Danışmanlık şirketi KPMG Türkiye ve Web3 araştırma platformu Lytera, 2022 yılında kripto ekosisteminde yaşanan gelişmelerin değerlendirildiği bir rapor hazırlandı.

‘2022 Kripto Değerlendirme Raporu’ adlı çalışmaya göre merkeziyetsiz dünyadaki kilitli varlık miktarının değeri geçen yılın başında yaklaşık 170 milyar dolara kadar ulaştı. Ancak yılın sonuna doğru 35 milyar dolara kadar geriledi.

2022 yılı içerisinde öne çıkan blokzincirlerin birçoğunun TVL’i (toplam kilitli varlık değeri) dramatik derecede düştü.

Yıl boyunca Solana yüzde 96, Avalanche yüzde 92 ve Ethereum yüzde 76 TVL kaybı yaşadı. Aktif merkeziyetsiz finans kullanıcı sayısı ise 600 bin ila 400 bin arasında kaldı.

Raporda GameFi, NFT, Layer-1 ve Layer-2 ana başlıkları altında da detaylı incelemeler yapıldı:

Oyun sektörünün blokzincire ilgisi arttı

Oyun platformlarının hem oyun geliştiricilerinden istedikleri listeleme fiyatlarının yükselmesi hem de kullanıcı tarafında oyun içi ürünlerin pazar alanlarındaki yüksek komisyon ücretleri sebebiyle blokzinciri alanına olan ilgi artmaya devam etti.

2021 yılında oyun alanındaki toplam yatırım miktarı 3,6 milyar dolar olurken 2022 yılında durgun piyasa ve birçok olumsuzluğa rağmen bu miktar neredeyse iki katlanarak 6,7 milyar dolar seviyesine çıktı.

Yatırım alan oyun projeleri arasındaki en büyük pay Metaverse ve NFT kategorilerine sahip olsa da Epic Games ve Animoca Brands gibi hâlihazırda oyun sektöründe büyük paya sahip aktörler de ekosisteme giriş yaptı.

CryptoKitties, Axie Infinity ve Illuvium gibi oyunlar geçen yıl en çok aktif kullanıcıya ulaşan oyunlar arasında yer aldı. Şu ana kadar yatırım alan oyun projelerinin yalnızca yüzde 37’si oyunlarını canlıya almış durumdayken kalan yüzde 63’ü hala yatırım ya da geliştirme aşamasında.

NFT'lerde değer kaybı

2021 yılında ortaya çıkan NFT trendi, 2022 yılının başında da hem kripto yatırımcılarının hem de kurumsal markaların ilgisini çekmeye devam etti. Sanat ve meme kültürü ile daha sosyal bir kripto yatırım aracı sunan NFT'ler, yeni insanların alana çekilmesinde kilit rol oynadı.

Ancak yılın ikinci yarısı itibarıyla tüm kripto ekosisteminde olduğu gibi NFT'lerde de değer kaybı yaşandı ve bu da bireylerin ilgi kaybına yol açtı.

Kurumsal yatırımcılar tarafında ise NFT ekosistemine ilgi 2022 yılı boyunca artmaya devam etti. Nike, Starbucks, Reddit gibi diğer markalar bu alana yönelirken Facebook, Instagram ve Twitter gibi sosyal medya platformları da NFT entegrasyonlarına hız verdi.

NFT dünyasının büyümesi ile farklı blokzincirler üzerinde hizmet veren (özellikle Ethereum ve Solana) farklı NFT pazaryerleri piyasadan pay kaptılar. Opensea ve Magic Eden, Ethereum ve Solana üzerinde domine pazaryerleri olurken 2022 yılı içerisinde farklı rakipler de ortaya çıktı.

Ethereum ağında Looksrare, Blur, Uniswap Genie gibi pazaryerleri faaliyete geçti ve farklı teşvik mekanizmaları ile Opensea'dan pay kapmaya çalıştılar. Özellikle Looksrare ve Blur, piyasa paylarını yükseltmeyi başardı.

Layer-1 ve Layer-2 zincirlerde ekosistem büyüdü

2022 yılı bir önceki yılın Layer-1 çılgınlığına kıyasla daha sakin bir yıl olsa da teknik gelişmeler açısından önemli kilometre taşlarına imza attı. Yılın kaybedenleri arasında UST çöküşüyle birlikte tüm ekosistemi çöken Terra ve FTX krizinden etkilenen Solana da vardı. Pazar trendinden doğrudan etkilenen Layer-1 ekosistemleri, kullanıcı sayıları, günlük işlemler ve devreye alınan sözleşme sayısı açısından düşüş yaşadı.

TVL (toplam kilitli varlık) açısından değerlendirildiğinde Ethereum, Avalanche, BSC, Tron, Polygon ve Fantom ağlarındaki toplam TVL 130 milyar dolardan 41 milyar dolarak geriledi.

2022 yılı ayı piyasasına rağmen Layer-2 çözümleri için umut vadeden bir yıl oldu. Optimistic Rollups, teknolojik gelişiminde önemli kademeleri aşarak zincir üstü istatistiklerde büyük başarı elde etti. Layer-2 ekosisteminin geneline bakıldığında Layer-2 çözümlerinde kilitlenen toplam değer 2022'nin başına göre dolar cinsinden düşüş, ancak ETH'de artış gösterdi. Layer-2 çözümlerinin işlem hacmi ile Ethereum ana ağının işlem hacmi karşılaştırıldığında 2022 başında neredeyse 7 kat olan fark, yıl sonuna kadar kapandı.

KPMG Türkiye Fintech ve Dijital Finans Lideri Sinem Cantürk yaptığı açıklamada, “Lytera ile bir raporla iş birliğimizi başlatmaktan memnuniyet duyuyoruz. 2022 yılı, yaşanan olaylar ve etkileri nedeniyle kripto dünyası için öğretici bir yıl oldu. FTX’in çöküşü sektörde düzenleme ihtiyacını tekrar çok ciddi bir şekilde gündeme getirdi ve etkileri hala devam ediyor. Bu çöküş aslında DeFi işlemlerinde 2022’nin son çeyreği içerisinde ciddi bir büyümeyi de beraberinde getirdi. 2022 yılında regülatif tartışmaların yanı sıra siber saldırılar, manipülasyonlar ve iflasların da görüldüğü yoğun bir yıl yaşandı. Bütün bu dalgalanmalara ve düşen ticaret hacmine rağmen yeni ortaklıklarla birlikte kriptonun kurumsal dünyada hayata geçtiğini gördük” dedi.

Sinem Cantürk

Lytera Kurucu Ortaklarından Doruk İşmen ise açıklamasında şunları söyledi: “2022 yılı Web3 ekosistemi açısından tarihi bir yıldı. FTX, Celsius, 3AC gibi yanlış yönetilen kripto oyuncuların hatalı borçlanma ve kötü yatırım kararlarından dolayı piyasadan silindiğine şahit olsak da 2. katman projeleri, uygulama odaklı zincirler ve GameFi gibi pek çok farklı yeni akımın da popülerleştiğini gördük. Bu raporda da Lytera - KPMG iş birliğinin ilk adımı olarak 2022 yılının Web3 genelinde yaşanan gelişmelerin şeffaf bir şekilde masaya yatırılması için birlikte çalıştık. Eski bir KPMG’li olarak böyle bir çalışmayı KPMG ile gerçekleştirmek bizim açımızdan oldukça gurur vericiydi.”

 Doruk İşmen