Facebook, Walmart ve Şirketlerin Metaverse’de Yapmaması Gerekenler

Walmart’ın metaverse’de alışveriş deneyimini anlattığı bir video geçtiğimiz aylarda Twitter’da büyük bir olay yarattı. 

Twitter kullanıcılarının bu videoya tepkileri kelimenin tam anlamıyla acımasız oldu. Bir kullanıcı demo için, “mevcut alışveriş deneyiminden bile daha kötü” yorumunda bulundu. En temelinde demodaki deneyim, online alışverişin en büyük kolaylığı olan fiziksel mekanlarda, reyonlarda yürüyüp alışveriş yapmaktan kurtulmayı bile tersine çevirmiş gibiydi.

Şunu açıkça söylemek gerekir ki bu video yeni değil. SXSW için 2017 yılında üretilmiş. Buna karşın video ABD’deki kurumsal şirketlerin metaverse’e hazır olduklarını söyledikleri bir dönemde bakış açısını ortaya koyan iyi bir örnek.

En basitinden bu tür gereksiz yaklaşımlar insanların üç boyutlu teknolojileri sadece havalı oldukları için kullanacaklarını düşünerek ortaya atılıyor. Aslında kullanıcıların online alışveriş deneyiminde gerçekte ne istediklerine veya neye ihtiyaç duyduklarına neredeyse hiç bakılmıyor. En basitinden, neden sanal Walmart’ı fiziksel Walmart’ın aynısı olarak tasarlamışlar ki? Zaten gerçek Walmart’ta alışveriş kötü bir deneyim. Üç boyutlu dünyada tüm deneyimi en baştan tasarlamak için sınırsız imkan varken...

Halihazırda zorlanan ve dönemi geçmekte olan şirketlerin “metaverse uygulamalarından” çok bir şey beklememek gerekli. Genelde hayal güçleri eksik olduğu için bu gösteriler de çok kötü oluyor. Hatırlayın, gazeteler de webin ilk dönemlerinde basılı sayfalarının PDF’lerini koymaktan öteye gidememişlerdi.

Daha da önemlisi, aslında bu adımların hiçbiri, kullanıcılar için atılmıyor. Özellikle ellili yaşların üzerinde olan ve genç tüketicilerden gelir elde etmenin yollarını arayan yatırımcıları etkilemek için yapılan hareketler bunlar. Facebook’un şirketi Meta adıyla yeniden tasarlamasının nedeni de bu dinozor bakış açılı yatırımcıları Mark Zuckerberg’in tuzağına çekmekten başka bir şey değildi.

Genelde bu tür hareketlerin sonunda herkes uçuruma yuvarlanıyor. 2015-2016 yıllarında yaşadığımız, Facebook’un utanç verici ve felaket videoya geçiş döneminde aynen böyle oldu. Facebook; Vice, Vocativ ve Upworthy gibi haber organizasyonlarına video içeriği öne çıkarmalarını, yazılı basın emekçilerini işten çıkararak onların yerine video grafikçiler almaları yönünde tavsiyelerde bulunmuştu.

Upworhty’yi, Vocativ’i hatırlayan var mı? Eğer hatırlamıyorsanız bunun nedeni bu şirketlerin videoya ağırlık vermeleri ve sonunda iflas etmeleri olabilir! Aslında Facebook’un bu hamlesi yüzlerce gazetecinin işinden olmasına neden oldu ve onlarca haber organizasyonunun ciddi zararlar görmesine zemin hazırladı. Bunun nedenleri arasında Facebook’un kendi kitlesini yeterince anlamaması ve videoya geçiş konusunda yanılması olabilir. Ya da Facebook içerik üreticilerine ve reklamverene videoların izlenmesine dair yanlış bilgiler vermiş olabilir.

Ve bu ilk perdeydi. Sanal gerçeklik cihazlarını satmak için tüm dünyayı bir noktaya sürüklemek isteyen Facebook şimdi de yüzlerce olası rakibini bu yanlış fikre sürüklemeye çalışıyor.

Metaverse’e Dair Farklı Vizyonlar

Metaverse alışveriş videosu aynı zamanda metaverse’ün ne olduğuna dair kafa karışıklığını ve zıtlığı da gösteriyor. Birçok kişinin Facebook lansmanına dayanarak bu kavramın 90’lı yılların cyberpunk kültüründeki sanal gerçeklikle eş anlamlı olduğunu düşünüyor. Ancak 2017’de daha kimse bu kavramı bilmezken Ethereum üzerindeki geliştiriciler ve teoristsler; NFT’ler gibi kişilerin sahip oldukları varlıkları belirli arayüzler üzerinden kullanabildikleri bir dünya tanımı geliştirmeye başlamışlardı. Örneğin Sotheby’s, Facebook isim değişikliğini açıklamadan önce NFT satışları için Sotheby’s Metaverse markasını hayata geçirmişti.

Aslında VR, blok zinciri tartışmasının gerçek bir bileşeni bile değil. Ancak Facebook VR markası etrafında blok zincirine dair bir söylem geliştirmek için bu kafa karışıklığından yararlanıyor. Facebook bunu daha önce bir “kripto para” olarak konumlandırmaya çalıştığı Libra ile denemişti. Bu konsept o kadar yüzeysel ve zayıftı ki projenin lideri David Marcus Amerikan Kongresi’nde bu fikre dair bazı sıkıntılı noktalarla ilgili sıkıştırıldığında dorğu düzgün cevap verememişti.

İşte bu nedenlerden dolayı blok zinciri ve kripto uzmanları metaverse kavramının kontrolü olayını Facebook gibi merkezileşmiş VR oyuncuları ile Decentraland veya Ethereum gibi çok daha merkeziyetsiz, açık sistemlerin desteklediği aha radikal oyuncuların çatışması olarak görüyorlar.

Eğer bu çatışmanın galibi Facebook olursa Web 2.0’da gördüğümüz sorunların aynılarını yaşayacağız: Eğer ana altyapıyı ve veri akışını tek bir şirket kontrol ederse ön taraftaki deneyimi iyileştirme yönünde bir baskı hissetmeyecek. Son günlerde Facebook.com’a hiç girdiniz mi? En az Walmart kadar gürültülü, karmaşık ve keyifsiz bir deneyimden başka bir şey yok.

Facebook’un sosyal video ve Libra projelerini yetersizce ve bazılarının iddialarına göre aldatıcı biçimde yönetmesi durumu metaverse’e milyonlarca dolar para döken şirketler için bir uyarı sinyali olmalı. Facebook’un Meta markasına dönüşümü tamamen kendi için yapılan, birkaç VR gözlüğü satmak ve her şeye inanan yatırımcıların ilgisini çekmek için kurgulanan bir olay. Aslında kullanıcılarına ve kendi platformlarına dayanan diğer şirketlere çok da aldırış ettikleri söylenemez.

En son söylenen popüler kavramın peşine itaatle takılan şirketler hak ettiklerini alacaklar: Kontrol kaybı, tüm ipleri güçlü bir şirkete bırakma ve sistemin çalışıp çalışmayacağına dair bir garanti alamama… Zuck sizi yakaladığında kendiniz dışında kimseyi suçlamayın.