Web2 dünyasındaki kadın çalışanlar, yönetim pozisyonlarında kendilerine yeterince yer bulamama, ücret eşitsizliği gibi sorunlarla karşı karşıya kalıyor. Peki Web3 dünyasındaki kadın çalışanlar için durum nasıl gidiyor? CoinDesk Türkiye olarak bu soruyu Türkiye’deki kripto sektörünün temsilcilerine yönelttik. Gelen cevaplara bakılırsa durum Web3 dünyasında da kadınlar için pek iç açıcı değil. Ancak, blokzincir teknolojilerinin getirdiği fırsatlar sayesinde giderek iyileşme potansiyeli bulunuyor.

“Siz kadınsınız, Web3’ten ne anlarsınız dediler, cevabını verdik”

CryptoFemale Kurucu Ortağı Hilal Baktaş blokzincir sektörüne ilk adımlarını 2017 yılında attıklarını, bundan önce de girişimcilik deneyimleri olduğunu belirtiyor. Web3 alanındaki muazzam teknolojiyi gördükten sonra kendilerinin de buraya entegre olmaya çalıştığını belirten Baktaş, ancak girişimcilikte sırf kadın oldukları için karşılaştıkları zorluklarla blokzincir ekosisteminde girerken de yaşadıklarını anlatıyor.

Hilal Baktaş

“Siz kadınsınız teknolojiden ne anlarsınız, borsa kadın işi midir, teknoloji kadın işi midir?” gibi sorularla karşılaştıklarını belirten Baktaş, bu tip engellemelere karşın “Biz kadın girişimciler olarak eğer yıllardır farklı farklı alanlarda var olabiliyorsak, bunu Web3 dünyasında da gayet rahat yapabiliriz” diye cevap verdiklerini söylüyor.

Web3’le ilgili eğitimler aldıklarını, araştırmalar yaptıklarını ve gece gündüz çalıştıklarını belirten Baktaş, “Biz bu alana entegre olduysak başka kadınlar da olabilmeli” diye düşünerek CryptoFemale’i kurduklarını anlatıyor.

Kadınların sayısı yok denecek kadar azdı

2017 yılında, CryptoFemale’in kurulma aşamasında sektördeki kadın çalışan sayısının yok denecek kadar az olduğunu söyleyen Baktaş, bu durumu değiştirmek ve özellikle kadınların da kripto ve blokzincir teknolojilerine karşı önyargılarını kırabilmek için etkinlikler, eğitimler, buluşmalar düzenlediklerini belirtiyor.

Kendileri gibi diğer kadın topluluklarının da etkisiyle sektördeki kadınların sayısı giderek artmaya başlamış. Ancak, CryptoFemale ile kadınlar öncülüğünde kurulan blokzincir medya kuruluşu BeInCrypto Global’in birlikte yaptıkları araştırmanın 2022 verileri, Türkiye’de daha gidilecek çok yol olduğunu gösteriyor. Öyle ki, bu araştırmaya göre Türkiye’de blokzinciri sektöründe çalışanların sadece yüzde 5’i kadın.

Baktaş, sektördeki kadın çalışan sayısının bu kadar az olması konusunda farkındalık yaratmak için Avrupa Birliği'ne bir proje yazdıklarını anlatıyor. Bunun ardından 21 Ocak'ta “Web3’te biz de varız, gelecekte biz de varız” sloganıyla ‘Blockchain Ekosistemi’nde Kadın Olmak’ etkinliği yapılmış. 40 tane kadın konuşmacı yer almış etkinlikte. Online olarak da dünyanın her yerinden insanlar katılmış. Baktaş, bu organizasyon sayesinde ekosistemde önemli bir etki yarattıklarını belirtiyor.

Baktaş, bugün ürün yönetimiyle alakalı projelerde çalışan çok yetenekli kadınlar olduğunu ancak sayılarının çok az olduğunu belirterek şunu söylüyor, “Kadınlara gerçekten sorumluluk verildiğinde çok iyi işler çıkartıyorlar. Ama kadınlara bu fırsatlar pek fazla verilmediği için maalesef sayıları çok az.”

Baktaş’a göre sektörde daha fazla kadının çalışması için atılması gereken en önemli adım eğitim. “Sırf kadınlar özelinde değil, nitelikli insan kaynağı yaratabilmek adına nitelikli eğitimlerin planlanması gerekiyor. Şu anda da zaten halihazırda bizim özellikle borsalarla ve diğer farklı farklı teknoloji firmalarıyla yaptığımız görüşmelerde aslında herkes bu sıkıntıdan bahsediyor” diyor Baktaş.

Bunun yanında networkün öneminden de bahseden Baktaş, CryptoFemale olarak Los Angeles'ta ve Hindistan'da temsilcileri olduğunu, Londra'dan, Singapur'dan ve farklı destinasyonlardan da kendilerine başvurular geldiğini belirterek “Amacımız daha fazla kadının bu sektöre katılması için aslında gidip lobi çalışması yapmak. Yani sadece Türkiye'deki kadınlara değil, tüm dünyadan kadınlara ulaşmak” diyor.

Sebep erkek egemen kültür

İstanbul Blockchain Women Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Güven, Web3 dünyasında kadınların artık daha fazla yer alabildiğini ancak özellikle geliştirici gibi alanlardaki kadın çalışan sayısının hâlâ çok az olduğunu belirtiyor. Güven, bunu sistemde kadınların erkeklere göre daha az yer almasına bağlıyor ve şunları söylüyor: “Oyun dünyasında daha çok erkek egemen veya erkeğe hitap eden bir kültür vardır. Bu aslında 80'lerden beri var olan bir durum. Yani 60'larda bilgisayar programcılığı veya bilgisayar programlama meslekleri ortaya çıktığında aslında kadınlar neredeyse erkeklerle eşit veya erkeklerden daha ileri bir seviyedeydi. Sonradan video oyunların genelde erkeklere hitap etmesiyle erkekler bilgisayar programcılığına daha da yaklaştı. Kadınların burada kendilerine yönelik bir alan görmemesi biraz da oradan gelen bir kültür” diyor.

Ebru Güven

Güven, kadınların Web2 ve Web3 dünyasında tasarım, iletişim, pazarlama, finans, hukuk veya topluluk yönetimi gibi alanlarda daha aktif rol alabildiğini belirtiyor. Ancak şunu da sözlerine ekliyor: “Bir yazılımcı olarak ise kadınların gerçekten dışlandığını, umursanmadığını, yaptığı işin çok dikkate ve takdire layık görünmediğini görüyoruz. Kendilerini ispatlamak için bir erkeğe göre üç-dört kat mücadele vermek zorunda kalıyorlar.”

Güven, metaverse gibi platformlarda cinsiyetsiz profillerle veya yaklaşımlarla daha insancıl, barışçıl, birliktelik söylemleriyle birlikte çalışma imkanları yaratılabileceğini düşünüyor ve artık cinsiyet gibi bir olgunun tartışma kavramı olmaması gerektiğini belirtiyor. “Herkesin bir yeteneği, vereceği katkılar var. Bunu cinsiyet kimliklerine indirgemek ve sınırlamak şu ortamda çok yanlış. Çünkü yaratıcılığı ve katma değeri kısıtlamış oluyorsunuz” diyor Güven. 

“Eğitim şart” diye konuşan Güven, kadınların Web3 dünyasına katılmaları için mutlaka geliştirici olmaları gerekmediğini, yaratıcılık, tasarım alanlarında yer alabileceklerini ya da finans uzmanı olarak token ekonomisi tarafında da çok fazla şey yapılabileceğini söylüyor. Güven, bu çok disiplinli teknolojinin çok sayıda bileşeninin olduğunu ve herkesin buraya bir katkısının olabileceğini anlatmaya devam etmeleri gerektiğini düşünüyor.

Ekosistemin potansiyeli yüksek

Kripto para borsası Binance Türkiye’nin Pazarlama Direktörü Harika Eldoğan, günümüzde kripto para yatırımcılarının sadece yüzde 37'sinin kadın olduğu bilgisini paylaşıp bu oranın yükselmesi gerektiğini söylüyor. Eldoğan’a göre bunu sağlamanın en önemli şartı eğitim. Binance’in 2022 yılında kadın yatırımcıların eğitimi için 2 milyon dolarlık destek sağladığını hatırlatan Eldoğan, “Bu destek üniversiteler, okullar ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar aracılığıyla Almanya başta olmak üzere Avustralya, Fransa, Nijerya, Kenya ve Brezilya gibi ülkelerdeki kadınların eğitimi için kullanıldı. Eğitimlerin içerikleri daha çok Web3 odaklıydı. Binance olarak tüm bu kabiliyetlerimiz ile birlikte kadınlarımızın endüstrideki sayısını görünür bir şekilde artıracağız” diyor.

Harika Eldoğan

Web3 dünyasındaki kadın gücünün de hızla arttığını vurgulayan Eldoğan, “Örneğin benim liderliğini yaptığım pazarlama ekibimizin yarısı kadınlardan oluşuyor. Erkeklerle kadınlar arasında ücret, yan haklar veya iş bölümü gibi hiçbir konuda bir farklılık yok. Biz iyi fikirleri olan, yüksek kapasite ve teknik becerideki her çalışanımıza eşit yaklaşıyor, onlara eşit fırsatlar sunuyoruz” diyor.

Bunun yanında Eldoğan, ekosistemin insanların yaşamlarını iyileştirmeye yönelik yüksek bir potansiyeli bünyesinde barındırdığını belirterek geliştirdikleri mentorluk programıyla bu alana ilgi duyan ve dâhil olmak isteyen kadınları eğiteceklerini, düzenli olarak gerçekleştirilen fiziksel buluşmalarda ise kripto, blokzinciri gibi konularda kadınlara bilgiler verip gelişimlerini destekleyeceklerini aktarıyor. Eldoğan şöyle devam ediyor: “Geçtiğimiz aylarda Dubai’de bu alanda kariyerini ilerletmiş kadınlarla, sektöre henüz adım atmamış ya da yeni atmakta olan kadınları bir araya getirdiğimiz etkinlikte bir kadın networking ve dayanışmasının tohumlarını atmış olduk. Bu etkinliğin bir benzerini Türkiye’de de gerçekleştirmeyi planlıyoruz. Gerçekleştirdiğimiz tüm bu etkinliklerimiz ile kadınlarımız ve tüm topluluğumuz nezdinde farkındalığın artmasına yol açacağını umuyoruz.”

Binance Türkiye’nin kadınlara yönelik başlattığı Binance Kadın Akademisi'nin mentorluk programından da bahseden Eldoğan, kripto ekosistemindeki kadınlara destek olmak için 6 haftalık çevrim içi bir eğitim planladıklarını paylaşıyor. Binance’in eğitmen ekibi tarafından 20 Mart-10 Mayıs 2023 tarihleri arasında gerçekleştirilecek kurslarda Web3, blokzincir, kripto alanları başta olmak üzere blokzincir alanında pazarlama stratejileri, müşteri ilişkileri yönetimi, halkla ilişkiler gibi çeşitli konu başlıklarında oturumlar düzenlenecek.

Binance’in bugüne kadar dünyada 10’dan fazla ülkedeki kadınların desteklenmesi amacıyla çalışmalarını sürdürdüğünü de vurgulayan Eldoğan şu bilgileri paylaşıyor: “Binance Charity bu kapsamda 2022 yılında 36 binin üzerinde Web3 bursunu desteklemek için 2 milyon dolar değerinde destek gerçekleştirdi. 2023 yılında da Binance, kadınlar ve daha az temsil edilen topluluklara odaklanarak kurs, program ve burs fonlamaya devam edecek.”

Zihniyet aynı

Kripto hizmetleri şirketi CryptoBunq’ın Pazarlama Müdürü Tuğçe Düzen, Web2 ve Web3 şirketlerinin çalışma standartları arasında farklılıklar olsa da yönetim biçimi bakımından ne yazık ki aynı zihniyetlerle yönetildiğini söylüyor. Düzen, şöyle devam ediyor, “Web3 şirketlerini ikiye ayırmak gerekiyor. İlk kategoride klasik finans sektöründeki yöneticilerin Web3 dünyasındaki şirketlerin yönetiminde rol aldığı şirketler. Diğeri ise Gen Z veya Y yöneticiler tarafından kurulan Web3 firmaları. İlk örnekte kadınlara çok fazla eşitlik sağlanmadığını söyleyebiliriz. Burada göz ardı edilen diğer bir konu ise kültürel farklılıklar. Çin gibi Asya ülkelerinin domine ettiği sektörde kadınlara daha az değer verilmesi ve yönetim rollerinde tercih edilmemesi de karşımıza çıkan gerçek bir zorluk” diyor.

Tuğçe Düzen

Tuğçe Düzen’in dikkat çektiği bir başka nokta ise yönetim ekiplerinin çoğunun erkek olması nedeniyle güç bela yönetim kadrosuna geçmiş kadınların da diğer kadınlara cinsiyetçilik uygulamasına sebep olması. Düzen bu durumun nedenini şöyle açıklıyor, “Çünkü erkekler için sınırsız olan seçenekler kadınlar için sınırlı. Örneğin 10 kişilik yönetim kurulunda en az iki kadın olmalı kuralı kadınlar arasındaki rekabeti artırıyor ve bu yüzden de birbirlerini desteklemiyorlar. Erkekler herhangi bir erkeği rakip olarak görmezken kadınlar masada yeterli imkân bulunmamasından dolayı diğer kadınlara destek olamıyor. Bu sebeple öncelikle sosyal eğitim ve şirketlerde insan yönetiminin regülatif olması bu oranları artıracaktır.”

Bu noktada Cryptobunq'taki işleyişten bahseden Düzen, kadın ve erkek çalışan dağılımının organik bir şekilde eşit olduğunu belirtiyor. Düzen “Hem yönetim hem de diğer pozisyonlarda desteklendiğimizi hissedebiliyorum. Tüketiciye yönelik bir ürün satışımız olmadığı için bütün çözümlerimizde halihazırda kadın partnerlerimizle iletişim içerisindeyiz. Globalde teknolojide kadın dernekleriyle de iletişim halinde kalarak Cryptobunq da benimsediğimiz değerleri karar vericilerle görüşerek yerelleştirmeye çalışıyoruz” diyor.

Kadınların erkeklerden farklı olmadığını ve her alana ilgi duyduklarını da vurgulayan Düzen, Cryptobunq’ta şirketlere dijital kripto cüzdan yönetimi, kripto faturalandırma ve borsa API yönetimi gibi farklı blokzincir ödeme çözümleri sunduklarını ve her çözümün içerisinde teknolojiyi geliştirmeye destek olan yazılımcı, tasarımcı ve stratejist ekiplerinin çoğunun kadın olduğunu aktarıyor.