Bu boşlukta insan n'apar

Canı sıkılır aya dalar

Kendi bakar maymunu yollar

Hala Aşk Var Mı, Redd

“The” Yapay Zekâ

Ben de birçok kitap kurdu gibi Da Vinci Şifresi’nin popülerliği ile tanıştığım Dan Brown’un Melekler ve Şeytanlar romanında da tasvir ettiği gibi din ve bilim arasındaki amansız bir mücadele olsa da bu iki zıt kutup aslında aynı madalyonun iki ayrı yüzü müdür? "Melekler ve Şeytanlar" romanında, din ve bilim arasındaki mücadele ana bir tema olarak ele alınmaktadır. Roman, bilimsel ilerlemenin dini dogmalara karşı çıkabileceği ve bu çatışmanın nasıl sonuçlar doğurabileceği konusunu işlemektedir. Roman, din ve bilim arasındaki karmaşık ilişkiyi ele alırken, okuyucuya farklı perspektifler sunar ve bu konuda düşünmeye teşvik eder. Roman, tartışmalı bir konuyu derinlemesine ele alarak, insanın inançlarıyla bilimsel gerçekler arasındaki dengeyi keşfetmeye çalışır.

Günümüzde Yapay Zekâ’dan (YZ) bahsederken giderek daha da uhrevi bir varlıktan bahsediyormuşuz gibi gelmiyor mu size de? YZ, blokzincir, neslerin interneti (IoT) her ne kadar aynı dijital altyapının ana unsurlarıymış gibi gözükse de YZ’den beklentiler felsefe olarak giderek merkeziyetsiz yönetimden ayrışıyor gibi. YZ’den biricik bir varlıkmış gibi bahsediliyor olması aslında teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin insan zihninin düşünsel evriminin bu gelişime çok daha yavaş uyum sağlayabildiğine dair kuşkulara barındırıyor. 

Bilgisayar

Erik J. Larson Yapay Zekâ Miti adlı kitabında YZ’nin gelişmesinin kaçınılmaz olmakla birlikte insanı aşan bir süper zekaya giden yola çoktan girdiğimiz fikrinin ancak hayal gücümüzden ibaret olduğunu söylüyor. Temel argüman insan zekâsı ile YZ’nın kökten farklı olduğuna dair kanıtlara dayanıyor. Hızlı bilgisayarlarla devasa verileri işleyerek elde edilen çıktılar yavaş yavaş gelişen kolektif bir zekâ türüne değil dar kapsamlı bağımsız alt görevleri gerçekleştiren mühendislik uygulamalarına örnek teşkil ediyor. Finans piyasalarında da sıklıkla yapılan bir hata algoritmalara ve trade botlarına YZ yakıştırması yapılması. 

Makinelerin sağduyuya sahip olmamaları nedeniyle genel zekanın da bir algoritması bulunmamaktadır. “Computer” in Türkçe karşılığı bu bağlamda çok daha derin ve doğru anlamlar içeriyor, “bilgisayar”. Ne kadar geniş ve karmaşık veri setleri ile çalışılırsa çalışılsın süper makinelerin temel çıktısı hala bilgiyi saymak ve işlemek. Bilgi saymayı bırakıp kendisine öğretecek bir şeyimiz kalmadığını fark ettiğinde süper bilgisayarlar ne yapacaklar? Bir şey yapmayı tercih edebilecek kadar sağduyu ya da iradeye sahip olacak mı? 

Dijital Sosyalizm

Gizemli teknoloji konularının içerisine Ruslar, Almanlar ve artık Çinliler de dahil olduğu zaman kafamda her zaman bi noir film dekoru canlanıyor. Noir film türü, genellikle 1940'lar ve 1950'lerde ABD'de ortaya çıkan ve karanlık, psikolojik gerilim, suç ve gizem unsurlarını içeren bir sinema akımıdır. "Noir" kelimesi Fransızca "kara" anlamına gelir ve filmlerin genellikle karanlık ve kötümser bir atmosferi yansıtmasına işaret eder. Noir filmler genellikle siyah-beyaz çekilir, ancak bazı renkli örnekleri de vardır.

Komünist ekonomi modeli, merkezi planlama ve kolektif mülkiyet temellerine dayanan bir ekonomik sistemdir. Çeşitli ülkelerde uygulanan komünist ekonomi modelleri, farklı derecelerde başarılar elde etmiş olsa da genel olarak çeşitli nedenlerden dolayı çökmüştür. Çöküşün temel nedenleri arasında merkezi planlama sorunlarını, incelikli fiyat sorunlarını, inovasyon ve girişimcilik eksikliğini, teşvik mekanizması olmayışını ve tabii ki bürokrasi ve yolsuzluğu sayabiliriz. Burada özellikle fiyatların belirlenmesi kısmı YZ’nın kabiliyetlerini sınaması için çok uygun bir alan gibi görülebilir. Komünist ekonomilerde, fiyatlar genellikle merkezi planlama yoluyla belirlenir. Ancak, bu fiyatlar genellikle arz ve talep dengesini yansıtmaz ve piyasada oluşan fiyat sinyalleriyle uyumlu değildir. Bu durum, kaynakların yanlış tahsisine, üretim verimliliğinde düşüşe ve tüketici taleplerinin karşılanmasında sorunlara neden oldu.

YZ’nin salt bir optimizasyon ve planlama egzersizi üzerinden güncellenmiş ve “upgrade” edilmiş sosyalizmi geri getirmesi fikri güzel bir oyun alanı aslında. Burada çok büyük veri setlerinin işlenerek yorumlanma ve çıktı (tüketim-üretim planlama modelleri vb.) oluşturabilme kabiliyetindeki artış çıkış noktası olsa da en büyük tezatlıklardan birisi kripto paralar üzerinden özgürleşme önermesinin üzerine oturduğu teknolojik açılımın tamamen otomatize bir merkezi planlamaya kadar bağlantılandırabilmesidir. 

Yazının son satırlarını yazarken size Ipsos’un yakın zamanda gerçekleştirildiği bir anketin ilginç sonuçlarını göstermek istedim. YZ ürün ve hizmetlerinin faydasının mı yoksa zararının mı daha fazla olduğu sorusuna gelişmiş ekonomi ülkeleri gelişmekte olan ülke ekonomilerine göre daha tutucu bir yaklaşımla YZ’nın aleyhinde cevap vermiş.

YZ refah seviyesi daha düşük ülkelerde bir umut ya da “the Yapay Zeka” olarak bir kurtarıcı kimliğiyle değerlendiriliyor olabilir mi? Bugün hala güncel gerçekliğimizde YZ’nın merkezi planlama ile devletin kaynak tahsisini en optimal şekilde yapabileceği bir “yapay zekâ sosyalizmi” Ourobes gibi kendi kuyruğunu öldürme çabasıdır.