Gözüm, son altı haftadır terraUST algoritmik stabil coin sistemi üzerindeydi. Öncelikle bu sistemin neden çökeceğini yazdım, sonrasında bu çöküşün gerçekleşmesine şahit oldum. Yaşanan insani trajedinin boyutu büyüktü. Her ne kadar Terra’nın kurucusu Do Kwon ve destekçileri bu olayı başarıya giden yolda bir yol kazası olarak etiketlemeye çalışsalar da açılan birçok soruşturmada olayın bir yolsuzluk olduğuna dair şüpheler ortaya koyuluyor. Yolsuzluk ile başarısızlık arasındaki çizgi git gide incelirken Kwon, Theranos’un kurucusu Elizabeth Holmes ile karşılaştırılır oldu.  

Ancak bu yazıda denklemin diğer tarafına odaklanmak istiyorum. UST’nin sabit değerini kaybetmesine neden olarak bir saldırının, organize bir saldırının, bir suikastın gösterildiği bazı tartışmalara şahit oluyoruz. Bu iddialar genelde UST’nin temelde sağlam bir sistem olduğunu vurguluyor ancak algoritmik stabil coinlerin başarısızlığa mahkûm olduğuna dair yıllardır ortaya koyulan uyarıları göz ardı etmek ne derece mümkün olabilir?

UST’nin sabit değerini kaybetmesinin bir “saldırı” sonucunda gerçekleştiği doğru olabilir zira Terra’nın çıpasını kırmak için büyük hacimli bir sermaye hareketi olduğu görülüyor. Ancak bu somut seviyenin ötesindeki iddialarda bir yanlış yönlendirme söz konusu. Bu sözüm ona saldırganların Do Kwon’dan çok daha tehlikeli oldukları ve ahlaksız davrandıklarına dair imalar var. BlackRock veya Citadel gibi büyük ölçekli fonların bu işin arkasında olduğunu ima eden bile oldu.

Bu savunmacı yaklaşımın alt metni son derece açık: “UST’nin çökmesi bir başarısızlık değil çünkü büyük bankalar ve finans kurumları kriptodan nefret ediyorlar ve bizden nefret ettikleri için sabotaj düzenlediler. “

Eğer finansal piyasalar üzerine bir süredir kafa yoran biriyseniz bu düşünce tarzının neresinden tutsanız elinizde kaldığını görmek mümkün. Geçtiğimiz günlerde anonim bir kullanıcının attığı bir tweette bile konuya dair net bir açıklama görmek mümkün.

@pitchb3nd adlı kullanıcı, “Saldırı maldırı yok. Eğer tasarımınız hatalıysa eninde sonunda çökmeniz kaçınılmaz. Saldırı dediğiniz aslında bir stres testiydi ve Terra bu testi geçemedi.”

İş Hayatının Gerçekleri

Bundan daha doğru bir söz olamazdı. @pitchb3nd’in isabetli yorumlarını genişletmek gerekirse şunu söylemek yerinde olur: Piyasaların ahlakı olmaz. New York Üniversitesi’nde pazarlama profesörü olan Scott Galloway’e göre piyasaların acımasız olması onların kötücül olması anlamına gelmez. Size karşı pozisyon açan bir işlemci sizin kim olduğunuzla ilgilenmez pozisyonunuzla ilgilenir. 

Bazı istisnalar da var. Örneğin Carl Icahn ve Bill Ackman gibi aktivist yatırımcılar gıda takviyesi şirketi Herbalife üzerinden kişisel bir kavgaya tutuşmuştu.  Ancak genelde finans dünyasındaki tek “saldırgan” başkasının hatasından kâr elde etme fırsatı gören kişidir. Bu kişiler için Kongolu çocuk işçilerin çalıştığı bir elmas madenine yatırım yapmanızla dullara ve yetimlere destek için kurulmuş olmanız arasında bir fark yoktur. Paranın kokusunu alırlarsa saldırırlar.

Terra’nın çöküşüne paralel bir örnek ortaya koymak istersek George Soros’un 1992’de İngiliz Pounduna saldırmaması hadisesine bakmalıyız. Soros Birleşik Krallıktan nefret ediyordu ama yine de saldırıya geçmedi. Ancak nefret etse de bunun bir anlamı yoktu çünkü bu hissiyatının Pound’un finansal durumuyla hiçbir alakası yoktu. Soros paranın başarısına odaklandı. 

Terra olayında kâr potansiyeli büyüktü. Olayın rakamsal boyutu hâlâ netleşmedi ancak bir analize göre bu işlemden 800 milyon dolarlık bir kâr elde edilmiş olabilir. Bu paranın peşine düşmek için Terra’dan, Kwon’dan veya kriptodan nefret etmenize gerek yok. 

The Block’un araştırma direktörü Igor Igamberdiev’e göre UST çıpasını korumak için 682,5 milyon dolarlık işlem yapıldı. Bu harcama da gölge saldırganlar komplosunun boşa düşmesine neden oluyor. Eğer saldırının arkasında gizli bir el varsa neden bunca para savunma için harcansın ki?

Kripto Gerçekle Kapışırsa Gerçek Kazanır

Buradan birçok ders alınabileceğini görüyoruz. İlk ders: Kriptoda spekülasyon peşinde olan birçok kişinin finansal piyasaları ne kadar az anladığı ortaya çıktı. Kriptoda bu tür sorunlu arka plan durumları mevcut. Bu teknolojiyi yakından izleyenler sistemin ne kadar deneysel olduğunu ve önemli projelerin nasıl çökebileceğini çok iyi biliyor. 

Bu riskleri anlayamayan kişileri korumaya yönelik doğal bir eğilim de var. Aynı zamanda kriptonun ana vaatlerinden biri geleneksel VC ve yatırım dünyasına giremeyen kişilere sermaye piyasalarının kapılarını açmak. Bu açıklık erken aşama kripto yatırımcılarının bir kısmını zengin etti. Onlar da bunun karşılığında girişimleri ve projeleri fonlayarak sitemin büyümesine katkı verdiler. Eğer hisse senedi piyasalarındaki gibi bir kontrol sistemi olsaydı bu nu yapmaları mümkün olmazdı. 

İkinci öğrenim de en az birincisi kadar karmaşık. BlcakRock veya Citadel hakkındaki dedikodular bir yana bazı büyük, ana akım hedge fonların Terra olayına dahil olması pek mantıklı değil. Bu iki ucu keskin bir kılıç olurdu. Bir tarafta kriptonun ana akım finans oyuncuları tarafından yatırım yapılacak kadar güçlü ve güvenilir bir sistem olduğu söylenilirdi. Bu tür yaklaşımlar ekosistemin uzun vadede faydasına olur ve projelerin sorgulanmasını sağlardı.

Ancak aynı zamanda kriptoya on yıldır yüklenen bir masumiyetin de sonu olurdu. Ana akım finans, kriptoda işlem ücretleri almak ve girişimlere yatırım yapmaktan mutlu. Ancak büyük cüzdanlara sahip ciddi işlemciler kriptodaki zayıfları yiyerek kâr elde etmenin peşine düştükçe bu oyuncuların hedefleyeceği yatırımcı sayısı da azalırdı.