Kullanmak mı, Tutmak mı? Klasik Kripto Açmazını Çift Token Modeliyle Çözmek

İki token bir tokenden daha mı iyi? Bu soru, büyük ağların yakın zamanda mevcut modellerini değiştirmeleri muhtemel görünmese bile blok zincir geliştiricilerinin giderek daha fazla kafa yorduğu bir mesele.

Şüphesiz Bitcoin ve Ethereum tarafından tercih edilen geleneksel tek tokenli sistemin yoğun likidite ve basitlik gibi avantajları olsa da yalnızca çift token modeli, fiili ağ kullanımına yönelimi kırarak blok zincirde ağın büyümesini engelleyen bugüne dek var olmuş ekonomik çatışmayı çözebilir.

Açıklayayım.

Sorunlu bir paradoks

Sonuçta tüm blok zincirlerin ortak bir amacı var: İşlemleri güvenilir şekilde kaydetmek, ekonomik değeri biriktirmek ve ağın büyümesini sağlamak. Elbette bu hedeflere çeşitli yollarla ulaşmayı amaçlıyorlar ve bazıları diğerlerinden daha güçlü gizlilik garantilerine sahip. Ama temelde aynı tarafta yer alıyorlar. 

Halihazırda blok zincir ekosistemlerinin büyük çoğunluğu, projenin değerini yansıtan ve aynı zamanda değer biriktirme yöntemi (hisse senedine benzer) ve mübadele (para) araçları, kripto madencilik ödülü ve işlem ücretlerini ödemenin bir yolu olarak kullanılan tek bir tokene bağlı. Sorun da burada. 

Token temelli ekonominin can damarı olan bir kripto varlığın sahipleri projeyi desteklerler ve başarılı olmasını isterler. Teknolojiyi sevmeleri, geliştiricilere güvenmeleri ve projenin (ve asıl varlığının) başarılı olacağına inanmalarından dolayı tokenleri biriktirirler. 

Bununla birlikte, örneğin gas ücretleri için tokenlerini harcarlarsa girişimdeki paylarını azaltmış olurlar. Aksine, tokenlerini elden çıkarmayı istemezlerse de ağı kullanmaktan kaçınmış olurlar.

Bu ikilemi anlamak kolay, ancak anlamlandırmak zor. Geleneksel para birimlerinin aksine kripto varlıklar, zaman içinde önemli ölçüde değer kazanma potansiyeline sahip olmaları sebebiyle uzun vadeli tasarrufu tercih edenler için caziptir. Bu durum, olumlu gelişmeleri diğer kullanıcılara yayacak sadık topluluklar oluşturmaya çalışan geliştiricilere sahip blok zincirler açısından iyi bir şey.

Bir protokolü aktif olarak kullanma (ve gas ücretlerini ödeyerek hisselerini azaltma) veya daha ileri bir tarihte kazanç elde etmeyi umarak tokenleri tutma arasındaki seçim ekonomik ve duygusal bir çatışma ortaya çıkarıyor.

Bir de etki meselesi var. Bazı ekosistemlerde tokenlerinizi harcamak, belirli yönetişim modellerinde sahip olduğunuz yetki ve avantaj miktarını azaltabiliyor. Bu durum, kullanıcıların zor kazanılan tokenlerini ortak fayda amaçlı kullanım senaryoları için "harcama" konusunda daha da isteksiz olmalarına sebep oluyor. 

Ama bir alternatif var.

Ekonomi biliminin işlemesini sağlamak

Sırf değer üzerinden işlem yapmak için tokenlerinizi usul usul tüketmek zorunda kalmamalısınız. Bu, Starbucks'taki (SBUX) hisselerinizle bir fincan kahve satın almak veya değerli Apple (AAPL) hisselerinizle en son çıkan iPhone'u hemen kapmak gibi bir şey. Ağdaki yoğunluk nedeniyle işlem ücretlerinin fırlaması ise daha da acı verici.

Şubat ayına dönecek olursak, Ethereum'da işlem ücretleri ilk kez 20 doların üzerine çıktı ve ardından daha önceki rekorlarını da kırdı. Eğer bir Ethereum fanatiği iseniz her işlem yapmak istediğinizde 20$'lık ETH harcamak, tam çekilişten önce piyango biletinizi çöpe atmak gibi. Ne de olsa o 20 dolar beş yıl içinde 200 dolara çıkabilir.

Çift token ekonomisi bu duruma bir çözüm getiriyor. Böyle bir senaryoda, bir token yönetişim görevlerini yerine getirirken diğeri yalnızca gas ücretlerini ödemek için kullanılıyor. Böyle bir sistemde, birincil token sahipleri projenin yönünü oylama yoluyla belirleme yetkisine sahip olduklarından ağın “sahipleri” kabul edilebiliyorlar. Bu arada gas tokeni ana varlıktan tamamen ayrılmış durumda. Böylece “kullanımla hisse azalması” sorunu çözülmüş oluyor. 

Çift tokenli sistemler hala az kullanılıyor ve belki de bu blok zincir orijinal gangsterlerinin (OG), modellerinde kapsamlı değişiklikler yapma konusunda isteksiz olmalarından kaynaklanıyor. Geçmişte birkaç blok zincir forku gördük. Bunların müteakip yansımaları hep tatsız oldu. Ayrı bir gas tokeni piyasaya sürerek bir protokolün temel kurallarını değiştirmek hafife alınacak kadar kolay bir karar değil.

Bununla birlikte, ikinci ve üçüncü nesil blok zincirleri, yönetişim/ödemeler ve teşvikler/gas için ayrı tokenler çıkarmanın faydalarını artırıyorlar. Bu sadece blok zincirler için de geçerli değil: Birçok GameFi projesi, sabit coin protokolleri ve kredi/finansman platformlarının tümü çift tokenli bir sistem satın aldı. Bu, kullanıcılarının artık likiditeyi feda etmelerine veya zincirdeki kıt kaynaklar için rekabete girmelerine gerek olmadığı anlamına geliyor. 

Neo (benim projem), VeChain, Ontology, Axie Infinity ve Frax gibi projelerin hepsi farklı çift tokenli modellerle denemeler yapıyor ve bana göre kendilerini geleceğe hazırlıyorlar.

Bununla birlikte, herhangi bir deneysel teknolojide olduğu gibi, protokol tasarımlarında da işler her zaman ters gidebilir. Bu durum, asıl varlığı LUNA'yı başta dolar bazlı UST tokeni olmak üzere bir dizi sabit coini güvende tutmak için kullanan Terra blok zincirinin yıkıcı bir şekilde çökmesi krizinde net bir şekilde görüldü.

Araştırmacılar Terra’nın çöküşünden çok önce ağın tasarımının sabit coini açığa satmak için teşvikler yarattığını belirtmişlerdi. Bu sorun diğer çift tokenli sistemlerde bulunmuyor ve bulunmaması da gerekiyor.

Hepsine hükmedecek çift token

Daha önce birkaç projede görüldüğü üzere çift tokenli bir sistemin ekonomisi sağlam olabilir. Çift tokenli modelin birkaç ortak özelliği var.

İlk olarak, birincil tokenin genellikle sınırlı bir toplam arzı var ve yönetişim, ses payı (SOV) veya temettü dağıtımı için kullanılıyor. Genellikle halka açık satış veya hibeler yoluyla dağıtılıyor. 

Aksine, ikincil token (veya yardımcı token) sınırsız veya esnek bir kaynağa sahip. Zincir içi (on-chain) ödemeler ve gas ücretleri için kullanılıyor ve ekosistem katılımcılarına veya birincil token sahiplerine ödül olarak veriliyor.

Ekonomik faaliyetin büyüme hızı arz enflasyonu oranını aştığında yardımcı tokenin fiyatı da artıyor. Yardımcı tokenlerden elde edilen kazanç fazlalaştıkça, birincil tokene olan talep ve tokenin fiyatı kazanç yeni bir denge seviyesine ulaşana kadar yükseliyor. 

Sonuç olarak yardımcı tokenler, ekonomik faaliyet yoluyla yönetişim tokenleri için olumlu bir geri bildirim oluşturuyorlar. 

Bu model takip edildiğinde, kullanıcıları protokolü aktif olarak kullanma ve uzun vadeli yatırım yapma arasında bir seçime zorlayan ekonomik/duygusal çatışma çözülmüş oluyor. Devam eden teşvikler ve sistem büyümesi için bir yardımcı token kullanıldığında, birincil token sahipleri zincir içi faaliyetlere katılmaya ve ağı güvence altına almaya teşvik ediliyorlar. 

Blok zincir gibi bir son teknoloji ile birlikte artık yeni fikirlerin benimsenmesi daha önemli hale geliyor. Çift tokenli model artık abartılı bir fantezi değil, bilakis sinir bozucu bir soruna karşı yararlı bir çözüm. Blok zincir ekonomileri söz konusu olduğunda, "çift token" "tek token"den gerçekten daha yararlı olabilir.