Metaverse’ün geleceğinde bizi neler bekliyor? Gerçek dünyadaymış gibi hissettirecek bir evreni tesis etmek için sanal gerçeklik teknolojisi yeterli mi? Yoksa artırılmış gerçeklik teknolojisini mi hesaba katmak gerekiyor?

CoinDesk Türkiye’ye özel konuşan sanal, artırılmış ve karma gerçeklik teknolojilerinin bir araya getirildiği XR teknolojisi üzerine çalışan XR Masters CEO’su Ali Hantal yukarıdaki bütün sorulara açıklıkla cevap veriyor.

Hantal hedeflerinin mekânsal içerik yönetim platformu oluşturmak olduğunu söylüyor. Gerçek dünya üzerinde artırılmış gerçeklik tabanlı metaverse üzerine birçok yazılım geliştiren XR Masters’ın müşterileri arasında IBM, Microsoft ve EY’ın da yer aldığı küresel şirketler ve EnerjiSA, Turkcell ve Koç Holding gibi Türkiye’nin büyük şirketleri bulunuyor.

“Yaklaşık dört yıl önce şunu gördüm: dünyada yeni bir dönem açılıyor” diye konuşan Hantal, devam ediyor: “Metaverse’lerin birden fazla sayıda olması, standartların yer almaması, yeterince açık olmaması ve birlikte çalışabilir olmaması gibi sıkıntılar söz konusu.”

Bugüne kadar hep sanal gerçeklik üzerine yapılan metaverse’ün konuşulduğunu ancak gerçek dünyaya göz kırpan ve bu bağlamda bulut üzerinde çalışan artırılmış gerçeklik (AR) teknolojisine vurgu yapan Hantal, “Gerçek dünyadaki metaverse’ün bir altyapısı gerekiyor. Bu altyapıya da Visual Positional System deniyor. Bu altyapının kurulması için ortamın taranması ve dijital ikizinin çıkarılması gerekiyor. Bu çıkarıldıktan sonra da hassas, paylaşılabilir, eş zamanlı deneyimlenebilir artırılmış gerçeklik tabanlı metaverse deneyimlerini yaşanabilir kılıyoruz” diye konuşuyor.

                                                                                 XR Masters CEO'su Ali Hantal

Aynı zamanda ABD menşeli kâr amacı gütmeyen kurum Open AR Cloud’un icra kurulu üyeliğini yürüten Hantal, “Silikon Vadisi’ndeki uzmanlarla konuşurken bugün anlatılan metaverse’ün gerçeğinden çok uzak olduğunu söyleniyor” diyor.

2003’te piyasaya çıkan ve o günden beri kendi sanal evreni içerisinde oyuncularına ikinci bir hayatı vadeden Second Life adlı oyuna da vurgu yapan Hantal, “Second Life’ta metaverse 20 yıldır var. Siz yok oluyorsunuz orada fakat hayat devam ediyor. Başka kullanıcılar var. İçeride hiçbir kullanıcı olmasa bile simülasyon devam ediyor. Bir diğer ifadeyle orada yaşayan bir evren var” diyor ve ekliyor: “AR bulut teknolojisine kadar bu, mümkün değildi. Sadece kullanıcıya bağlı bir deneyimdi.”

“AR bulut teknolojisiyle Taksim Meydanı’nda yılbaşı kutladık”

Geçen sene Taksim Meydanı’nda artırılmış gerçeklik bulut teknolojisiyle yılbaşı kutlaması düzenlediklerini anlatıyor Hantal: “Bu, Türkiye’deki ilk AR bulut uygulamasıydı. Kullanıcılar geldiler, The Marmara Otel’e bakarak lokalize oldular. 70’ten fazla AR objesini Taksim Meydanı’na yerleştirdik. Bu objeleri herkes aynı anda görmeye başladı. Bu objeleri kastım hediye kutusu gibi düşünebilirsiniz. Hediye kutusuna tıklayıp puan kazanıyorsunuz. Havai fişek patlatınca da puan kazanabiliyorsunuz. 10 tane havai fişek kutusu var meydanda, bulup patlatın ve böylece puan kazanın. 1500 puan kazanana The Marmara Otel’den çikolata kutusu verdik. Türk Hava Yolları birinci kişiye ABD gidiş dönüş uçak bileti verdi. Sonuçta herkes birlikte oyun oynadı.”

Hantal’a XR Masters olarak nereden para kazandıklarını soruyoruz: “Google Adwords’de nasıl iki boyutlu reklamlar varsa bizim de dünyamızda mekansal reklamlar var. Daha bunlar gibi çok gelir kapısı var. İki boyutlu dünyada olan her şey pazaryeri gibi bütün altyapılar mekânsal ve uzamsal dünyada devam edecek.”

“Türkiye’nin önünde metaverse fırsatı var”

Ankara Büyükşehir Belediyesi’yle yaptıkları iş birliği sonucunda Ocak ayında Ankara’yı dördüncü test şehri yaptıklarını anlatan Hantal, “Mansur Bey de duyurusunu yapmış ve çok ses getirmişti. Ankara’da AR bulut ve dijital ikiz üzerine bir projede çalışıyoruz” diyor ve ekliyor: “Türkiye’de aynı zamanda Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi’nden Ali Taha Bey’le görüştük. Genç nüfusun bu kadar yoğun olduğu bir ülkede bu sefer doğru bir pozisyon alabilmemiz gerekiyor. Gençlerimiz metaverse modellemesi yapacak ve bu modelleri hareketlendirip deneyim katma durumuna getirebilirler. Evlerinden dünya üzerindeki metaverse’lere içerik üretebilirler. Üzerine bir de kodlama yapabilirlerse kendi uygulamalarını da geliştirebilirler. Önümüzde bir fırsat var. McKinsey’nin son raporunda metaverse ekonomisinin 2030’da 5 trilyon dolara ulaşılacağı ifade ediliyor.”

Metaverse’ün ve dolayısıyla hem artırılmış hem de sanal gerçekliğin geleceği hakkında öngörülerde bulunan Hantal’a, bu teknolojilerden uzak duran ve sadece offline bir hayat tercih eden kitlenin ortaya çıkma ihtimalini soruyoruz: “Kesinlikle offline olmak isteyen bir kitle olacağını ve bunun, insanlık adına faydalı olacağını düşünüyorum. Bu kitlenin tamamen reddetmesinden bahsetmiyorum. Bu da yanlış. İtfaiye eğitimi alan bir kişinin VR kullanmamasının mantığı yok. VR’da yaptığı hatayı gerçek dünyada yapmamayı öğrenecek. Ya hep ya hiç olmamalı, her şey kararında olmalı. VR’ın içine gömülüp çıkmayanlar da olacak mutlaka. Kâr amacı gütmeyen derneklerle insanlığa erkenden eğitim vermek, ahlaki anlamda bunun önemini anlatmak, açık olmasının gelecek nesillere faydasını anlamak gerekiyor. Bu yüzden Open AR Cloud’u herkese duyurmak istiyorum ki Türk girişimcileri artırılmış gerçekliğe de yatırım yapsın.”

XR Masters olarak henüz blokzincir teknolojisine geçiş yapmadıklarını aktaran Hantal, bu alandaki gelecek planlarını şöyle anlatıyor: “Şu anda blokzincire geçmek için erken olduğunu düşünüyoruz. Ana konumuz içerik yönetim platformunu oturtmak. Blokzincire geçtiğimizde tokenizasyon yapacağız ve bu bahsettiğim ödüllerin yerine token verebileceğiz. Sonrasında kullanıcılar free mint edilmiş token’ları toplamak için yarışacaklar.”

“Metaverse merkeziyetsiz olmak zorunda değil”

Ancak Hantal’ın blokzincir teknolojilerine dair kamuoyunda oluşturulan “negatif algıya” dair eleştirileri söz konusu: “Blokzincirin biraz hızlı anlatıldığını düşünüyorum. Olması gerekenden çok daha ilerisi anlatıldı. Mesela metaverse için merkeziyetsiz olması gerek deniyor. Ben metaverse’ün merkeziyetsiz olmak zorunda olduğunu düşünmüyorum. Merkeziyetsiz olmayan bir dünya burada işlemez düşüncesine katılmıyorum. İdeolojik olmamalı. Bu yaklaşım blokzincirin gelişimini engelliyor. Blokzinciri anlamayan piyasada büyük bir çoğunluk var ve bu kitleye sanki uzay teknolojisiymiş gibi anlatılıyor. Daha geniş kitlelere yayılmasını engelliyor bu düşünce tarzı. Sanki karşı taraf hiç bilemezmiş gibi anlatılıyor. İnsanlar bu yüzden “Ben nasıl olsa anlamam” düşüncesiyle blokzincire eğilmiyorlar” diye konuşuyor Hantal.