Nakarat çok bilindik: Yeni 100 milyon kullanıcıyı Web3'e dahil etmek için daha iyi kullanıcı deneyimleri oluşturmamız gerekiyor. Ancak daha iyi deneyimler oluşturmak öyle kolay değil. Elbette, aşılması gereken teknik tasarım zorlukları var. Bununla birlikte, daha az önemsenen husus düzenleyici zorluklar. Geliştiriciler, erişilebilir ve modern Web3 merkeziyetsiz uygulamalar (dapp) oluşturmaya devam ettikçe hem teknik hem düzenleyici zorlukların üstesinden gelebilecek ürünler yaratmak daha fazla önem taşıyor.

Kötü kullanıcı deneyimleri

Web3 kullanıcı deneyimi veya UX, herkesi kapsayan yönüyle gerçekten karmaşık.

Bir Web3 dapp'i kullanmak isteyenlerin bir borsa yoluyla itibari parayı kripto paraya dönüştürmeleri, uzun ve kafa karıştırıcı bir kurtarma cümlesi içeren bir kripto cüzdanı oluşturmaları ve Web3'ün hantal dünyasında gezinirken onu korumaları gerekiyor.

Öte yandan bir Web3 oyunu, değiştirilemez token (NFT) platformu veya merkeziyetsiz finans (DeFi) protokolündeki her eylem, işlemin başarılı olup olmadığına bakılmaksızın, genellikle bir gas ücretiyle birlikte kafa karıştırıcı ve zaman zaman telaşlandıran bir bilgi setinin imzalanmasını da gerektiriyor.

Üst üste birikmiş tüm bu küçük aksaklıklarla, sektörün daha fazla kullanıcı kazanma yolunda bu kadar zorlanmasına şaşmamalı.

Daha iyi bir Web3 UX oluşturmak

Daha az anlaşılan, sezgisel ve modern bir dapp UX yaratmanın neden bu kadar zor olduğu.

Mesela merkezi borsalara kaydolmak ve bunları kullanmak inanılmaz derecede basit. Bir hesap oluşturmak için gerekli birkaç adım olsa bile, Coinbase ve Kraken gibi borsalar herhangi bir teknik beceri istemiyor.

Bu kullanım kolaylığı, Web3'te iyi bir kullanıcı deneyiminin önündeki engelleri aşmanın yetenekli bir tasarımcı görevlendirmek kadar basit olmadığını gösteriyor. Aksine hem teknik hem düzenleyici bir yaklaşım gerekiyor.

Web3 UX'in tasarımındaki teknik zorluk, kullanıcının özel anahtarına erişim gerektirmeden ve dolayısıyla fonlarının güvenliğini tehlikeye atmadan kullanıcı adına işlemlerin nasıl yapılacağında ortaya çıkıyor.

Bu soruna yönelik çözüm arayışlardan biri, özel anahtarın, tek kullanıcı tarafından yazılıp güvende tutulması yerine, birden fazla varlık ve cihaz arasında bölündüğü çok taraflı işlem. Bir dapp'in kullanıcının gas ücretini ödeyebilmesi ve böylece daha sorunsuz kullanıcı deneyimi sunabilmesi bağlamında blok zincir düzeyinde hesap soyutlamanın önemini vurgulayan, Ethereum'un kurucu ortağı Vitalik Buterin başka çözümler de önerdi. Bunların her biri kullanıcının izni alınmadan bir dapp'in fon kullanma ihtimalini önlemeye yardımcı olacak umut verici yaklaşımlar. Birçok geliştirici, doğası gereği teknik olduğu için bu güvenlik sorununun farkında.

Düzenleyici konuların ise daha az farkına varılıyor

Ancak geliştiriciler, özellikle dapp kodlarının ne olduğu ve neyi yapmak için programlanmadığı gündeme geldiğinde, genellikle dikkate alınması gerekli düzenleyici hususları daha az önemsiyorlar. Örneğin kod bir kullanıcının sorunlu bir işlem gerçekleştirmesini durdurmak için yazılmış, ancak geliştiriciler amaçlananı başaramamışsa, dapp'ler düzenleyici sorunlar yaşayabilir. Başka bir deyişle, bir kullanıcının bir işlemi imzalamak için dapp'e ihtiyacı varsa, dapp'in, o işlemin gerçekleşmesini tek taraflı engelleyebilmesi savunulabilir. Sonuç olarak, dapp'in güvenliği söz konusu değilse bile, hala başa çıkılması gerekli düzenleyici zorluklar var.

Başka senaryolar çizelim. Mesela işlem, Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi tarafından kara listeye alınmış bir adresle etkileşime geçtiğinde dapp bunu algılayıp engellemezse? Öte yandan, Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu, bir bireysel kullanıcının türev ürün satın almasını engellemeyi dapp'in sorumluluğu olarak mı görecek? Ya, işlem piyasayı manipüle ederse? Küresel çapta kara para aklamayla mücadele eden Mali Eylem Görev Gücü ne düşünecek? Belki de finansal aracı muamelesi yapacağı dapp için bir müşterini tanı/kara para aklamayı önleme (KYC/AML) uygulaması kullanma şartı getirmeye çalışacak.

Dahası, dapp geliştiricileri sadece bugünün değil yarının olası düzenlemelerini de dikkate almalı. Hükümetler, bir protokolün veto haklarının doğrudan sorumluluk yaratmasına karar verebilir ve mevzuatı buna göre düzenleyebilir. Bir KYC yükümlülüğü, dapp işe alım deneyimine yeni kullanıcı çekişmeleri ekleyebilir ve dapp'in küçük bir uyum uzmanları ordusu istihdam etmesini gerektirebilir.

Web3 uygulamaları düzenleyici incelemelere hazırlıklı olmalı

Diğer bir deyişle, ilk etapta öz denetimin faydalarının ve ilkelerinin çoğundan ödün vermeden daha iyi kullanıcı deneyimi yaşatacak sağlam bir ürün tasarlamak isteyen dapp geliştiricilerinin tüm düzenleyici alana hâkim olmaları gerekir.

Web3 inşa edicileri, kitleler için gerçekten yararlı bir şey geliştirmek istiyorlarsa, bu sadece gözetimsiz bir protokol oluşturmak ve finansal emanetçilere ve aracılara uygulanan yasaların önemli olmadığını iddia etmek gibi kolay bir iş değil. Protokolün, kullanıcı fonlarının kullanılma amaçlarına ilişkin izinleri nasıl verdiği veya engellediği de dikkate alınmalı. Tasarımcıların, hangi yeni UX özelliklerine erişebileceklerini ve tasarıma dair hangi kararların muhtemelen projelerini kara listeye almayacağını bilmeleri gerekir. Bunun tek yolu ise merkezi finansal emanetçiler ve aracılar için geçerli düzenlemeler ile ileride Web3 protokollerine uygulanabilecek düzenlemeleri anlamaktan geçiyor. 

Her kullanıcı deneyimi, bir kullanıcının belirli bir karara veya sonuca ulaşma olasılığını artırmak için tasarlanıyor. İleride politika engelleriyle karşılaşacaklarını öngören ve tasarımın referans kitabını yazarken günümüzün kusurlu kripto düzenlemeleriyle baş başa kalan inşa ediciler, nihayetinde 100 milyon yeni kullanıcının sisteme dahil olmasını kolaylaştıracak kullanıcı odaklı ve sorunsuz Web3 deneyimleri tasarlayacaklar.