Sanıyorsak ki artık kripto regülasyonuna uzağız, yanılıyoruz. Birçok ülkede kripto kanunları, kripto vergi kanunları, hatta DeFi tüketici düzenlemeleri için çalışmalar yapılıyor. Elbette ki piyasadaki son hareketlenmeler ve çöküşler bu durumu hareketlendirdi. Hatırlarsanız global olarak bu durumu Terra vakasında yaşamıştık. Ancak söylemek gerekir ki bu dönem önceki regülasyonlar çalışmalarından daha ciddi bir noktaya geldi. Bunun ise en önemli sebebi; AB ve ABD’deki politika yapıcıların ve uluslararası finansal kuruluşların MiCA’nın FTX çöküşünü engelleyebileceğini vurgulaması. Diğer bir önemli nokta ise artık hazır bir ‘kapsamlı regülasyon’ bulunması.

Daha Fazla: Dezenformasyon Yasası, Kripto Düzenlemelerinde Neye İşaret?

Hareketlenmeler sürüyor

Bu hafta sosyal medya üzerinden birçok karalama kampanyasına şahit olduk. Bunlara basın mensuplarının ön ayak olması ise işi vatandaşın gözünde -nedense- ciddileştirdi. Hatırlar mısınız geçen sene de böyle bir dönem olmuştu. Hiç olmayan borsaların battığına dair asılsız haberler ve hiç olmayan kullanıcıların varlıklarının nasıl hortumlandığına dair troll kullanıcıların tweetlerine maruz kalmıştık. İşte o dönem kripto varlık regülasyonu regülatörler tarafından ciddi şekilde gündemdeydi, hatta birçok taslak gidip gelmişti. “Yine böyle bir döneme mi giriyoruz?” diye düşünüyor insan. Bütçe görüşmeleri, seçim çalışmaları gibi öncelikli konular varken bunlara ihtimal verilmese de Türkiye’de ne kadar büyük tekil kullanıcı yoğunluğu olduğunu ve bu ekonomide tüketiciye güven veren doğru bir regülasyonun ne kadar mühim olduğu gerçeğini atlamamak lazım. 

Temelsiz iddialarla regülasyon lobisi

Geçen hafta içi AltCointürk’e dair asılsız iddiaların şiddetini gördüğümde aklıma kripto regülasyonundan çok basın kanunu ve TCK geldi. Evet, sosyal medyadaki kripto influencerları (finfluencer) elini kollunu sallayarak yatırım tavsiyesi verememeli. Bu konuda hemfikiriz. Zaten iki senedir öncelikli regülasyonun finfluencerlar üzerinden olması gerektiğini söylüyorum. Coindesk köşemde de ‘Finfluencerları Dizginlemek Lazım’ yazısıyla bu durumun önemini belirtmiştim. Ancak bu regülasyon lobisinin; kanunen halka teyit edilmiş bilgi verme zorunluluğu olan kişiler tarafından asılsız şekilde yapılması ekosistemin yanlış anlaşılmasına sebep oluyor. Daha iki ay önce konumuz basın kanunu ve yalan bilginin sosyal medyada yayılmasının engellenmesiydi. Anlaşılan bu düzenleme belli lobi ağları için geçerli değil. 

Madem sular kaynıyor. İlk hedefte de finfluencerlar var. O halde biz de bu haftanın yazısında influencer düzenlemesi olan ülkelere bakalım. FSB, OECD, İngiltere Hazinesi ve diğer birçok kurumun politika önerilerinde de tüketiciyi koruma politikaları için öncelik influencer regülasyonu; teknik olarak vatandaşı ve kamuyu kriptoya alıştırmak için de stabilkoinlerin düzenlenmesi gerekliliği ortaya koyuluyor.

Sosyal medya, her tür işletme için inanılmaz derecede etkili bir pazarlama aracı haline geldi. İşletmeler, sosyal medya kullanıcılarına hitap etmek için genellikle ürünlerini veya hizmetlerini tanıtmalarına yardımcı olması için etkileyicileri işe alır.

Daha Fazla: Finfluencerları Dizginlemek Lazım

Neden bu kadar önemli?

Sosyal medya yerlisi olan okuyucuların bu soruyu soracağını pek düşünmesem de ‘Neden bu influencerlar bu kadar önemli? denilebilir. Bunun çok basit bir açıklaması var: az risk alma isteği. Yeni bir teknolojiden söz ediyoruz ve bu teknoloji öyle evimize aldığımız airfryer’a benzemiyor. Ama airfryer influencerlarının tabi olduğu bir yönetmelik varken, finfluencerların yok. Belki de uzun soluklu bir gelir kapısı, belki yirmi yıl sonra bütün sosyal ve iş hayatımızı etkileyecek bir alt yapı. Tam da bu sebeple içine girmeden alışma turlarını başkalarının deneyimiyle yapmak istiyoruz. Psikolojik temeli; bu yeni ve önemli yolda en az riski keşfetmek. Diğer taraftan sosyolojik bir işgücü de var. Henüz hükümetler tarafından kabul görmemiş ve düzenlenmemiş bu yeni teknolojinin ‘işe yararlığına’ ikna olabilmek için yeni bir otoriteye ihtiyaç duyuluyor. Çünkü bir otoritenin bu teknolojiyi kabul etmesi kullanıcıya güvenli alan sağlıyor. Bu otorite de sosyal medyadaki birçok diğer kullanıcı tarafından bilgisi ve deneyimi ‘takipçi sayılarıyla’ onaylanmış influencerlar.

Tam da yukarıda söz ettiğim bireysel ve kolektif etkisi sebebiyle, riskli alandaki her türlü hezimette ‘az riski vaat eden’ ve ‘otorite olarak kabul edilen’ finfluencer tetiğin ucunda oluyor. Sonuçta son kullanıcıya ulaşan görünürdeki özne onlar. 

Diğer ülkelerde neler yapılıyor?

Finfluencerlar, pazarlama için yalnızca bir kanal oldukları için sorumluluklarının sınırlı olabileceğini varsayabilirler. Ancak, gönderilerinin yanlış, yanıltıcı veya zararlı olduğu düşünülürse, yine de kamu üyeleri veya düzenleyiciler tarafından yasal hak taleplerine tabi tutulabilirler. Benzer şekilde, finfluencerların tanıtıldığı şirketler de sorumlu olabilir.

Ülkelerin hukuk sistemleri birbirinden farklı olduğundan ABD, İngiltere gibi ülkelerde eski kurallar veya mahkeme içtihatlarından hareketle influencerları doğrudan bir regülasyona tabi olmadan yaptırıma tabi tutarken diğer ülkelerde net mevzuatlar üzerine çalışılıyor.

AB yani MiCA

AB kripto varlık piyasaları mevzuatı MiCA’yı Eylül ayında son haline getirmişti. Avrupa Parlamentosu’nun Ekim ayında mevzuat lehine 28'e 1 oyuyla artık son oylamaya gelindi. Kapsamlı yasa tasarısı, stabilkoinlerden kripto madenciliğine ve kara para aklamaya kadar her şeyi kapsıyor. Bunlarla birlikte, içinde kripto etkileyicilerine yönelik gömülü maddeler de var. Henüz son metin yayımlanmasa da 1 Kasım'da Circle'ın AB strateji ve politika direktörü Patrick Hansen bu maddelerden birini tweetledi.

Yukarıdaki madde ile finfluencerların (sosyal) medyada kripto varlıklar hakkında yorum yapması ve bunun etkilerinden kâr elde etmesi, MiCA yürürlüğe girdikten sonra AB'de piyasa manipülasyonu olarak kabul edilecek. Terminoloji belirsiz, ancak Elon Musk'ın ortalıkta dolaşan Doge-Twit gibi meme’lerin de bu kapsamda olduğuna dair yorumlar var. Bu kısıt tabii ki diğer varlıklar için aynı kuralların geçerli olmadığını sorgulanmasına sebep oldu. Bu kuralların nasıl izleneceği ve uygulanacağı ise belirsiz.

İspanya

İspanya’da; finfluencerlar, sponsorlar ve diğer reklam kanallarının kripto para birimlerini nasıl tanıttığıyla ilgili kısıtlamalar konuldu. Kanun, Ulusal Menkul Kıymetler Piyasası Komisyonu (CNMV) tarafından 17 Şubat’ta yürürlükteydi. Ülkede 100.000'den fazla takipçisi olan finfluencerlar kripto varlıklarını piyasaya sürmeden en az 10 gün önce CNMV'e bildirimde bulunacak. Kuralları ihlal eden finfluencerlar 300.000 €'ya (yaklaşık 342.000 $) varan para cezalarıyla karşı karşıya kalacak.

Finfluencerlar, şu an Türkiye’deki web2 influencerlarının yaptığı gibi #reklam ibaresi gibi bir belirteç ile ödeme alıp almadıklarını belirtecek. Reklam aldıkları durumda; kripto riskleri hakkında açık ve tarafsız uyarılar vermeleri gerekecek. Kurallar, kripto varlıklarını tanıtan şirketler ve işe aldıkları PR şirketlerini de kapsıyor.

Singapur

Singapur'da Para Otoritesi, 2022'nin başlarında kripto para platformlarının hizmetlerini halka tanıtmasını açıkça kısıtlayan yönergeler yayımladı. Pratikte bu, kripto platformlarının hizmetlerini toplu taşıma, halka açık yerler ve halka açık web sitelerindeki reklamlar veya sosyal medya etkileyicileri gibi üçüncü tarafların katılımı gibi kamuya açık alanlarda reklamını yapamayacağı veya pazarlayamayacağı anlamına geliyor.

Avustralya 

Avustralya’da finfluencerlar kripto yasası içinde değil de genel şirket manipülasyonlarının düzenlendiği şekilde ele alınıyor. Şirketler Yasası'nın bir parçası olarak finfluencerlar finansal ürünleri nasıl tanıttıkları konusunda bazı denetimlere tabi olacaklar, bunun dışında şirketlerin de çalıştıkları finfluencerları denetlemesi gerekecek. Komisyon, bir bireyin mi yoksa şirketin mi finansal hizmetleri tanıttığını belirlemeye yardımcı olabilecek bir bağlam sağlayan birkaç vaka çalışması sunuyor. Ancak bu düzenlemenin ifade özgürlüğüne bir darbe olduğuna dair çok eleştiri var.

İngiltere 

İngiltere’de Reklam Standartları Kuruluşu ("ASA") şu anda kripto varlık promosyonları üzerine çalışıyor. ASA geçtiğimiz günlerde Floki Inu tarafından Londra otobüsünde ve metroda yürütülen bir reklam kampanyası hakkında soruşturma başlattı. Kampanya, halkı "FOMO"dan yararlanan bir dille Floki "meme coin”ine yatırım yapmaya teşvik etmişti. ASA, kampanyanın "tüketicilerin [kripto varlık birimlerindeki] deneyimsizliğinden yararlandığı" endişesi nedeniyle soruşturmasının ardından reklamı yasakladı.

ABD

Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) geçen hafta, borsada işlem gören hisse senetlerini manipüle etmek için sosyal medyaya kullanan 100 milyon dolarlık bir menkul kıymet dolandırıcılığı “çetesi" sekiz kişiye karşı suçlamada bulunduğunu duyurmuştu.

SEC'e göre, en az Ocak 2020'den bu yana, sanıklardan yedisi kendilerini başarılı tüccarlar olarak tanıtarak Twitter'da ve Discord'daki hisse senedi alım satım sohbet odalarında yüz binlerce takipçi kazandı. Bu yedi sanık, iddiaya göre belirli hisse senetlerini satın aldı ve ardından, fiyat hedefleri yayımlayarak veya hisse senedi pozisyonlarını aldıklarını, tuttuklarını veya pozisyonlarına ekleme yaptıklarını belirterek önemli sosyal medya takipçilerini bu seçilen hisse senetlerini satın almaya teşvik etti.

Daha önce de Kim Kardashian, Elon Musk ve Floyd Mayweather'ın kripto varlıkları yasa dışı bir şekilde tanıttıkları için yasal işlemle nasıl karşı karşıya kaldıklarını görmüştük. New Yorker Ryan Huegerich, boksörü EMax tokenını tanıtırken yatırımcıları yanıltmakla suçlayarak Mayweather'a dava açtı. Bu arada SEC Kardashian'a para cezası vermişti. Elon da DogeCoin'i aşırı överek manipülasyon yaptığı için dava ile karşı karşıya.

Daha Fazla: Beyaz Saray'ın Kripto Sevdası Bize Neler Diyor?

Kripto kışı, yatırımlarda anlatılmamış tahribat yarattı ve sektördeki bazı büyük oyuncuların dikkatsiz eylemleriyle daha da kötüleşti. FTX, Voyager, 3AC, Terra, Celsius ve BlockFi gibi şirketlerin düşüşü, yalnızca kriptonun düzenlenmesi çağrılarını güçlendiriyor. Tüm bu dramanın ortasında, bol takipçili destekçilerin rolü göz ardı edilmemeli. Sektör olarak, ürünlerimizi tanıtmak için ünlülerin popülaritesinden etik olarak yararlanmanın yollarını bulmak gerekiyor. 

Yürürlüğe konan yasalarla çalışmanın yanı sıra, kripto projelerinin potansiyel ünlü reklamcıları ürünlerinin yararları ve riskleri konusunda kapsamlı bir şekilde eğitmesinin en iyisi olacağını düşünüyorum. Bu şekilde, finfluencerlar sadece büyük meblağlı çek ile yetinmek yerine, tanıtımlarına dair daha gerçekçi bir resim vermek için daha iyi bir konuma sahip olacaklar. Biraz dürüstlüğün kriptonun parçalanmış itibarını onarmada uzun bir yol kat edeceğine inanıyorum.

Asılsız değil de temelli iddialarla regülasyonun gerekliliğini açıklayalım. Başka bir sektörü kötülemeye çalışırken, elimizdekileri de değersizleştirmeyelim.