Değiştirilemez tokenlar (NFT) dünyasındaki herkes ABD Sermaye Piyasaları Kurulu’nun (SEC) NFT’leri menkul kıymet olarak değerlendirmesinden ve bu yönde düzenlemeler yapmasından çekiniyor. Artık bu korkuyu atmamız lazım. NFT’ler elbette ki birer menkul kıymet. Zaten onları güçlü ve umut vaat eden noktaya taşıyan özellikler de menkul kıymet olmaları. 

NFT endüstrisi SEC düzenlemelerinden kaçınmak yerine bu kategorizasyonu kabullenmeli. Bu kaçınılmaz ve aslında istenmesi gereken bir durum çünkü SEC, NFT piyasasının nasıl çalıştığını anlayabilirse yapacağı düzenleme daha yumuşak olabilir. 

Umarım fikirlerimle dikkatinizi çekebilmişimdir. Şimdi bir analoji ile bunu anlatmak istiyorum.

Sanat piyasası her zaman menkul kıymet piyasası olagelmiştir ancak bazı engeller olduğu için bunu bu şekilde görmekte zorlanırız. Sanat piyasası “sanat eserinin yatırım” olarak değerlendirildiği bir piyasadır. Çoğu insan bir sanat eseri aldığında bir obje aldığını düşünür. Bu doğru değildir. Aslında eser alarak o eseri üreten3     sanatçının kataloğuna girersiniz.

Bu kataloğa yani kayıt defterine isminizi yazdırırken genelde bir tuval ya da başka biçimde bir esere sahip olursunuz. Bu eserin neyi temsil ettiği çok da önemli değildir çünkü asıl önemli olan o kayıt defterine dahil olabilmektir. Eser ile kayıt defteri arasındaki bağ koparsa eser fiziksel anlamda bir hasar almasa da değersiz hale gelir. Diğer bir deyişle fiziksel anlamda eser kayıt defterine dahil olmayı sağlayacak satışın gerçekleşmesi için bir araçtır. Bono gibi bir şeydir.

NFT piyasası da aynı bu şekilde işleyiş gösterir. Sadece fiziksel bir objeye gerek kalmaz ve bir aracı gerektirmeden sanatçının defterine kayıt yapılabilir. Açıkçası bu çok iyi bir durumdur zira kırılgan, maliyetli objelerin alınıp satılmasına kıyasla çok daha kolay ve etkin bir yöntemdir. Çoğu zaman koleksiyon sahiplerinin İsviçre’de özel kasalarda tutulan eserlerin kendilerini değil bunların alım satım evraklarını birbirleriyle değiş tokuş ettiklerini görürsünüz. Artık bunu NFT’lerle yapmak mümkün. 

Ancak sanatsal nesneleri denklemden çıkarınca hem NFT hem de sanat piyasasının doğasından gelen bazı konuları da çözmemiz gerekiyor. Ben NFT’lere “esrarengiz” tokenlar diyorum çünkü Freud’unda belirttiği gibi aslında NFT’ler baskı altında ezilmişlerin geri dönünü de sembolize ediyor. Birçok kişinin NFT’leri ve NFT piyasasını sarsıcı görmesinin nedeni nedir? Çünkü, herkesin artık anlayıp çözdüklerini düşündükleri sanat ve sanat piyasası olgularını farklı bir noktaya taşıyorlar. Koleksiyonerler neden dijital bir fatura belgesine 1 milyon dolar veriyorlar? Aslında üzeri boyayla bulanmış bir tuvale 1 milyon dolar vermeleriyle aynı nedenden dolayı: Bunu daha yüksek bir bedele satmak.

Peki bir sanat eseri veya NFT aldığınızda gerçek anlamda ne alıyorsunuz? Aslında aldığınız söz konusu eserin yaratıcısı olan sanatçıya yönelik ticari ilginin bir bölümüdür. Daha da önemlisi o aslında o sanatçının sosyal “nüfuzundan” bir pay alırsınız. Eğer sanatçı bir yıldıza dönüşürse sosyal nüfuzu artar ve siz de eserinizi veya NFT’nizi kârlı biçimde satabilirsiniz. Ancak sönük kalırlarsa eseriniz veya NFT’niz diğer yatırımlarda olduğu gibi değer kaybeder.

Peki sanat eserine veya NFT’ye yapılan yatırım menkul kıymet yatırımı mıdır? Elbette öyledir. ABD Yüksek Mahkemesinin meşhur Howey testine göre eğer paranızı bir işe veya girişime kâr elde etme amacıyla yatırıyorsanız ve bu kâr başkalarının çabalarıyla gelişiyorsa o yatırım menkul kıymettir. Bir sanat eserine veya NFT’ye yapılan yatırım aslında sanatçının kariyerine yapılan bir yatırımdır ve sanatçının meşhur olmasıyla birlikte bir kâr elde etmeyi beklersiniz. Sanat ve NFT koleksiyonerleri aslında sanatçının. Kariyerine dair bir menkul kıymet satın alır. 

Yumuşak dokunuş

O zaman SEC sanat ve NFT piyasasını düzenleyebilir mi? Elbette ki düzenleyebilir. Ancak pek istekli değil, en azından varlık sınıfına yoğun düzenlemeler getirmeye gönüllü gözükmüyor. Herkes burada kilit sorunun yapılan yatırımın menkul kıymet statüsüne girip girmediği olduğunu vurguluyor. Bu çok saçma bir soru. Howey test son derece geniş. Herhangi bir şeyi doğru bir tanımlama ile menkul kıymet statüsüne sokabilirsiniz. Asıl ve önemli olan soru şu: SEC bir yatırımı düzenlemek ister mi?

SEC sanat piyasasını düzenlemeye gönüllü değil ve NFT piyasasını da düzenlemek için çok istekli olmadığı anlaşılacaktır. 

Neden mi? Basit çünkü SEC menkul kıymete benzeyen şeyleri düzenlemekle ilgili bir kurum. SEC tarihi boyunca halihazırda düzenlediği (hisseler ve bonolar gibi) konulara eğilmeyi ve yeni şeyleri düzenlemekten kaçınmayı (bunlar menkul kıymeti andırsa bile) tercih etti. Özellikle bu yenilikler SEC’in uzun zamandır var olduğu alanlarda gerçekleştiğinde tespitimiz daha da öne çıkıyor.

SEC, NFT’leri düzenleme konusunda görüş bildiriyor ve sesini çıkarıyor elbette. Bence kısa bür süre içinde söylediği bazı sözlerden pişman olacak ve geri adımlar atacak zira kurumun NFT piyasasına dair sunabileceği çok fazla bir şey yok. Eğer SEC NFT piyasasını düzenlemeye başlarsa sanat piyasasını neden yeterince düzenlemediği sorusuna da cevap vermek zorunda kalacak. 

Benim tahminime göre SEC hisseye benzeyen birkaç tokenı düzenleyip sahneden çekilecek.

İşte işler tam da bu noktada keyifli hale geliyor. Eğer NFT piyasası sosyal etkisi olan bir menkul kıymet piyasası ise muazzam bir potansiyel barındırıyor olduğu da bir gerçek. Sosyal etkinin önemli olduğu bir ekonomik düzende yaşıyoruz ve insanlar şana şöhrete büyük önem veriyorlar. Ünlüler, insanların kendi hayatlarını ve etraflarındaki dünyayı anlamlarına yardımcı olan bir unsur gibi görülüyorlar. Tüketicilere etki sağlayarak inanılmaz bir sosyal sermaye oluşumuna destek oluyorlar.

Tüm bu etkilerine karşın ünlüler oluşan sosyal değerin çok az bir kısmını elde edebiliyorlar. Kim Kardashian milyarder olabilir ama oluşturduğu sosyal etkiye bakıldığında çok da fazla milyar doları olabilirdi.  

NFT’ler ünlülerin ünlerini araçlaştırmalarına imkân vererek bu durumu değiştirebilir. Kim Kardashian sosyal etkisinin bir kısmını NFT’leştirerek satsa ne olur? Kardashian’ın gelecekte daha da ünlü olacağını düşünen insanlar buna yatırım yaparken ününün azalacağını düşüneler onu “shortlayabilirler.” 

NFT’ler ünlülere ve hatta yazarlara daha önce yer alamadıkları sermaye piyasalarına dahil olma imkânı sunar. Yaratıcıların projelerini değerli kılarak bilgi temelli ürünlere dair piyasayı dönüştürebilir. 

Aslında çok fark edemesek de dijital bolluk çağında yaşıyoruz. NFT’ler bizi vaat edilmiş topraklara götüren bir araç olabilir.