Listeler (Üniversitelere Dair Olanlar da Dahil) Neden Beş Para Etmez?

Her ne kadar listeler ve sıralamalar (üniversitelere dair olanlar da dahil) değersiz olmasa da toplumun onlara atfettiği algı kadar da değerli değiller. Burada derleyip topladığımız aslında bir dizi veriden ibaret ve bu veriler bir kriter seti çerçevesinde ağırlıklandırılıyor. En basit tabiriyle bu süreç sübjektif, en kötü tabiriyleyse kökünden yanlış. Şahsen, insanoğlu tarafından üretilen herhangi bir sıralamanın “kökünden yanlış” noktasına daha yakın olacağına inanıyorum. Bunun evrensel nedenleri olduğu kadar bizim projenin özünden kaynaklanan nedenleri de söz konusu.

Makro nedenlerle başlarsak… Birçok sıralama aslında sınırlıdır. Çünkü aslında bir düzeni olmayan şeyleri bir düzene sokmayı hedeflerler. Her şeyin uçlarda yaşandığı bir dünyada genel kabuller çoğu zaman anlamsız kalabilir. Üniversite sıralamalarına dair tartışmalardaki popüler bir örnek bir listedeki 1 numaralı okulun (mesel Oxford) herkesin tercihi olmayabileceğidir. Kişisel koşullar, geleceğe dair hedefler, kişilik özellikleri gibi birçok kriter bazıları için Oxford’un en iyi seçenek olmaması sonucunu doğurabilir. Oxford’un birinci sırada olmasının nedeni oralarda birilerinin kendi değerleri çerçevesinde Oxford’un en iyi olduğunu düşünmeleridir. Bu birçok kişinin katı gerçek olarak içselleştirdiği bir veri noktasıdır.

Daha açık bir örnek olması açısından: Birinin yemekler konusunda bir sıralama yapması son derece kolaydır. Bu listeyi ben yapıyor olsaydım benim önyargılarım ve kişisel tercihlerim listeyi etkileyecekti. Alerji, maliyet, erişme kolaylığı, çevresel etki gibi bazı alanlarda nesnel veri toplamak da mümkün olacaktı. Bu verileri şık görünen bir tabloya ekleyip, normalize edip yayınlayabilirdim. Hiç kimse bu listeye bakıp yeme alışkanlıklarını değiştirmezdi muhtemelen. Listenin temelindeki veriler kullanışlı olsa da kişisel tercihlerinizin yansımalarını içermeleri de olası. İnsanlar yemek gibi son derece sübjektif bir şeyin listesini yapmanın zorluğunun farkında değil. Aynı şey üniversiteler için de geçerli.

Yemekleri listelerken karşımıza çıkacak kişisel yanlılıkların benzerlerinin üniversiteleri listelerken de oluşması olası. Nasıl ki bazı insanlar yemeğin lezzetine bakarken bazıları alerjik özelliklerine bakıyorsa üniversitelerde de farklı deneyim bekleyenler olacaktır. Lafı daha da öteye götürüp kendime güvenerek şunu söyleyebilirim: Aslında en iyi sıralamalar, sıralama şeklinde olmayanlardır. Aslında bir arayüz üzerinden verilere erişime imkân sağlamak ve insanların kendi kişisel beklentilerine göre bunları şekillendirmesine imkân vermek önemli. Ne yazık ki bu zor ve aslında haber değeri olmayan bir çaba.

Mikro ölçekten bakıldığında da listemizin bazı sıkıntıları olduğu bir gerçek. Yukarıdaki tüm konuların yanı sıra kapsamımızın sınırlı kalmasından dolayı da bazı sorunlar yaşayabiliyoruz. Kendi yaptığınız araştırmayı eleştirmek çok kolay olmasa da okuyucuya doğruları söylemek görevimiz.

Araştırmamıza dair tüm eksiklikleri anlatmadan önce veri toplamaya dair sıkıntılar nedeniyle oluşan iki temel ölçüte yönelik resme bakmak isterim. Bunlardan birincisi istihdam verileri. Benim fikrime göre bu veri, verinin göreceli önemi ile verinin elde edilmesi arasındaki deltasının en yüksek olduğu nokta. Şu aşamada okullardan gelen verilere ve manuel veri toplamaya mahkumuz. Bu tür verileri elde etmek için mantıklı yaklaşımın LinkedIn’de büyük şirketlerin sayfalarına bakıp çalışanlarının hangi okullara gittiğini araştırmak olduğunu söyleyebilirim. LinkedIn’de de yanlılıklar olduğunu söyleyecekseniz evet, haklısınız. Veriyi doğru temsil etmesi açısından bu kriterin ağırlığını her seferinde biraz daha düşürdük. Ancak hâlâ şüpheli bir yanı söz konusu.

Kaygı duyduğumuz diğer bir ölçüt ise kalitatif bölümümüz. Bu bölüm benim açımdan en fazla hayal kırıklığı oluşturan kısım oldu çünkü güçlü veriler toplama imkânımız vardı. Burada benim tarafımdaki sıkıntı yaratıcı bir çözüm üretememe oldu. Bilgi toplamak için bir anket formu düzenledik ve hangi üniversitelerin en fazla etkiyi yaptığına dair verilerin peşine düştük. Buradaki en büyük sorun cevapları nasıl teşvik edeceğimizi bulmak oldu.

Her yıl ankete katılanlardan aynı şeyi isteriz: Sizce blok zinciri alanındaki en iyi okul hangisi? Ve her yıl da katılımcılar kendi çıkarlarına en iyi hizmet eden okulları öne çıkarırlar. Olayı biraz hikâyeleştiriyorum ama özetle anketimizi duyuran bir okulun duyurusundan 0-5 saat içerisinde aldığımız yanıtlar son derece tahmin edilebilirdi. Mezunların ve hocaların kendi okullarını beğenmesinde bir mantık var. Ancak doğru dürüst bir blok zinciri aktivitesi olmayan bir okula bile yoğun destek gelebiliyor olması çok da mantıklı değil. Gelecekte daha farklı mekanizmaları kullanarak doğru teşvikleri oluşturmayı umut ediyorum. Zira şu anda objektif verileri değil güzellik yarışmasını önceliyoruz gibi.

Tüm bu sorunlar her türlü sıralamayı etkiler nitelikte. Bu gerçekleri sizinle paylaşma nedenim kendi yaptığımız listeyi kötülemek değil. Zira doğru bir bağlama oturtulduğunda bu tür veri analizlerinin bir değeri olduğunu düşünüyorum. Ancak doğru bağlama oturtulmamışlarsa beş para etmezler. Yapabileceğimiz en iyi yardım verilerimiz ve metodolojimiz hakkında açık ve şeffaf olmak. En önemlisi hatalarımızı söyleyebilmek. Bizim sıralamamız da mükemmel değil ancak her yıl geliştirmeye çalışıyoruz ve insanlara doğruları anlatmaya gayret ediyoruz. Eğer görüşünüz varsa ve gelişime katkı vermek istiyorsanız bizimle temasa geçmekten çekinmeyin.