Banka çöküşleri yeteri kadar unutulduysa biz devam edelim mi? Geçen yirmi günde kripto ekosistemini etkileyecek birçok “gelişme” oldu. Silvergate, Silicon Valley Bank ve Signature faaliyetlerini durdurma noktasına geldikten sonra bankalardan çok kripto konuşuldu. Henüz düzenlemenin temellerinin dahi oluşmadığı bir teknoloji söz konusu olunca, bütün oklar buraya çevriliyor. Bu süreçte de söz konusu bankaların teknoloji startupları ve kripto şirketleri ile ilişkisi sebebiyle gözler kripto ekosistemine de dikildi. Tartışmalı bir ekosistem olunca da Mart ayı ABD için regülatör kavgalarıyla geçti. 

Bu köşede hep konuşuyoruz: “kapsamlı bir kripto düzenlemesi yok”. MiCA olmasa detaylandırılmış metinlerden bahsedemeyeceğiz bile. Dört senedir G20 gündemlerinde kapsamlı düzenlemelerin gerekliliği konuşulurken, FSB ve IMF’in ortaya koyduğu raporlardaki “kripto anlayışı” her sene değişiyor.  Tabii, normal mi? Normal. Çünkü hala geleneksel finansal şirketlerin finansal teknoloji araçlarına bile güven yok ve düzenlemeler kar etmiyor. Kripto da hangi olayın içinde doğrudan veya dolaylı olsa global ve yerel regülatörlerin kaygıları artıyor. Banka çöküşleri de bu anlayışa tüy dikti.

Banka çöküşleri ABD merkezli olduğu için martın ilk haftasından beri oluşan ABD’deki gelişmeleri bugün yakın merceğe alıyoruz. Adımların her birini ele aldığımda yazı 6 sayfa olduğu için daha iki ana olay üzerinden yorum yapacağız. Daha sonra yazının ikinci serisi olarak global regülatörlerin son gelişmelerini ve ABD’deki diğer gelişmeleri ele alacağız.

İki hafta önce Cumhuriyetçilerin bir oturumunda fazlasıyla iddialı bir başlık kullanıldı: "Tesadüf mü, Koordineli mi? Yönetimin Dijital Varlık Ekosistemine Saldırısı.” Joe Biden’ın geçen sene “bütün komisyonlar kriptoya çalışsın orada çok güzel fırsatlar var” kararnamesinin ardından bir yıl sonra geçen hafta ise Beyaz Saray’da 180 derece dönülünen bir yaklaşımla kapsamlı bir rapor yayımlandı. 

Yönetimden dijital varlık ekosistemine “tesadüf” saldırılar

Yaklaşık üç saatlik kayıtlı oturumda kripto varlık yöneticileri (Coinbase de oturumdaydı), Trump yönetiminden eski bir banka düzenleyicisi ve Senatörler vardı. Kongre’nin teknolojide yeniliğe ilişkin muhafazakâr tavrı eleştirildi. Oturum sektördeki -tartışılmaz- kötü yönetimi ortaya koyarken; kripto ekosisteminin gelişimini alt üst eden FTX çöküşünün yan etkilerini engelleme girişimiydi. Art arda çöküşlerin Capitol Hill'deki kripto şüphecilerini cesaretlendirdiği ve sektör dostu tasarıların hayata geçmesini zorlaştırdığı belirtildi. Aslında bu oturum birçok şeyin özetiydi. Eleştirilerin dozu ve yerindeliği “umut” olsa da oturumu şekillendiren düzenleyicilerin kriptoya karşı tavırları gündemi bir adım ileriye götürmedi. 

Bu oturumla en azından “hangi kuruma daha fazla yetki verilmesi gerektiği konusunda” anlaşılması planlanıyordu. Ancak bir sonraki yazıda daha detaylı ele alacağımız mart ayı kaosu buna da engel oldu. SEC’in en baştan beri kripto düşmanı tavrı, Beyaz Saray’ın geçen seneden bu yana hayli değişen görüşleri, sektörel komitelerin raporladığı ek riskler, SEC ve CFTC arasındaki gergin “yetki alanı” problemi; bu ayki adımlarla sadece biraz daha öne çıktı. Size biraz özetlemeye çalışacağım.

• ABD Enerji ve Doğal Kaynaklar Komitesi, kripto madenciliğinin etkileri hakkında bir oturum düzenledi. Komitenin sunduğu 2023 tarihli kanun taslağı ile ana hedef: "kripto madenciliği şirketleri sorumlu tutulması ve ABD'nin iklim değişikliği çabalarını baltalayan yoğun enerji tüketimi gerektiren operasyonlarını azaltılması”ydı. Bu durum aslında PoW karşıtı birçok argümanın ve kapsamlı bir düzenleme yapılması halinde bazı ağların kısıtlanmasının önünü açıyordu.
  
  
• ABD Emtia Vadeli İşlemleri Ticaret Komisyonu Başkanı Behnam, CFTC gözetim duruşmasında ABD Tarım, Beslenme ve Ormancılık Komitesi huzurunda ifade verdi. Duruşma yalnızca kriptoya odaklanmasa da kripto gündemdeydi. Şu anda CFTC son dönemde Ether'in, PoS tokenlerinin, emtia olduğuna dair görüşünü argümante ediyordu, bu duruşmada da görüşünü yineleyip kripto endüstrisi hakkında ne kadar endişeli olduğu sorusuna, 10 üzerinden 7.5 yanıtı verildi. (SEC de PoS tokenlerini kendi yetki alanında görerek oluşturulabilecek yaptırımlar üzerine tartışmalar içinde)

• ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) gündemlerine bakalım:
  
  
  1. 🚫 Kripto ticaret platformu Beaxy, SEC’in şirkete ve şirket kurucusu Artak Hamazaspyan’a dava açması üzerine resmen kapatıldı.
  2. 🚫 SEC, kripto varlık menkul kıymetleri TRX ve BTT'nin kayıt dışı arzı ve satışı nedeniyle Justin Sun ve üç şirketine karşı suçlamada bulundu.
  3. 🚫 Coinbase’e Wells Notice gönderdi. Bu belge, SEC’in soruşturmayı tamamladığını, Coinbase’i suçlu bulduğunu ve hukuki girişimlerde bulunulmasının planlandığını bildiren bir mektup. (kovuşturulacaksınız demenin Amerikan tarzı diyelim.)
  4. 🚫 SEC ayrıca Miami merkezli yatırım danışmanı BKCoin Management LLC ve müdürlerinden biri olan Kevin Kang'a karşı bir kripto varlık #dolandırıcılık planıyla bağlantılı olarak acil durum davası açtı. SEC'e göre BKCoin, kripto varlıklarına yatırım yapmak için en az 55 yatırımcıdan yaklaşık 100 milyon dolar topladı, ancak BKCoin ve Kang bunun yerine paranın bir kısmını Ponzi benzeri ödemeler yapmak ve kişisel kullanım için kullandı.
  5. 🚨 Son olarak, "Kripto Varlık Menkul Kıymetlerinde Dikkatli Olun" başlıklı bir yatırımcı uyarısı yayımlandı.
     
     

Beyaz Saray’ın dönüşümü

Diğer taraftan Ekonomi Danışmanları Konseyi, Başkanın yıllık Ekonomik Raporunu Kongre'ye sundu. Ekonomi Danışmanları Konseyi, ABD Başkanı’na veri, araştırma ve kanıtlara dayalı ekonomi politikası konusunda tavsiyelerde bulunmakla görevlidir. Dijital varlıklara ayrılmış bir bölüm elbette bulunuyor. Büyük ölçüde olumsuz. Hatta şunu söyleyelim “Kripto fanı değiller ve bunu saklamıyorlar”. Rapor "Şimdiye kadar, kriptonun vaat edilen faydaların hiçbirini getirmediği" odağında ilerliyor. Savunucuların iddia ettiği kriptonun faydaları sıralandıktan sonra "Kripto Varlıkların Gerçekliği" adlı bir bölümde bu iddialar çürütmeye başlanıyor. Kriptonun spekülasyon olduğunu, paranın tüm işlevlerini yerine getirmediğini, stabilkoinlerin çalışma riskine tabi olduğunu, kriptonun tüketicilere zarar verebileceğini, DLT teknolojisinin sınırlı ekonomik faydası olduğunu, finansal yenilik riskleri olduğunu, kaldıraç riskleri olduğunu, yasa dışı finansman riskleri olduğu açıklanıyor. Talep edilirse ileri sürülen argümanların yanlışlığı ve sinir bozucu bir şekilde nüanstan yoksun olduğu üzerine yazı da yazılabilir :). Rapor, endişeleri gidermek için ek düzenleyici netliğin gerekli olduğu sonucuna varmamanın yanında; tüm kripto ekosistemine alternatif olarak FedNow ödeme sisteminin ve CBDC'nin geliştirilmesini öneriyor.

Daha önce, Türkiye’de de gördük, “kripto dolandırıcılık ama blokzincir teknolojisi çok iyi” tavrı da birçok hükümetin argümanlarındandı. Ancak bu raporda var bir bütün olarak dağıtılmış defter teknolojisine karşı da karanlık bir bakış açısı var. 

Bu yazının sonucunda “banka çöküşleri neden kriptoyu böyle etkiledi?” diyenler lütfen Turan Sert hocamın yazısına göz atsın, diğer taraftan editörümüz Serdar Turan’ın yazısı da ufuk açıcı.

ABD pazarındaki bu olumsuz tavırlar Eylül’deki G20 öncesi global regülatörlerin bakış açısını etkileyecek nitelikte. Düzenleyicilerin artık kriptonun iyi ya da kötü olması konusunda değil kötü olduğunu kimin kanıtlayacağına dair yarış içerisinde olması şimdiden G7 oturumlarına yansıdı. Bu durumda en tehlikeli durum ekosistemin felsefesine tamamen ters politika önerilerinin konuşulması. Bu noktada diğer ülkelerdeki regülatörlerin daha hızlı “influence” olacağını düşünürken Türkiye’nin bu gündemi tekrar önüne almasına daha zaman olduğunu düşünüyorum. Seçim öncesi ve seçim sonrasında bütçe görüşmelerine kadar kriptoya yönelik bir düzenlemenin söz konusu olabileceğini düşünmüyorum. Ancak ABD pazarı MASAK’ı etkilerse en azından şüpheli işlemler ve denetimler konusunda daha etkin adımlar görebiliriz.