarafından ve ülkelerden son derece pozitif gelişmelerin sinyalinin alındığı, altyapı çalışmalarının devam ettiği ve geleceğine duyulan güveni tazeleyen haberlerle doluydu. Merkeziyetsiz finans kısmında ise gerçekliği olmayan negatif haberler, piyasada korku yarattı.

Bu sayımızın ilk bölümünde FTX ile ilgili gelişmeleri, ikinci bölümünde merkeziyetsiz finans ve üçüncü bölümünde ise ülkelerin ve şirketlerin hamlelerini inceleyecek, son olarak NFT piyasasındaki haberlerle bu sayımızı noktalayacağız. Keyifli okumalar.

Bölüm 1: SBF gerçekten suçlu mu?

FTX’in eski CEO’su SBF ezberleri bozarak böyle bir süreç içerisinde bir oturuma katılarak soruları cevapladı. Daha önceki krizlerden de bildiğimiz üzere, iflas sürecinde aleyhe kullanılacak bir durumun yaşanmaması için avukatlar bu tür etkinlikleri onaylamazlar. Nitekim SBF’nin avukatlarının korktuğu türden cevaplar verdiği de konuşuluyor.

Dealbook adlı oturumda soruları cevaplayan SBF, kısaca özetlemek gerekirse birçok kez özür dileyerek sorumluluğun kendinde olduğunu, ancak kasıtlı bir şekilde müşterilerinin parasını harcamadığını açıklamaya çalıştı.

FTX’in kendisine ait bir banka hesabının olmadığını, bu nedenle tüm banka transferlerinin Alameda’ya yapıldığını ve FTX’te bu bakiyelerin kullanıcılara gösterildiğini belirtti. Yeni CEO’nun da belirttiği üzere FTX şirketler grubunun kendi içerisinde iletişimi son derece kötü. SBF, kendi açıklamasına göre müşteri paralarının Alameda’da durduğunu zannediyor, halbuki Alameda bu paraları harcıyordu. FTX bilançosuna ise yüklü miktarda FTT gönderiyordu ki bu token’ın değeri düşene kadar bilançoda herhangi bir problem yoktu. SBF, bu konuda da CZ’yi suçlayarak, eğer sessiz kalsaydı bu problemin çözülebileceğini söylüyor. Çünkü CZ’nin FTT satacağını açıklamasıyla birlikte FTX’in bilançosunun ne kadar kırılgan olduğu ortaya çıktı. Müşterilerin parası ödenmek istendiğinde de Alameda’da para olmadığını gördüler.

Bir başka önemli iddia da SBF’nin borsaya bir arka kapı koyarak, kimsenin haberi olmadan Alameda’ya para transfer ettiği yönündeydi. SBF nasıl kod yazılacağını bile bilmediğini, sistemi zar zor kullandığını belirterek bu suçlamaları reddetti. Ancak yine de şirketin teknoloji yöneticisinin bu tür bir yazılımı yapabileceği ve SBF’nin bundan haberi olmamasının pek mümkün olmadığı konuşuluyor. Yani bu konuda topluluk pek ikna olmuş gözükmüyor.

Tüm bu açıklamaların samimi olup olmadığı ve SBF’nin sadece kötü bir yönetici mi yoksa gerçekten müşterilerinin parasını harcayan bir dolandırıcı olup olmadığını süreç gösterecek.

FTX belgeseli geliyor

SBF ve FTX’i anlatan belgesellerin yapılması için piyasada şimdiden rekabet başladı. The Big Short ve Money Ball gibi filmlerin yazarlığını yapan Michael Lewis, FTX kriziyle ilgili de yazı kaleme almaya başladı. Apple ise şimdiden bu yazının haklarını almak için çalışmalara başladı. Bunun dışında Amazon’un da sekiz bölümlük bir mini seri için harekete geçtiği konuşuluyor.

LedgerX

FTX’e bağlı şirketlerden olan ve pozitif bir bilançoya sahip LedgerX, FTX’in kullanması için 175 milyon USD transfer ettiğini açıkladı. Yeni CEO, tüm şirketlerin bilançoları dahil olmak üzere detaylı bir çalışma yapıldığını açıklamıştı. Bu rapor netleştikçe, bilançosu pozitif olan diğer şirketlerin de FTX’e para göndererek sürece katkı sunması beklenebilir.

BlockFi

FTX’in yardım eli uzatmasıyla iflas başvurusu yapmadan kurtulan BlockFi, kaçınılmaz sonun kurbanı oldu ve resmen iflas başvurusunda bulundu. Başvurudaki detaylara göre, BlockFi Alameda’ya 671 milyon USD kredi vermiş ve FTX borsasında 355 milyon USD tutuyormuş. Dolayısıyla FTX’in batmasıyla birlikte 1 milyar USD’nin üzerinde bir varlığını kaybeden BlockFi, iflas sürecini başlattı.

BlockFi’nin yaklaşık 100 binden fazla kişi ve kuruma borçlu olduğu, bunlar arasında SEC ve FTX’in de bulunduğu belirtiliyor. SEC, daha önce BlockFi’a 100 milyon USD ceza kesmiş, bu cezanın 30 milyon USD’lik kısmı halen ödenmediği için alacaklılar arasında SEC de bulunuyor. FTX ise Terra Luna krizi zamanında 275 milyon USD kredi verdiği için bir başka büyük alacaklı konumunda. En büyük ilk üç alacaklıya ödenmesi gereken tutarın 1 milyar USD civarında olduğu belirtildi. 

İflas başvurusuyla beraber BlockFi bir de SBF’yi dava etti. Davanın sebebi ise SBF’nin 9 Kasım tarihinde BlockFi ile yapılan anlaşmada Robinhood şirketindeki hisselerini BlockFi’ye teminat olarak vermesi nedeniyle bu hisselerin BlockFi’ye transferinin talep edilmesidir. SBF, Robinhood’un yüzde 7,6 hissesine sahip ve bu hisselerin o dönemki değerinin 600 milyon USD civarında olduğu belirtiliyor.

Bölüm 2: FUD Yağmuru

Geçtiğimiz hafta WBTC ve WETH token’ları konusunda birçok FUD, yani korku yaratan negatif haberlerin yayıldığı görüldü. Asıl token’ın akıllı kontrata kilitlenmesi karşılığında verilen WBTC ve WETH token’ları, sentetik token’lardır. Yani 1 BTC karşılığında 1 WBTC alırsınız. Benzer bir sistemi FTX, Solana ağında yapıyordu. Ancak saklaması gereken BTC’leri harcadığı anlaşılınca sentetik token’ın değeri kalmamıştı. Benzer bir korku WBTC ve WETH için de oldu ancak buradaki durum FTX’ten oldukça farklı.

Öncelikle WETH oldukça basit bir sistem olmakla birlikte, kontrata kilitlenen orijinal ETH token’ları hiçbir üçüncü taraf şirket tarafından saklanmıyor. Merkeziyetsiz bir şekilde kontratta kilitli kaldığı için böyle bir şüpheye gerek yok.

WBTC için verilen BTC’ler ise BitGo şirketinin himayesinde saklanmaktadır. Asıl korku da BitGo’nun BTC’leri halen cüzdanında tutup tutmadığıyla alakalıydı. Çünkü WBTC’lerini geri verip BTC’lerini almak isteyen kullanıcıların işlemleri oldukça geç yapıldı. Dolayısıyla BitGo’nun elinde BTC olmadığından şüphelenildi.

Sonradan yapılan açıklamaya göre WBTC kontratına erişim sağlayıp, işlem yapmak için 18 yetkilinin olduğu ve 11 tanesinin onay vermesi halinde işlemin gerçekleştiği, bu yetkililerden bazılarının cüzdan anahtarına ulaşamadığı, bazılarının da aktif olmaması nedeniyle yeterli çoğunluğun geç sağlandığı belirtildi. Hemen ardından, BTC’lerin tutulduğu cüzdan adresi paylaşılarak topluluk yatıştırıldı.

BitGo ve Kyber, WBTC kontratındaki yetkili cüzdanları güncelleyerek, böyle bir durumun yaşanmaması için aksiyon aldılar. Daha önce 18 olan yetkili cüzdan sayısı, 13’e düşürüldü. Ayrıca işlem için gerekli cüzdan sayısı da 11’den 8’e indirildi. Yetkililer arasında bulunan Compound, Loopring, BitGo, KyberSwap gibi platformlara Chainlink ve Balancer da yeni üye olarak katılım sağladı. Eski üyelerden FTX, MakerDAO ve Airswap ise artık yetkili değil.

Bir başka konu da piyasadaki WBTC’lerin yüzde 50’sine Alameda’nın sahip olması nedeniyle bir güvenlik açığının olup olmadığıyla ilgiliydi. Ancak WBTC’lerin temsil ettiği BTC’ler BitGo adresinde bulunduğu için bu konuda da herhangi bir şüphe duyulmasına gerek bulunmuyor. Çünkü Alameda’nın WBTC’leri geri vermeden asıl BTC’lere erişim yetkisi bulunmuyor. FTX’in eski yetkililerden olmasına karşın, Alameda’nın o BTC’lere erişmesi için diğer 10 cüzdanında yardım etmesi gerekiyor ki böyle bir durum söz konusu değil.

Likidite önlemleri

Bir kullanıcı, CRV fiyatını manipüle ederek kâr etme amacıyla, Aave üzerindeki CRV token’ları kredi olarak almıştı. Sonrasında CRV fiyatının yükselmesiyle teminat yetersiz hale geldi ve Aave tarafından otomatikman likide edildi. Teminatla CRV token’lar geri alınarak yine Aave havuzuna konuldu. Ancak volatilitenin yüksek olması nedeniyle, teminat tüm CRV token’lari geri almaya yeterli olmadı. Dolayısıyla Aave’nin kendi hazinesinden 1,6 milyon USD harcayarak CRV token alıp havuza geri koyması gerekti. 

Bu tutar, Aave’nin hazinesinden rahatlıkla karşılanabiliyor. Ancak benzer bir durum bir daha yaşanmasın diye, likiditesi düşük 17 token’la işlem yapılmasının geçici olarak engellenmesine karar verildi.

Compound da benzer bir hamle yaparak 10 token’ın kredi çekimine sınırlama getirdi.

MakerDAO ise Ren 2.0 geliştirmesi nedeniyle elindeki renBTC token’larını çıkartma kararı aldı. 7 Aralık itibarıyla renBTC karşılığında verilen 750 bin USD değerindeki krediler, likide edilmeye başlanacak.

Phantom’dan pazarlama hamlesi

Solana ağının en popüler cüzdanı Phantom, Ethereum ağında da hizmet vermeye başlayacağını açıkladı. Kullanıcı verilerinin toplanmaya başlanacağının açıklanmasıyla hedef haline gelen Consensys servislerinden Metamask, yine Consensys’a bağlı Infura altyapısını kullanmayan alternatif cüzdan hizmetlerine kullanıcı kaybedebilir.

Serum kılık değiştirdi

FTX’in batması ve sonrasında hacklenmesiyle güvenilirliği tehlike altına giren Solana üzerindeki merkeziyetsiz borsa Serum, bir süredir topluluk tarafından forklanmaya çalışılıyordu. Yani kontrolü FTX’te olmayan bir kopyası yapılmaya çalışılıyordu. Geçtiğimiz hafta, bu girişimlerden ilki başarılı bir şekilde hayata geçti. Openbook adlı platform, Serum’un altyapısını kullanıyor ve günlük 1 milyon USD hacme ulaşmış durumda bulunuyor. Böylelikle Serum’un hacmi de sıfıra düşerek platform terk edilmeye başlandı. Openbook bu girişimlerden bir tanesi, ileride aynı altyapıya sahip başka girişimler de görülebilir.

Bölüm 3: SberBank, Rusya’yı özgürleştirebilir mi?

Vladimir Putin geçtiğimiz haftaki konuşmasında dijital paraların ve blokzincir teknolojisinin yeni bir uluslararası ödeme sistemi kurmak için faydalı olabileceğini, banka ve mevcut yapılardan bağımsız bir yapı kurmanın önemli olduğunu belirtti.

Bu açıklamalar, tabii ki akla direkt merkeziyetsiz finansı getirirken, SberBank Ethereum ağı üzerinde piyasaya sürmeyi planladığı Sbercoin stabilcoin’i için hazırladığı altyapıya Metamask cüzdanının entegre edildiğini duyurdu. SberBank’ın yüzde 51 hissesinin Rus Devleti’ne ait olduğu göz önünde bulundurulursa, ağır ekonomik yaptırımlardan sıyrılmak için Rusya’nın kripto paraları önemli bir alternatif olarak değerlendirdiği görülmektedir.

CBDC çalışmaları

Ukrayna ve Endonezya merkez bankaları, geçtiğimiz hafta merkez bankası dijital paraları (CBDC) çalışmalarına başladıklarını açıkladılar. İki ülkenin de benzer şekilde öncelikle ticari amaçlı kullanımlarda, sonrasında ise halkın günlük ihtiyaçlarına hizmet edecek düzeyde bir CBDC altyapısı geliştirmeyi hedeflediği belirtildi.

Brezilya ise kripto paraların ödeme yöntemi olarak kullanılabilmesi için önemli bir yasa hazırladı. Başkanın onay vermesi halinde yasanın yürürlüğe girmesi planlanıyor.

Yeni bir kripto para ülkesi: Dominika Topluluğu

Karayipler’de küçük bir ada ülkesi olan Dominika Topluluğu ülkenin ulusal kripto parası DMC token’ı Tron ağında piyasaya sürecek. Justin Sun bağlantısı sayesinde Huobi’yle anlaşmaya varan Dominika Topluluğu, DMC token’ını Huobi üzerinden pazarlayabilecek. Ancak belki de en önemlisi, bu token’ın dijital vatandaşlık üzerinden sunduğu avantajlar olacak.

• Huobi üzerinden Dominik Topluluğu’na katılmak ve dijital kimlik için başvuruda bulunmak mümkün olacak. Bu başvuru için DMC token bulundurmak şart. 
• Dijital kimlik alındıktan sonra, bu kimlikler istenirse cüzdanlara SBT olarak yani transfer edilemeyen token türü olarak alınabilecek. SBT’nin bu şekilde kullanım alanı bulması da ayrıca sevindirici bir haber. Böylelikle kimliğiniz token üzerinden doğrulanabilecek.
• Kimlik sahipleri, normal vatandaşlar gibi şirket kurabilecek, banka hesabı açabilecek ve kredi çekebilecekler.
• Ayrıca, yine DMC token ile pasaport başvurusu yapmak da mümkün hale geliyor ki AB, İsveç, Rusya, Çin dahil 130’dan fazla ülkeye bu pasaportla vizesiz giriş yapılabiliyor.

Kısacası, küçük bir ülke olan Dominik Topluluğu, DMC token üzerinden reklam ve gelir elde etmesinin dışında ulusal bir kripto para yaratarak dijital vatandaşlık altyapısını sağlamlaştırıyor. Bu da aslında gelecekte diğer ülkelerin metaverse platformları üzerinden kuracakları sistemin bir denemesi olarak yorumlanabilir.

Vergi regülasyonu

Avrupa Parlamentosu’na sunulacak yeni teklif kripto para servisi sağlayan şirketlerin, AB vatandaşlarına ait isim, adres, doğum tarihi, sosyal güvenlik numarası gibi bilgilerini, kullanıcının bağlı bulunduğu ülkenin vergi departmanına raporlamasını zorunlu hale getiriyor. MiCA regülasyonu kapsamında zaten detaylı bilgi ve transferlerin raporlanması istenmişti. Böylelikle vergi kaçırma konusunda da denetimin artırılması ve kompleks bir sistemin yaratılması amaçlanıyor.

Fidelity kripto paralara kucak açtı

En büyük varlık yöneticilerinden Fidelity, yönettiği 2,4 trilyon USD büyüklüğündeki emeklilik fonlarının kripto paralara yatırım yapabileceğini açıkladı. Normalde varlık yöneticilerinin bu tür kararları belirli bir müşteri kitlesine özel olurdu. Ancak Fidelity bunu geniş bir kesime yaydığı için BTC talebinde önemli bir artışa neden olabilir.

Fidelity’nin bu kararı sonrasında kripto paralara muhalif ABD’li senatörler Fidelity’e iki defa mektup yazarak bu kararın iptal edilmesini talep ettiler.

Şeffaf rezervler

Borsalar, kendilerini FTX’ten ayrı tutmak ve kullanıcılarını rahatlatmak için, bildiğiniz gibi rezervlerini açıklamaya başlamışlardı. Geçtiğimiz hafta ise kullanıcıların kendi varlıklarının kontrol edebileceği altyapılar duyuruldu. Böylelikle kullanıcılar ne zaman isterlerse rezerv kontrolü yapabilecekler.

Binance şu anlık sadece BTC varlıkları için veri açıklarken, borsaya ait cüzdanın yüzde 101 oranında karşılığa sahip olduğu görüldü. Yani olması gerekenden fazla BTC bulunuyor. Önümüzdeki iki hafta içerisinde diğer kripto paralar için de benzer sistemin kurulacağı açıklandı.

Gemini, verilere göre 4,6 milyar USD varlığa sahip bulunurken, bunun 601 milyon USD’lik kısmı GUSD stabilparası için bankada tutuluyor. 

Bitmex borsası da kullanıcıların kendi varlıklarının kanıtını test edebileceğini, verilerin her Salı ve Perşembe güncelleneceğini açıkladı.

Terra Luna krizinden sağlam çıkan nadir kredi şirketlerinden Nexo, FTX’ten parasını son anda kurtardığını, Alameda’ya verdiği kredileri de aldığı teminatlarla başarılı şekilde kapattığını açıklayarak FTX sürecinden zarar görmediğini duyurdu. Ayrıca benzer şekilde varlıklarını açıklayarak 3,4 milyar USD değerinde kullanıcılara ait bakiyenin bulunduğunu belirtti.

Mastercard Crypto Secure

Mastercard yeni bir marka başvurusunda bulundu. Mastercard Crypto Secure markası altında, kripto para konusunda bilgilendirme, danışmanlık, eğitim hizmetlerine ek olarak, dolandırıcılık ve regülasyon konularında takip ve izleme hizmeti sunulacağı belirtildi.

Kraken’e ceza

2015-2019 yılları arasında kullanıcıların lokasyonunu tespit etmek için yeterli altyapıya sahip olmaması nedeniyle İranlı kullanıcılara hizmet verildiğini tespit eden Kraken, kendisini ihbar etmişti. İhbar sonucunda, Kraken’in 362 bin USD ceza ödemesine ve OFAC’a 100 bin USD yardım yapmasına karar verildi. 

Bölüm 4: Magic Eden ve Polygon iş birliği

Gerçekleştirdiği iş birlikleriyle adından sıkça söz ettiren Polygon, Solana ağının en popüler NFT marketi Magic Eden ile iş birliğine vardı. NFT platformu artık Polygon üzerinde de faaliyet gösterecek. Böylelikle MATIC token uyumlu bir pazar yaratılmış olacak. Ayrıca platformun Launchpad servisi üzerinden Polygon’un oyun projelerine olan ilginin de artması bekleniyor.

Bir başka entegrasyon haberi de Opensea’den geldi. Opensea, artık BNB ağındaki NFT’lerin de platformda yer alacağını duyurdu.

NFT marketi kurma konusundaki rekabet, Solana ve Ethereum ağının en büyükleri arasında kalmadı. En popüler DEX uygulaması Uniswap, bir süre önce satın aldığı Genie üzerinden NFT marketi açılacağını duyurdu.