Bunlar en güzel zamanlarımız. Neyse ironi yapmaya gerek yok sanırım.

Bunlar bayağı zor zamanlarımız.

Geride bıraktığımız hafta inovasyona ve geleceğe dair teknoloji temelli sektörlere odaklanan finansal kurumlar için ciddi sorunların söz konusu olduğu bir dönemdi. 2016’dan bu yana kripto ekonomisine yoğun biçimde odaklanan Silvergate Bank, Perşembe günü yaptığı açıklamada bankacılık faaliyetlerini durdurduğunu söylüyordu. Uzunca bir süredir girişim sermayedarlarına ve startuplar’a odaklanmış olan Silicon Valley Bank (SVB) da Cuma günü düzenleyiciler tarafından kapatıldı.

Genel açıdan bakıldığında her iki banka da aynı sıkıntıdan faaliyetlerini durdurdu: bankaya hücum. Bankaların kriptoculardan ve startup’çılardan oluşan müşterileri ekonomideki genel sıkıntılar nedeniyle sorunlar yaşıyorlardı. Böylesi bir ortamda mevduat akışı yavaşladı ve bankaların elindeki varlıkların piyasa şartları nedeniyle erimesi de para çekme talebinin canlanmasına neden oldu. 

Silvergate ve SVB, nakit çekim talebinin artmasıyla birlikte ellerindeki varlıkları ciddi zararlara katlanarak satmak zorunda kaldılar. Silvergate geçen yılın son çeyreğinde varlık satışından 1 milyar dolar zarar ettiğini açıklarken bilançosu daha büyük olan SVB varlıkların likidite edilmesinde 1,8 milyar dolar zarar yazdığını belirtiyordu. Her iki vakada da zararın büyük kısmı ABD hazine tahvillerinden kaynaklanıyordu.

(Kasım ayında yaşanan FTX çöküşü birçok ana akım medya şirketi tarafından bankaya hücum vakası olarak gösterilse de bu hatalı bir yorumdu zira asıl bankaya hücum son bir haftada yaşadıklarımızdır. FTX’de yaşananların SVB ve Silvergate likidite krizine benzer bir tarafı yoktu.)

Yaşanan bu sıkıntıların iki temel nedeni var: Piyasaların gerçek döngüsü ve Fed faiz artırımlar. Bu iki unsur birbiriyle de bağlantılı ve olayların kökeni Covid temelli yıkıcı etkilerin yaşandığı döneme uzanıyor. 

SVB’nin ve Silvergate’in batmasındaki en büyük etki Fed’in hızlı faiz artırma politikası. Bu köşeden yaklaşık bir yıldır uyarı yapıyorum: ABD Hazine tahvillerinde getiriyi artırmak teknoloji ve kripto gibi görece riskli görünen sektörlerden yatırımların kaçmasına neden oluyor. 

Faizlerin yükselmesi bankaların stabilitesine dair bir başka riskin de boyutunun artmasına neden oluyor. Wall Street Journal’ın basitçe açıkladığı gibi daha yüksek getirili yeni Hazine tahvilleri çıkarmak faiz artışı öncesi çıkan tahvillerin değerini düşürüyor. Birçok banka düzenlemelerden kaynaklanan gerekliliklerden de dolayı Hazine tahvili tutuyor yani SVB’nin ve Silvergate’in yaşadığı risk her banka için geçerli. Geçtiğimiz günlerde borsada bankacılık hisselerinin düşmesinin ardında da bu gerçek yatıyor. 

Bununla birlikte SVB ve Silvergate diğer bankaları çok fazla etkilemeyecek bazı döngülerden de etkilenebiliyor. Her iki banka da Covid-19’un erken dönemlerinde ciddi biçimde etkilenen teknoloji ve kripto sektörlerine odaklanmışlardı. Her iki sektör de Covid kapanmalarından ciddi avantaj sağlamıştı. Özellikle kripto ABD’de önemli bir yayılım yakalamıştı. 

Yani 2020 ve 2021’de her iki bankaya da ciddi bir kaynak girişi olmuştu. SVB’in bilançosu 2019 sonu ile 2021 başı arasındaki dönemde üç katına çıkmıştı. Silvergate’in varlıkları 2021’de önemli ölçüde büyümüştü.

Her iki banka da bu mevduat büyümesini desteklemek için tahvil alımına gitmişlerdi ve o dönemde bu tahvillerin faizi yüzde 1 civarındaydı. Fed’in faiz artışı sonucunda bugün bu tür tahvillerin faizi yüzde 4’e yakın ve eski tahvillere olan talep git gide azalıyor. İşte tam da bu nedenle müşteriler paralarını geri almak istiyorlar. Silvergate ve SVB de ellerindeki tahvilleri zararına satmak zorunda kalıyorlar. 

Covid ekonomisi hâlâ devam ediyor

Eğer resme kısmi bakacak olursanız bu yaşanan sıkıntılara dair istediğiniz bir tarafı veya yapıyı suçlayabilirsiniz. Ancak gerçek şu ki herke batan Covid-19 gemisinden su alan tek bir filikayla kaçmaya çalışıyor ve bu teknedekiler kimi denize atacaklarına dair kavgaya tutuluyorlar. 

Örneğin bazı bitcoin savunucuları faizleri artıran Fed’i suçlarken bu hamlenin enflasyonu düşürmek için zorunlu olduğunu göz ardı ediyorlar. Bu enflasyon Covid-19’a bağlı fiyat artışlarından ve pandemi döneminde yaşanan parasal genişlemeden ve kurtarma hamlelerinden kaynaklanıyor. Bu politikaların net faydalarının ve zararlarının anlaşılması için daha yıllar geçmesi gerekli ama şu aralar Fed karşıtı olmak için oldukça iyi zamanlar. 

Diğer taraftan bazıları da bu durumda kripto para sektörünü suçlamayı tercih edebilir. Buna dayanak olarak da ilk batan banka olan Silvergate’in “kriptoya odaklı” olduğunu söyleyebilirler. Günler geçtikçe dominonun ilk düşen taşı söylemini sıkça duyabilirsiniz ama aslında bu söylem pek de gerçeği yansıtmıyor. 

Evet, Silvergate kırılgandı çünkü kripto gibi bir alanda uzun vadeli bir yaklaşımla oyun kurmaya çalışıyordu. Ancak bankanın likidite krizine düşmesinde bu yaklaşımın da payı o kadar büyük değildi.

İster kriptocuları fonlasın ister mısır çiftçilerini, ABD’deki her bir banka aynı yapısal sıkıntılar ile karşı karşıya kalıyor. Buradaki temel sıkıntı reel ekonomide yaşanan büyük çaplı yıkıcı etkiler. Altı milyondan fazla kişiyi öldüren bir virüsten bahsediyoruz. Eğer şu anda tek bir ders alamız gerekiyorsa o da gerçek hayatta kaos yaşanırken finansal vanaları açıp kapamanın çok da faydası olmadığıdır.