Her şerde bir hayır vardır derler ya, 2022 kripto dünyası açısından şerli gibi görülen ama aslında hayır getirecek bir yıl olarak hatırlanabilir. Her ne kadar 2022’ye dair olumlu anısı olanların sayısı pek de fazla olmasa da bu yıl yaşananlar aslında Schumpeter’in yaratıcı yıkım yaklaşımının konsept onayı gibi görülebilir. Derme çatma temellerle kurulan yapıların foyasının ortaya çıkması, henüz ham sistemlerin bu hamlığının görülmesi kötü haberden ziyade gelişime dair fırsat penceresinin büyümesi olarak da değerlendirilebilir. Sonuçta tüm bu olaylar çürük elmaların ayıklanması, kangren olan organın kesilip atılması, farkındalıkların oluşması noktasında önemli bir fayda sağlıyor.

CoinDesk Türkiye olarak 2022’yi daha iyi anlamamızı sağlayacak ve 2023’e ışık tutacak birçok değerlendirme haberi ve köşe yazısı yayımlıyoruz. Sektörde diğer yayınlarda ve fikir önderlerinin paylaşımlarında da birçok değerli görüş ve fikir ortaya koyuluyor. Hepsinin ortak noktası, kesişim kümesinde şunlar var: 2023 bir yeniden yapılanma yaraları sarma ve aslında değerli ile sahteyi ayırt etme yılı olacak. Bu dönemle birlikte Web3 sadece kripto paralardan, parlak NFT projelerinden ve birkaç gencin kafalarına göre havalı kod işleriyle uğraştıkları bir dünya algısından çıkacak, bir yandan merkeziyetsizliğin değerlerini güçlendirirken diğer yandan da konvansiyonel dünyaya, kurumlara yönelik uygulamalarla faydanın öne çıktığı bir dönemin kapıları aralanacak. Devletlerin düzenlemeleri biraz daha netleştikçe, sektörlerdeki öz düzenlemelerin yapısı kurgulandıkça, standartlar geliştikçe değer artacak, belirsizlik biraz daha alacak ve Web3’ün ivmesi aratacak. Genel beklenti bu yönde.

2022: Web2 için de zor bir yıl

Web3’e dair tüm bu öngörüler ve analizler haklılık payı içerse de genelde dikkatimi çeken bir konu var. Web3’ü değerlendirirken hep merkeziyetsiz dünya özelinde bir lensle bakıyoruz olaylara. Halbuki Web2 dünyasında yaşanan yapısal değişimler de Web3’ün ivmesi için önemli. Ve şu da bir gerçek ki 2022 yılı Web2 dünyası için de pek parlak bir yıl değildi açıkçası.

Teknoloji şirketleri 2022’de epey bir zorlandılar. Nasdaq’ın yapısına bakıldığında buradaki şirketlerin önemli bir kısmının ciddi kayıplar yaşadıklarına şahit oluyoruz. The Economist’in araştırmasına göre Apple, Microsoft, Meta, Alphabet ve Amazon’dan oluşan büyük beşli, 2002 yılında toplamda 3 trilyon dolara yakın değer kaybı yaşadılar. Bu inanılmaz bir rakam değil mi? Bunun anlamı işten çıkarmalar, yatırımlarda frene basmak, inovayon ivmesini azaltmak… Sadece Nasdaq da değil S&P endeksinde de yılın başından bu yana yüzde 20’ye yakın bir erime olduğu tablolara yansıyor. Bunun temel nedeni dünya ekonomisinde yaşanan durgunluk ve faiz artışları olsa da aslında daha başka faktörleri de dikkate almamız gerekli.

Web2 dünyasının şirketlerinde anlatacak hikâye noktasında sıkıntılar yaşamaya başladığını da görüyoruz. Yapay zekâ ve analitik konusunda söylenecek birçok şey söylendi ancak beklenen adaptasyon ivmesi henüz yakalanabilmiş değil. Bu da başarılı örnek ve uygulama anlamında vakaların sayısını sınırlı kılıyor. Şirketler bu alanda pilot ve küçük ölçekli yaklaşımlarda iyiler ama ölçeklendirilme konusu teknolojiden ziyade stratejik bir konu olduğu için ajandasında maalesef ki geride kalıyor. Allahtan ChatGPT çıktı da biraz rüzgâr canlandı.

Son on yılın en büyük söylemlerinden biri olan bulut yapısallaşma noktasında önemli gelişimler sağlasa da gerek olgunluk sürecine girmiş olması gerekse belli başlı lokomotif sektörlerde düzenlemelerle sınırlı kalması (bankacılık, telekomünikasyon gibi) ve dünyada artan milliyetçilikle birlikte veri depolama ve saklama noktasında çerçevenin git gide daralması bu alanda da yeni hikâyelerin sayısının sınırlı kalmasına neden oluyor.

Rekabet ve iş modelleri

Çok önemli bir diğer gerçek ise Web2 dünyasının iş modellerinin ve değer dinamiklerinin sıkıntıya girmesi. Yukarıda adını saydığımız büyük teknoloji şirketlerinin önemli bir kısmının ana gelir modeli reklam üzerine kurulu. Ve reklam için de kişiselleştirilebilen, özünde verinin işlenmesine yönelik bir yaklaşım hâkim. Son dönemde git gide artan veri güvenliği ve mahremiyet konuları bu alanda da uygulamaların elini kolunu bağlıyor. Kullanıcılar artık “kolaylık karşılığı veri” takasına o kadar da hevesli değil. Kişiselleştirmeden çok bağlam sallaştırmaya yönelik uygulamalar talep ediyorlar, bir yandan mahremiyeti bir yandan da şeffaflığı istiyorlar. Bu da alışılagelişmiş modelleri zorlayan bir seçenek. Ayrıca reklamverenler de toplulukların kalitesine odaklandıkça yenilikçi uygulamalara ve platformlara meylediyorlar.  Genel anlamda ciddi bir güven erozyonu söz konusu. Twitter’de Elon Musk’ın kıra döke yapmaya çalıştığı şeyler aslında bu güvenin yeniden tesis edilmesini sağlamak ama beyhude çabalardan öteye geçemiyor. 

İşin rekabet boyutu da önemli bir dinamik. Web2 dünyasının kurucu babaları olarak görebileceğimiz büyük şirketler uzun zaman sonra ciddi bir rekabet ortamıyla karşı karşıya. Facebook ve Instagram artık karşısında TikTok’u buluyor. Amazon büyük bir sıçrama yapmasına neden olan web hizmetleri yani bulut iş modeline ciddi rakipler geldiğini görüyor. Örneğin Google… Whatsapp bir politika önerdiğinde ciddi bir tepki ile karşılaşıyor ve insanlar bir anda platformu terk ediyorlar. Bundan 5 yıl önce sadece Netflix varken bugün streaming uygulamalarından hangisine ne kadar para ödediğimizi bile karıştırır hale geldik. Bu rekabet de kapalı duvarlar ardına bahçeler kurmayı imkânsız hale getiriyor.

Kısacası Web2 dünyası kendi varlık krizini yaşarken ve bugüne dek alışılagelmiş modeller yeterince değer üretmemeye başlamışken Web3’ün önünde bir fırsat alanı doğuyor. Web3 dünyasının bir an önce kendiyle yüzleşmesi, eksikleri giderme yönünde somut adımlar atması ve burada doğal alternatif haline gelmenin avantajlarını değerlendirmesi gerekli yoksa bu pencere sonsuza dek açık kalmayabilir.