Silvergate Corp. en az on araştırma ve analiz şirketi tarafından izlenen halka açık bir şirketti. Bu analistler Silvergate’i değerlendirip şirketin hissesi için çeşitli tavsiyelerde (al, sat, tut gibi) bulunuyorlardı. 

Bu analistler, FTX çöküşünün sonrasında bile Silvergate hisselerini tavsiye etmeyi sürdürdüler. Örneğin Canaccord analisti Joe Vafi, 9 Kasım’da yazdığı notta, “FTX’in faaliyetlerini durdurması veya bazı müşterilerinin diğer borsalara kaçması durumunda bu ticaret hacminin Silvergate üzerinden gerçekleşmesi olasılığı yüksek” diyordu. Vafi Silvergate’a “al” tavsiyesi verip 150 dolar değer biçiyordu. Aynı gün yani 9 Kasım’da Silvergate hisseleri 34,69 dolardan işlem görüyordu. 

Bu analistlerin görüşü ancak çok büyük olayların sonrasında (ABD Kongresi’nden bazı üyelerin Silvergate’e mektup yazıp uyarı yapmaları, kamudan 4,3 milyar dolar borç alması, Adalet Bakanlığı’nın dava tehdidi, düzenleyici kurumların ortak bildirisi, bankanın mevcut düzende hayatını sürdüremeyeceğini açıklaması ve bankanın ana paydaşlarının çıkması gibi) değişmeye başladı. Hatta bunlar sonrasında bile “al” ve “tut” tavsiyesi verenler oldu. 

Akıllar başa geldiğinde iş işten çoktan geçmiş zarar oluşmuştu. Silvergate, 8 Mart’ta operasyonlarını durdurduğunu açıkladı.

Ben Kasım ayının öncesinde bile Silvergate’e dair temel ve yapısal sıkıntılar olduğunu ve geleneksel kafadaki analistlerin bunları göremediğini ya da büyük ölçüde önemsemediğini düşünüyorum. Neden mi? 

Genelde finansal analistler benzer bir arka plandan gelirler. Finans, matematik, ekonomi gibi bir alanda eğitim görürler. Ardından kıdemli bir analistin yanında giriş seviyesinde işe başlarlar. CFA, Series 7 gibi sertifikalar ve MBA gibi dereceler alabilirler ve sonrasında bir sektöre veya alt sektöre yönelik uzman olarak yola devam ederler.

Bu arka plan uzmanlara geleneksel finans çerçevesinden olaylara bakma becerisi sağlarken merkeziyetsiz finans bakış açısını ıskalarlar. 

(Aynı yortum Silvergate’i işaret etmekte geciken analistler için de yapılabilir.)

Bu analistler Silvergate olayında birçok kırmızı bayrağı görmekte başarısız oldular.

Ekip yeterli mi?

Silvergate hayatının büyük bir kısmında Güney Kaliforniya’da kurulmuş, geleneksel anlamda bireysel ve kurumsal bankacılık hizmetleri sunan kendi halinde bir banka olarak görüldü. Banka 2016 yılında kriptoya ağırlık vermeye başladı ve kendini “geleneksel olmayan banka” olarak tanımlamaya başladı. 

Silvergate, 2019’daki açıklama raporunda bu tanımı daha da geliştirerek, “iş modelinin ve vizyonunun geleneksel bankalardan farklı” olduğunu söyledi. Banka, “geleneksel bankacılık hizmetlerini yanı sıra ABD’de ve ötesinde yeni gelişen fintech şirketlerine ticari bankacılık ürün ve hizmetleri vermeye odaklandığını” ifade etti. 

Ancak iş modelindeki bu büyük değişime karşın banka kriptoyla ilgili bir şirket alımı veya bu alana dair ciddi bir sermaye yatırımı gerçekleştirmedi. Bu da aslında bir kripto bankası olmak için gerekli ekibe ve operasyon gücüne sahip olup olmadığı konusunda kuşku uyandırıcı bir durumdu. 

Silvergate Exchange Network

Silvergate’in alamet-i farikası olan “özelleştirilmiş ticari bankacılık ürünü” SEN olarak bilinen Silvergate Exchange Network idi. SEN, CoinDesk’in sözlüğünde, “Alanındaki en büyük işlem kurumları tarafından kullanılan ve 7/24 mutabakat yapmaya imkân veren bir ağ. SEN, kurumların kripto borsalar arasında ABD doları değişimi yapmaya imkân vermesiyle apır ve hantal havale/EFT sürecinin yerini alıyor. Üstelik bu işlerle gece yarısı, hafta sonu, her an yapılabiliyor” biçiminde tanımlanıyordu. Banka SEN’i 3 Mart’ta kapattı ve ağ hakkında bilgi veren web sayfasını devre dışı bıraktı. 

SEN’in başarısından cesaret alan Silvergate, bu hizmetin ardından SEN Leverage olarak adlandırılan ve “kurumsal müşterilerin platform üzerinden bitcoin veya ABD Doları teminat karşılığı kaldıraç kullanmasına imkân veren” ürününü duyurdu. Bu hizmet de 3 Mart itibariyle kullanımdan kaldırıldı. 

Bu hizmetler bir paradigma değişimi gibi görünseler de diğer hiçbir federal banka bu tür hizmetler sunmaya yanaşmıyordu. Silvergate CEO’su Alan Lane, 2021’de verdiği bir röportajda SEN Leverage ürününü bankacılık otoriteleri tarafından onaylı olmadığını itiraf etti: “Bu onaylı bir ürün değil, bankacılık sektöründe söylediğimiz gibi henüz onaylanmamış bir ürün.” 

Bu hizmetler Silvergate’in büyüme alanını kripto piyasalarının volatilitesine ve aşırılıklarına açık hale getirdi. Silvergate’in geleceğini anlamak isteyen birinin bu piyasaların kendine has dengelerine ve henüz oluşmamış senaryolarına hazırlıklı olması gerekliydi. 

Para aklama önlemleri

SEN, Silvergate’in müşteri kazanma stratejisinin en önemli noktasıydı. Ve bu strateji işe yaradı. 2016’da 20 kripto şirketinden oluşan müşteri portföyü 2022’de 1.600 şirkete ulaşmıştı. Bu müşteriler arasında hedge fonlar, 100’den fazla kripto borsası ve dijital token projeleri yapan şirketler bulunuyordu. 

Müşteri mevduatlarının önemli bir kısmı tamamen güvenli ya da stabil olmayan dijital varlıklardan oluşuyordu. Bu durum Silvergate’in geleneksel olmayan risklere açık hale gelmesine ve kripto sektöründeki volatiliteden etkilenmesine zemin hazırlıyordu. Silvergate’in kredi verdiği müşteriler arasında da aynı risklere açık kurumlar vardı. Bir yatırımcı bir keresinde bana, “Kripto fiyatları düşerse felaket olur” demişti. Ve o fiyatlar düştü. 

Bu müşterilerin 2017’de devreye girmesinden bugüne dek SEN üzerinden 1 trilyon dolardan daha fazla işlem gerçekleştirdiler. (Bu cümle Silvergate’in sunumundan alındı.)

Orta boyutta bir bankanın, kendi iddiasına göre benzer ölçekteki bankalara kıyasla iki kat daha fazla uyum çalışanı işe alsa dahi, bu kadar fazla sayıda müşteri ve bu kadar büyük hacimdeki gerçek zamanlı işlerler üzerinde gerçekçi bir kara para aklama kontrolü yapabilmesi mümkün değil. Zira bu işlemlerin hacmi ve hızı Silvergate’in kontrol sistemlerini aşmış olması muhtemel. 

Bu zafiyetin farkında olan bazı müşteriler SEN ağını kötücül işlemler için kullanmış olabilirler. Mahkeme belgelerine göre FTX ve kardeş şirketi Alameda Reseach Silvergate’in uyum programının açıklarından faydalanarak kendi aralarındaki transferleri ve FTX kaynaklarının Alameda tarafından kullanılması durumunu gizledikleri iddiası söz konusu.

FTX çöküşünün öncesinde bile SEN ağının kanunsuz amaçlar için kullanıldığına dair sinyaller mevcuttu.

New York Magazine Intelligencer’da 24 Ocak’ta yayımlanan bir yazıda Silvergate, “soruşturmaya uğrayan, kapatılan, ceza alan ya da iflas eden bir düzine bankanın kullandığı bir yapı olarak nitelendiriliyordu. Makalede kanunun dışında işlemlere ve bunalar imza atan şirketlere dair detaylar veriliyordu. (Ceza alan Avustralyalı ponzi sahtekârı Stefan He Qin ve ABD’li otoritelere tarafından Suriye ve İran adına para aklama işlemleri yaptığı gerekçesiyle kapatılan kripto para borsası Bittrex gibi.) 

Diğer bazı yatırımcılar ve araştırmacılar ise Silvergate’in sorunlarının farkındaydılar ve bu konudaki görüşlerini açıklamaktan çekinmediler. (Yatırım uzmanı Marc Cohodes The Block’a verdiği mülakatta “Silvergate herkesin görü önünde gerçekleşen bir suç faaliyetidir ve Alan Lane hapse atılmalıdır” demişti.) Bu kişiler Silvergate’in denetimcilerine mektup yazarak sorunları açıklayıp tedbir alınmasını talep etmişlerdi. 

Analistlerin şirketin yönetim biçimi ile yeni iş modelleri arasındaki uyumsuzluğu, bankanın kriptoya özel bir bilanço dengesizliği göstermesi, onaylanmamış ürün ve hizmetler çıkarması ve para aklama görüp değerlendirme konusunda eksik kalmaları ciddi sıkıntılara neden oldu. Analistler, bu yüzeysel değerlendirmelerle Silvergate’in bazı müşterilerinin yolsuzluklara ve milyonlarca insanı zarar sokacak işlere girişmesine çanak tutarken Silvergate’in kendisine de bir kurumsal meşruiyet kazandırmıştı. 

Bazı kişilerin Silvergate olayını kriptodan değil bankacılıktan kaynaklanan bir başarısızlık olarak nitelendirmek için acele etmesi de tuhaf. Ben de bu olayı analzi ederken dikkatli olak gerektiğini düşünüyorum. Silvergate analistleri de FTX’e veya Celsius Network’e yatırım yapan kurumsal yatırımcılar gibi geleneksel yatırım tekniklerini ve ölçütlerini kullanarak geleneksel olmayan bir şirketi değerlendirmeye çalıştılar ve böylelikle kriptoya özgü riskleri göremeyerek şirketlerinin başarısızlığına zemin hazırladılar. Eğer kriptodaki sıkıntıları çözmek istiyorsak TradFi dünyasının DeFi gözlüğüyle olaylara bakmayı öğrenmesini sağlamalıyız.