Casey Rodamor’un Ordinal projesi niş bir ilgi alanı olmaktan çıkıp Bitcoin dünyasının içinden ve dışından koleksiyonerlerin ve geliştiricilerin ilgisini çeken ve hızla gelişen bir teknoloji haline geldi. İster sevin ister nefret edin, Ordinaller bu yazı kaleme alındığı dönemde muazzam bir büyüme sergiliyorlardı.

Proje henüz erken aşamasında. Hatta piyasa bu projeye Bitcoin NFT’ler mi yoksa Ordinaller mi diyeceğine bile henüz karar vermedi. (Ben Ordinaller söylemini tercih ediyorum.) Ancak yaygınlığının arttığına dair sinyaller görülüyor. 

Örneğin Bored Ape Yacht Club, CryptoPunks, Meebits gibi projelerin sahibi olan Yuga Labs Ordinaller temelli “Twelvefold” açık artırmasından 735 BTC (yaklaşık 16,5 milyon dolar) gelir elde etti. Bu projenin Bitcoin için bir nimet mi yoksa yeni bir satış taktiği mi olduğuna yönelik tartışmaları bir kenara bırakırsak bu hamle Ordinaller için önemli bir olaydı ve kategorinin gelecekteki büyüme potansiyelinin görülmesine zemin hazırladı. 

Bitcoin’in Ordinalleri toplamaya ve alım-satımına imkân veren ürün portföyü (altyapı, araçlar ve platformlar da dahil) Ethereum ve Solana gibi olgunluğa erişmiş NFT piyasalarına kıyasla çok daha geriden geliyor. 

Örneğin saklama konusunu ele alalım. Mevcut NFT ekosistemlerinde zaman geçirmemiş Ordinaller koleksiyonerleri için bugün kullanılabilir olan saklama ürünlerinin önümüzdeki dönemde asıl evrilecekleri için önem kazanıyor. 

Bitcoin NFT’lerine yönelik saklama

Ordinaller koleksiyonerlerinin önünde bugün birkaç çözüm var:

1. Sıcak, açık kaynak cüzdanlar ( Github’daki Ord kodu ve Sparrow) 

2. Saklama amaçlı kapalı kaynak kodlu cüzdanlar (ordswap.io, ordinalswallet)

3. Soğuk, açık kaynak cüzdanlar (Ledger + Sparrow)

İlk seçenek ortalama Ordinaller koleksiyonerleri ve ortalama bitcoin sahipleri için optimumun biraz aşağısında kalıyor. Birçok kullanıcı ful node çalıştırmak istemiyor ve Sparrow (her ne kadar mükemmel bir açık kaynaklı bitcoin cüzdanı olarak işi bilen kullanıcılara kontrol ve görünürlük sağlasa da) kitlesel kullanım açısından çok karmaşık bir ürün.

Üçüncü çözüm yani Sparrow ile donanım temelli bir cüzdanı birlikte kullanmak güvenlik açısından çok iyi olmasına karşın deneyimsiz kullanıcılar açısından birinci seçeneğe benzer biçimde oldukça zor ve karmaşık kalabiliyor. 

Diğer zincirlerdeki NFT kullanıcılarında da görüldüğü gibi ortalama bir Bitcoin Ordinaller koleksiyoneri kullanım kolaylığı elde etmek için güvenlikten taviz vermeye meyillidir ve genelde ikinci seçeneğe yönelir. İkinci seçenek ise benim fikrime göre en kötü seçenektir ve Bitcoin’in temel değerlerinden biri olan kendi kendine saklama unsurunun tersi yönünde hareket edilmesini gerektirdiği işin bunun kullanımı teşvik edilmemelidir. 

Saklamanın dışında günümüzde cüzdanlara dair iki önemli sorun var: Transfer ve işlem süreçlerinde kolaylık ve güvenlik konusundaki yetersizlikler. 

Sorun-1: Ordinallerin transferi

Mevcut cüzdanlar (Tam düğüm, Github bilgisi ve komut satırlarıyla haşır neşir olmayı gerektiren Ord dışında) Ordinaller konusunda ya yarım yamalak destek sağlıyor ya da hiç sağlamıyor. Bazı kullanıcılar değerli Ordinallerini Ord ile uyumlu olmayan BTC cüzdanları üzerinden yanlışlıkla gönderip ziyan olmasına neden oldular. 

Ordinaller transferinin güncel kullanıcı deneyimi

Sorun-2: Ordinallerin işlemleri

Ordinallere dair alım-satın işlemlerinin büyük kısmında maliyeti yüksek ve güvenilirlik sağlayan aracılar gerekiyor. Akıllı sözleşme temelli zincirlerde en temel unsurlardan biri olan güvenilir parti gerektirmeyen bir kullanıcı deneyimi yaklaşımı Bitcoin için de geçerli olmalı.

Peki neden diğer zincirlerdeki özellikleri önemseyelim. Önemsemeliyiz çünkü Ordinallerdeki büyümenin ve gelişmenin büyük kısmı mevcut NFT kullanıcılarından veya ilk kez Bitcoin veya kripto dünyasına girenlerden gelecek. Ben, Ordinallerdeki büyümenin sadece mevcut Bitcoin kullanıcılarından geleceğine inanmıyorum. 

Ordinaller çözümleri bitcoin değerlerini benimsemeli

Ordinallerin yaygınlığı (Bitcoin ve Bitcoin uygulamalarının yaygınlığı da) arttıkça marjinal kullanıcıların yaklaşımları Ethereum veya Solana etrafında şekillenen topluluklardan gelen ortalama NFT kullanıcılarının yaklaşımlarıyla benzeşmeye başlayacak. Benim fikrime göre bu tür bir kullanıcı profili için tasarlanacak olan üründe üç temel amaç güdülmeli: Kullanıcı dostu olma, bağımsızlık ve güvenli bir taraf gerektirmeme.

Kullanıcı dostu

Tüm ürünlerin kullanılabilirlik ve kolay uyum sağlamaktan feragat etmek pahasına maksimum kontrole ve özelleştirilmeye odaklanması gerektiğine ya da kullanıcıyı koruma ve güvenlik konularının işi bilmeyen acemiler için olduğuna inanıyorsanız sizinle aynı fikirde olmadığımı şimdiden söylemeyeyim. Kitlesel kullanımı hedefleyen iyi bir saklama çözümü en temel ortak noktayı dikkate alarak tasarlanmalıdır: Kullanım kolaylığını ve pratikliği maksimize etmek ve kullanıcıdan kaynaklanan hataları ve zorlukları minimize etmek. 

Bağımsızlık

İçinde bulunduğumuz bu hareketin “anahtarı sende değilse senin coin’in değildir” şeklindeki ana mottosundan taviz verilmemelidir. Kendi kendine saklama işi kolay değildir. İnsanlar şifrelerini veya özel anahtarlarını unutur ya da kaybederler. Ürün kişiye kendi saklama özgürlüğünü vermezse noktada kaçınmaya çalıştığımız kurumlardan ve tavırlardan ne farkımız kalır?

Güvenli taraf gerektirmemesi

Son olarak, emanetçi hizmetleri gibi üçüncü parti güvenilir yapılara ve tezgah üstü piyasalara(OTC’lere) gerek kalmadan işlem yapabilmemiz gerekli. Neyse ki Partially Signed Bitcoin Transactions (PSBT) gibi yaygın edilmiş standartlar cüzdanlara ve borsalara entegre oluyor.

Saklama ve etkileşim deneyimi

Benim görüşüme göre ideal bir Ordinaller saklama ve etkileşim deneyimi şu özelliklere sahip olmalı:

1. Anahtarlarınızı tutan bir soğuk cüzdan (örn. Ledger) Air-gapped (bir ağ bağlantısı veya USB gibi bir genel bağlantısı olmayan) olursa daha iyi. (Foundation Devices gibi.)  

2. Borsalar gibi uygulamalarla etkileşim için açık kaynak temelli bir tarayıcı

3. İlk iki maddeye yönelik Ordinaller uyumu. Böylece kullanıcıların Ord çalıştırmasına gerek kalmaz

4. İlk iki maddeye yönelik sadece izlenebilir cüzdanlara aktarım yapabilme

5. Kullanıcıların işlemleri donanım cüzdanları ile imzalamaları ve bunu yaparken de anahtarlarını göstermek durumunda kalamamalarını sağlayacak bir akış

Teorik açıdan bakıldığında Air-gapped bir donanım cüzdanı süreci şöyle işleyebilir:

1. Bir şey göndermek veya etkileşime girmek isteyen kullanıcılar bir tarayıcı temelli cüzdanı tetikler.

2. Tarayıcı cüzdanı QR kod formatında bir PSBT oluşturur.

3. Kullanıcı bir QR kodu izole(air-gapped) donanım cüzdanı üzerinden taratır. Donanım cüzdanı imzalı işleme dair yeni bir QR kod üretir.

4. Kullanıcı yeni QR kodu tarayıcı cüzdanı ile taratır. Tarayıcı cüzdanı işlemin geçerli olduğunu onaylar ve Bitcoin ağına yazar.

Kitlesel kullanım

Ordinallerin Bitcoin için önemli bir dönüm noktası olduğunu ve ağın yaygınlığında bir sonraki önemli kaldıraç olacağını düşünüyorum. 

Bu yazıyı kaleme aldığım dönemde Hiro (PSBT desteği olan ama transfer yapamayan), Unisat (PSBT desteği olan ama deneyim açısından zayıf ve transfer yapamayan) ve Oyl (henüz lanse edilmedi) gibi “yeni nesil” tüketici cüzdanları için çalışmalar çoktan başlamıştı. Pazarın tecrübeli kullanıcılar ve kurumsal müşteriler tarafında ise zayıf bir kullanıcı deneyimi olmasına karşın Ordinalleri destekleyen Casa ve kısa süre içinde Ordinaller desteği verecek olan Trident Wallet konumlanıyor.