AI'ın Siber Güvenlikteki Etkisi ve Gözetim Toplumu ile İlişkisi

Günümüzde yapay zekâ (Artificial Intelligence / AI) teknolojilerinin, pozitif bilimler başta olmak üzere, siber güvenlik gibi bir disiplinde de büyük bir dönüşüm gerçekleştirdiği kaçınılmaz bir gerçektir. Yapay zekâ diye adlandırdığımız bu sistemler, veri toplama ve işleme yetenekleri sayesinde, güvenlik tehditlerine karşı proaktif çözümler sunmaktadır. Ancak, bu durum, Michel Foucault'nun gözetim tolumu teorisinde tanımladığı panoptikon (Panoptikon, Jeremy Bentham tarafından tasarlanan, bir merkezi gözetleme kulesi ve bu kuleyi çevreleyen dairesel hücrelerden oluşan bir hapishane yapısıdır. Bu dizayn, gözetleyicinin hücrelerdeki mahkumları sürekli gözlemleyebilmesini, ancak mahkumların gözetleyiciyi görememesini sağlar. Bu durum, mahkumların sürekli gözetim altında olduklarını hissetmelerine yol açar, böylece davranışlarını sürekli gözetlendiklerini düşünerek düzenlerler. Michel Foucault, panoptikonu modern toplumlardaki gözetim ve iktidar ilişkilerini açıklamak için bir metafor olarak kullanmıştır.) benzeri bir yapıyı ortaya çıkarmakta; bireyler, sürekli bir gözetim altında olduklarını hissetmekte ve bu durum, bireysel özgürlükler ile gizlilik haklarını tehlikeye atmaktadır. Özellikle yüz tanıma sistemleri ve davranış analizi gibi araçların, AI'ın gündelik hayatta gözetim aracı olarak kullanılmasına olanak tanıdığını söyleyebiliriz.

Bu konuyu daha iyi kavramak ve teorik bilgilerimizi somutlaştırmak adına Blockchain Security Alliance tarafından yazılan ve yayımlanan H1 2023 Global Web3 Security Report, AML Analysis & Crypto Regulatory Landscape raporundan bir örnek olarak; Çin'in “Sosyal Kredi Sistemi”ni verebiliriz.

Sosyal Kredi Sistemi, yapay zekâ (AI) ve big data analitiği kullanarak, vatandaşların ve şirketlerin davranışlarını izler ve değerlendirir. Bu sistem, bireylerin ve kurumların finansal geçmişi, alışveriş alışkanlıkları, sosyal medya aktiviteleri ve hatta yolda yaya olarak veya araç kullanırken gösterdikleri davranışlar gibi birçok farklı veri noktasını analiz eder.

Yine buna ek olarak sistem, bireylerin ve şirketlerin güvenilirliklerini bir puanlama sistemi aracılığıyla değerlendirir. Yüksek puanlar, bireylere ve şirketlere çeşitli avantajlar sağlarken, düşük puanlar ise kredi limitlerinin düşürülmesi, hızlı tren ve uçak biletlerine erişimde kısıtlamalar gibi çeşitli cezalarla sonuçlanabilir.

Tüm bunlar göz önünde tutulduğunda, Çin'in Sosyal Kredi Sistemi, gözetim toplumu kavramının modern teknolojilerle nasıl entegre edildiğinin bir örneği olarak karşımıza çıkıyor diyebiliriz. Bu durum, teknolojinin toplum üzerindeki etkisinin ve gözetim kapasitesinin arttığı bir dönemi temsil ederek etik, gizlilik ve bireysel özgürlüklerle ilgili önemli soruları beraberinde getirmektedir.

Elimizdekilere Baktığımızda Yolumuz Blockchain ile Nasıl Kesişiyor?

Blockchain teknolojisinin, AI ile entegre edildiğinde siber güvenlikte yeni bir paradigmaya işaret edebilecek potansiyele sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bu teknoloji, merkeziyetsiz yapısı ve şeffaf doğası sayesinde veri bütünlüğünü ve güvenliğini artırmakta olup yine akıllı sözleşmeler sayesinde; belirli koşullar altında otomatik olarak yürütülen, değiştirilemez ve şeffaf işlem protokolleri sunmaktadır. Bu durum, bir önceki örneğimizden farklı olarak merkezi bir otorite yerine, matematiksel ve kriptografik kanıtlara dayanan bir güvenlik modelini ön plana çıkarıyor. Ayrıca, dağıtık defter teknolojisi, işlem doğrulaması için konsensüs algoritmalarını kullanarak veri manipülasyonuna ve siber saldırılara karşı ekstra bir koruma sağlamakta ve kullanıcıların veri üzerinde daha fazla kontrol ve şeffaflık elde etmelerini mümkün kılmakta.

Gözetim Toplumu ve Blockchain Paradoksu

Blockchain'in merkeziyetsiz yapısı, gözetim toplumu teorisinde tartışılan merkezi otorite kontrollerini azaltma potansiyeline sahiptir. Ancak, blockchain tabanlı sistemlerde yapılan işlemlerin kalıcı ve şeffaf doğası, yeni bir gözetim biçimi oluşturabilmektedir. Blockchain üzerinde gerçekleştirilen her işlem, değiştirilemez ve herkese açık bir şekilde kaydedilmekte, bu da kullanıcılar arasında yeni bir "dijital panoptikon" oluşturmaktadır ve bu durum, gizlilik ve anonimlik konularında yeni tartışmaların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. 

Örneğin, Dubai'nin Blockchain ve Web3 teknolojilerine yaptığı yatırımlar, bu teknolojilerin potansiyelini gösterirken, aynı zamanda dijital etkileşimlerin sürekli izlenebilirliği konusunda da yeni sorunları beraberinde getirmektedir. Sanal Varlıklar Düzenleyici Otoritesi (VARA) tarafından oluşturulan düzenlemeler, blockchain tabanlı işlemlerin şeffaflığını ve hesap verilebilirliğini sağlamakla birlikte, bu işlemlerin değiştirilemez ve herkese açık doğası, kullanıcıların dijital hareketlerinin sürekli gözlemlenebilir olmasını sağlamaktadır. Bu, modern gözetim toplumunun yeni bir yüzünü ortaya çıkarmakta ve blockchain teknolojisinin gizlilik üzerindeki etkileri hakkında ciddi tartışmaları gündeme getirmektedir. Blockchain teknolojisinin sunduğu merkeziyetsiz yapı ve şeffaflık, bir yandan bireylerin özerkliğini ve güvenliğini artırırken, diğer yandan da bireysel gizliliğe yönelik potansiyel tehditleri beraberinde getirebilmektedir. 

Geleceğe Bakış: AI, Siber Güvenlik, Blockchain ve Gözetim Toplumu

AI ve blockchain teknolojilerinin gelişimi, siber güvenlik ve gözetim toplumu teorileri arasındaki dinamikleri önemli ölçüde etkilemektedir. Gelecekte, bu teknolojilerin etik, yasal ve toplumsal etkilerini dengeli bir şekilde yönetmek ve dengelemek için kapsamlı stratejiler ve düzenlemeler gerekeceği kaçınılmaz görünüyor. Özetle, bu durumun, hem teknolojinin potansiyelini en üst düzeye çıkarmak hem de bireylerin haklarını korumak açısından büyük bir önem taşıdığını söyleyebiliriz.