Yeni Bir Piyasa Felsefesi Olarak Teknoloji İçeren Varlıklar

Son zamanlarda kripto şüphecileri, "bak, onun tamamen işe yaramaz olduğunu söylemiştim" benzeri yorumlar yaparken, benim için bir şey netliğe kavuştu. Toplumun kripto algısının, son dönemde fiyatların düşük seviyelerde dönüp durmasından bu yana ne kadar değiştiğini tam kavrayamamışım. Eskiden kripto yeni bir para türü, küresel bir bilgisayar, bir katılım teşviki, bir yönetişim varlığıydı.

Şimdi ise, kripto genelde bir pazar olarak görülüyor.

Birçoğunuz gibi ben de yıl sonu tatilimin bir kısmını, aileme ve arkadaşlarıma kriptonun "daha ölmediğini" açıklamakla geçirdim. Bir süre, bu yanılgının kapsamı konusunda kafam karıştı; ta ki taşlar yerine oturana kadar. Mesele, kripto piyasasının finansallaşması değildi. Bunu hepimiz biliyoruz, tıpkı, bu finansallaşmanın bazı ana mimarlarının ve ondan fayda sağlayanların bir kısmının çöküşünün kriptoya yönelik algı ve yaklaşıma verdiği zararı hepimizin kabul ettiği gibi.

Dahası kripto, birçok gözlemci için sadece bir pazara dönüştü. Hepsi bu, sadece bir pazar. Ve pazar zor durumdayken, açıkçası tüm konseptin artık hiçbir anlamı yok.

Geriye dönüp baktığımızda, bu değişimin nasıl gerçekleştiğini anlamak zor değil. Goldman Sachs, Fidelity ve BlackRock gibi kurumsal firmaların artan ilgisi, günde %20 artış kaydeden ve son bir yılda 80% düşen fiyatlar, rug pull ve istismarlar gibi sahtekarlıklar ve yatırımcılar ile finansal sistemin korunmasına yönelik düzenleme talepleri dikkat çekici manşetleri coştururken benzer daha fazla hikayeyi de özendiriyordu. Sektör medyada daha fazla yer aldıkça, "kripto" ile "risk" arasındaki ilişki tekrarlana tekrarlana daha da güçlendi. 

Medyayı suçlamıyorum. Aksine birçok yayın, sektörümüzün daha dönüştürülebilir yönlerini gösterme konusunda harika işler çıkardı. Ancak algı, ulaşabileceği her şeyi yutma eğilimindedir. Genelde "kamuoyu," blok zincir verilerini kodlamak için oluşturulan Merkle tree'yi mutlaka anlaması gerekmiyorken piyasalara  aşinadır. Fiyat hareketlerini görselleştirmek, konsensüs algoritmalarını görselleştirmekten daha kolaydır. Ayrıca, kurumsal mesajın gücü, ağırlıklı merkeziyetsiz likidite havuzlarına göre daha ilişkilendirilebilirdir. Piyasa anlatısı, daha rahatlatıcı olması sebebiyle teknoloji anlatısından daha etkilidir. Drama, dikkatimizi çekmede daha başarılı olduğu için, risk anlatısı inovasyon anlatısına göre daha etkilidir.

O halde, benim gibi birçok kişinin de farklı vesilelerle savunduğu üzere, buradaki içgüdüsel tepki, kriptonun teknolojik yönlerine daha fazla odaklanmayı vadetmek olacaktır. Ancak, kripto evriminin büyük ölçüde gözden kaçan başka bir temel yönü daha var.

Kripto varlıkların hem spekülatif hem de yatırım fırsatları olduğunu, ayrıca yeni radikal teknolojileri temsil ettiklerini de biliyoruz. Hatta, hepsinin aynı anda mümkün olduğunu da kabul edebiliriz. Kavranması daha zor olan şey aslında varlığın teknoloji olması.

Tarihte ilk kez inovasyon içeren ve ticareti yapılabilen varlıklara sahibiz. Elbette, yatırımcılar hisse senetleri veya borsa yatırım fonları aracılığıyla ilerleme kaydedebilirler. Ancak bunlar da inovasyonun ilk test edilişinden çok sonra halkın sahip olabileceği muhtemel kazançları yaratan klasik finansal ürünler.

Örneğin Amazon, 1994 yılında kuruldu ve halka arz edilmeden önce üç yıl boyunca bir startup olarak tırmalayıp durdu. Facebook 2004 yılında kuruldu, ancak 2012 yılına kadar, potansiyel arz eden pazarlanabilir bir varlık çıkaramadı. Her ikisi de halka arzdan önceki günlerde özellikle ana akım yatırımcılar tarafından son derece riskli kabul ediliyordu. Halka arz edildiklerinde ve arzdan sonra bir süre daha her ikisi de son derece istikrarsızdı.

Bu örnekler bile tam olarak karşılaştırılamaz. Amazon ve Facebook yeni teknolojiler değil. Onlar yalnızca, mevcut bir teknolojinin yeni bir kullanım alanını temsil ediyorlar. Her ikisi de sık sık ve özellikle son haftalarda, değerlerinin kurumsal kararlar ve itibari para ekonomisine dayalı kazanç görünümlerinden dolayı sarsılabildiğini gördü. Bitcoin, ether ve diğerleri ise yeni teknolojiler. Teknik olarak, bunlar yeni raylar üzerinde hareket eden varlıklar. Ancak varlıklar veya raylar, bir diğeri olmadan ne çalışabiliyor ne de bir değer arz edebiliyorlar. Ayrıca, kapalı kapılar ardında alınan stratejik kararlardan veya zorlu ekonomik koşullardan kaynaklanan kazanç riski de yok. Bu sanki, 1985'te şirket riski bulunmadan internetten tamamen benimseyeceğiniz şekilde hisse senedi satın alma şansına sahip olmak gibi. 

Dahası, kripto varlıklar, alınıp satılabilir diğer varlıkların aksine inovasyona destek veriyor. Bunlar, erken erişim için belirli bir servete sahip olduğunu kanıtlamak zorunda kalmadan herkesin, her yerde yatırım yapabileceği saf teknoloji oyunları. Evet riskliler; ancak yeni kavramlar genellikle öyledir. Eğitim ve platform ifşa kuralları, eşitsizliği artıran engeller yaratmadan bir miktar koruma sağlayabilir.

Kripto bir pazardan çok daha fazlasıdır. Aynı zamanda yeni bir teknolojiden de... Değer, risk, finansman ve katılım konusunda yeni bir düşünme biçimidir. Finans çorbasına bir testi dolusu felsefe katar, onu birkaç ustaca kod çizgisi ve bir tutam abartı ile süsler ve yepyeni bir evrim tadı elde etmek için karıştırır.

Belki bu yıl bu mesajı anlatma konusunda daha iyisini yapabiliriz. Belki bununla, daha incelikli bir düzenleme politikasının yanı sıra daha anlayışlı bir eleştiri yöntemi de geliştirebiliriz. Mesaj iletmeyle ilgili daha fazla düşünme konusunda ise, belki de sektördeki bizler bile, üzerinde çalıştığımız şeyin muhtemelen çoğumuzun zannettiğinden daha fazlası olduğuna dair güçlü bir inancın yer aldığı yeni bir döngüyle karşılaşabiliriz.