Kripto Endüstrisinin İhanet Ettiği Felsefe: Cypherpunk

Cypherpunk, bireylerin ve organizasyonların gizliliği korumak için bilgisayar kodu ve kriptografi teknolojisini kullandığı bir harekettir. 

Hareketin savunucuları - birçoğu kriptograflar, bilgisayar programcıları, teknologlar, sosyal aktivistler ve kripto meraklıları - kendilerine “cypherpunks” derler. Cypherpunk’lar bugün kripto paralar olarak tanıdığımız blok zinciri tabanlı dijital varlıkların temellerini atmıştır. Bankalar ile desteklenen dijital paraların, nakit paranın aksine anonim olmaması ve izinin sürülebilir olması 1980’lerde teknoloji çağının yaklaşması ile cypherpunk’ların çözmek istediği ana problemlerden birisi oluyor. Teknolojinin, şirketlerin ve hükûmetlerin işbirliği içerisinde yozlaşmasıyla birlikte gelecek olan “küresel gözetleme”ye imkan vermesini engellemek için daha birçok teknoloji dünyaya yayılmamışken gizlilik esaslı araçlar geliştirmeye başladılar.

Cypherpunk’ların geliştirdikleri finans araçları da oldukça eskiye dayanır. 

Bitcoin'den önce, 1980'lerde David Chaum'un ecash'i ile başlayarak birkaç dijital nakit teknolojisi piyasaya sürüldü. Hesaplamalı bulmacalara çözümlerin bir değere sahip olabileceği fikri ilk olarak 1992'de kriptograflar Cynthia Dwork ve Moni Naor tarafından önerildi. Konsept, 1997'de spam kontrolü için bir iş ispatı (proof-of-work) şeması olan Hashcash'i geliştiren Adam Back tarafından bağımsız olarak yeniden keşfedildi. Dağıtılmış dijital kıtlık temelli kripto paralar için ilk öneriler, 1998'de cypherpunklar Wei Dai (b-money) ve Nick Szabo (bit gold) tarafından geldi. 2004'te, Hal Finney yeniden kullanılabilir iş ispatına dayanan ilk para birimini geliştirdi. Bu çeşitli denemeler başarılı olmadı: Chaum'un konsepti merkezi kontrol gerektiriyordu ve hiçbir banka bu işe katılmak istemedi, Hashcash çift harcamaya karşı bir korumaya sahip değildi, b-money ve bit altın ise Sybil saldırılarına karşı dirençli değildi. Başarılı olan denemeyi ise zaten biliyoruz ve hala kullanmaya devam ediyoruz: Bitcoin. 

Peki neden endüstrinin bu felsefeye ihanet ettiğini düşünüyorum? 

Aslında hepimizin farkında olduğu gibi, kripto varlıkların birçoğu merkezi yönetimin elinde. Cypherpunk’ların arasından doğan Bitcoin bile, an itibariyle arzının %3’ünden fazlasını ETF’lere bırakmış durumda ve daha yeni başlıyoruz. Bitcoin’in arzının bir kısmının Amerika Birleşik Devletleri hükûmetinde, çok büyük bir kısmının Amerika Birleşik Devletleri temelli merkezi kripto borsalarında ve bir kısmının da ETF’lerde olduğunu düşünün; Artık Bitcoin, birilerinin kararlarına bağlı, izi sürülebilen, anonim olmayan ve yalnızca transfer ücreti çok daha fazla olan bir dijital itibari para birimine dönüşmüş olacak. Bu problemin farkında olan ve bu durumu tersine çevirmek için elinden geleni yapan, Ethereum'un ve Bitcoin Magazine'in kurucu ortağı Vitalik Buterin’in Aralık ayında kendi blog sayfasında bu konuyla ilgili bir post paylaştığından bahsetmeden geçmeyelim.

Birçok yatırımcı, kripto paralar merkezileştikçe kullanıcı sayısı artıyor ve bu sayede fiyatı da artıyor diye sevinip diğer etkileri umursamıyor. 

Ben büyük resmi tamamen kaçırdıklarını düşünüyorum; Bitcoin’in ve birçok kripto varlığın en yüksek fiyatını gördüğü yıl, merkeziyetsiz finansın popülerlik kazanmaya başladığı ve endüstriye gerçekten anlam katan merkeziyetsiz uygulamaların geliştirildiği 2021 yılı. Dünyanın en pahalı itibari para birimi olan Kuveyt Dinarı’nın, Bitcoin’den an itibariyle 13,200 kat daha değersiz olmasının bir sebebi var ve bu sebebi görülen o ki herkes unutmuş.

Sizce kripto endüstrisi Bitcoin ile örnekleyerek bahsettiğim distopik senaryoya doğru ilerliyor mu, hatta içerisinde mi?