Ethereum Birleşmesi İkinci En Büyük Blok Zinciri İçin Yeni Bir Devri Aralıyor

Ethereum’un Birleşme olarak bilinen devasa revizyonu, en büyük ikinci kripto para biriminin merkezindeki dijital makineleri yıllar süren geliştirmeden ve gecikmeden sonra çok daha enerji verimli bir sisteme taşıyarak nihayet gerçekleşti.

Bir blok zincirininin proof-of-work olarak bilinen çalışma yöntemini, proof-of-stake olarak adlandırılan başka bir yöntemle değiştirmesi kayda değer bir başarıydı. CoinDesk’e konuşan kâr amacı gütmeyen Ethereum Vakfı’nın araştırmacısı Justin Drake, “Bu olayı çalışan bir arabanın motorunu değiştirmek metaforuyla anlatabilirim. Bir anlamda benzinliden elektrikliye geçmek gibi” diye konuşuyor. 

Kazanç potansiyel olarak çok büyük. Ethereum artık yüzde 99,9 veya daha az enerji tüketecek. Enerji maliyetleri açısından bakıldığında bir tahmine göre bu, Finlandiya'nın elektrik şebekesini tamamen kapatmasına eş değer.

Ethereum geliştiricileri, yükseltmenin 60 milyar dolarlık bir kripto para borsası ekosistemini, kredi şirketlerini, NFT pazar yerlerini ve diğer uygulamaları barındıran ağı daha güvenli ve ölçeklendirilebilir hale getireceğini de söylüyor.

200 milyar dolara yakın mevcut piyasa değeriyle Bitcoin'den (BTC) sonra en büyük ikinci kripto para birimi haline gelen Ethereum’un bu değişimi eninde sonunda gerçekleştireceği görüşü en başından beri vardı. Ancak geçiş, çok riskli olması sebebiyle birçok kişinin gerçekleşeceğinden şüphe duyduğu karmaşık ve teknik bir girişimdi. 

Drake, "Bir yanım bunun gerçekten olduğunu tam olarak idrak edemedi. Hâlâ kabullenemiyorum, biliyorsunuz, kendimi bunun gelecekte olacağına hazırlamıştım" diyor. 

Birleşme resmi olarak gece yarısı 02:43'te (EST) başladığında, 41 binden fazla insan “Ethereum Ana Ağ Birleşmesi İzleme Partisi” için YouTube'a girdi. Bu kişiler, Ethereum'un yeni proof-of-stake ağının operatörleri olan validatörlerin beklendiği gibi hareket ettiğini ve blok zinciri ana defterine yeni işlemler kaydettiğini söyleyerek kilit metriklerin kullanılabilir hale gelişini nefes nefese izlediler. Birleşme, yaklaşık 15 dakika sonra resmi olarak başarılı olduğu açıklanabilecek şekilde sona erdi. 

Ağın, enerji yoğun kripto para madenciliğine bağımlılığını sona erdiren güncelleme, kripto yatırımcıları, kripto meraklıları ve kriptoya şüpheyle yaklaşanlar tarafından blok zinciri endüstrisinin daha geniş bir kısmında yaratması beklenen etki sebebiyle yakından izlendi.

CoinDesk'e konuşan Dallas Mavericks profesyonel basketbol takımının sahibi ve milyarder yatırımcı Mark Cuban, ETH'yi deflasyonist hale getirebileceğine işaret ederek “Birleşme’yi herkes gibi ilgiyle izleyeceğini” söyledi.

Birleşme’yi takip eden dakikalarda ETH, son 24 saatte yaklaşık yüzde 0,81 düşerek 1,594 dolardan işlem görüyordu.

Güncellemenin karmaşıklığı, onlarca takım ve çok sayıda bireysel araştırmacı, geliştirici ve gönüllü arasında koordinasyon gerektiren, tarihteki en büyük açık kaynaklı yazılım girişimlerinden biri olabileceği gerçeği, güncellemenin karmaşıklığını daha da artırdı. 

Güncellemenin koordine edilmesinde kilit rol oynayan Ethereum Vakfı geliştiricisi Tim Beiko CoinDesk'e, “Birleşme’nin gerçekten de buraya ilgi duyan ancak çevresel etkilerinden dolayı şüpheyle yaklaşan insanların Ethereum'u tecrübe etmelerini sağlayabileceğini düşündüğünü” söylüyor. 

Hoşça kalın madenciler

2008'de Bitcoin dünyayı dört bir yanındaki bilgisayarların aracılara ihtiyaç duymadan görüntüleyebileceği, değiştirebileceği ve güvenebileceği sabit işlem kayıt yeri olan merkeziyetsiz tek ana defter fikriyle tanıştırdı.

Ethereum 2015'te bu fikri, Bitcoin'in temel kavramlarını akıllı sözleşmelerle veya verileri ağına kaydederek blok zinciri küresel bir süper bilgisayar olarak etkin şekilde kullanan bilgisayar programlarıyla genişletti. Bu yenilik, kripto piyasasındaki en son yükselişin ana katalizörleri olan merkeziyetsiz finans (DeFi) ve NFT’lerin arkasındaki temel unsurdu.

Birleşme, Ethereum'un kripto madencilerinin kriptografik bulmacaları çözerek işlemleri ana deftere kaydetmek ve böylece ödüller kazanmak için rekabete giriştiği proof-of-work sistemini emekliye ayırıyor.

Günümüzde kripto madenciliğinin önemli bir kısmı, fabrika olarak tanımlanması daha uygun olan “çiftliklerde” gerçekleşiyor. Bir üniversite kütüphanesindeki kitap rafları gibi üst üste dizilmiş bilgisayarlarla dolu devasa depolar hayal edin. Her bilgisayarın, seri bir şekilde kripto para üretmek için zorlanması sebebiyle dokununca sıcak olduğu hissedilir. 

Bitcoin'in öncülüğünü yaptığı bu sistem, Ethereum'un bu kadar çok enerji tüketmesinin ve blok zinciri sektörünün çevresel tehdit olduğu yönündeki negatif imajının güçlenmesinin sebebi. 

Ethereum araştırma ve geliştirme firması ConsenSys'in ürün lideri Ben Edgington, “Kızım ve ben NFT'ler hakkında birkaç ay önce konuşuyorduk. Yemek masasında aptalca, bazı NFT projelerinden bahsettim. Bunun üzerine bana ‘Bu saçmalıkların peşinde nasıl koşabiliyorsun? Bu korkunç. Geçinmek için bunu yaptığına inanamıyorum’ diye bağırdı” diyor.

Kriptoyla ilgilenmeden önce kariyerine iklim bilimini araştırarak başlayan Edgington kızının neden böyle davrandığını anlamış. “Haklı ya da haksız, çok toksik bir çevresel anlatıyı özümsedi. Yani, bazı tahminlere göre haftalık bir megaton karbondioksit yayan ’yetişkin etiketlerini' savunmak biraz zor” diyor.

Merhaba staker'lar

Ethereum'un yeni proof-of-stake sistemi madenciliği tamamen yok ediyor.

Madenciler en az 32 ETH'yi Ethereum ağında alamayacakları veya satamayacakları bir adrese göndererek stake eden validatörlerle değiştiriliyor.

Bu stake edilmiş ETH tokenları piyango biletlerine benziyor: Bir validatör ne kadar çok ETH stake ederse, biletlerinden birinin çekilme ihtimali o kadar artıyor. Bu da işlemlerin bir blokunu Ethereum'un ana dijital defterine kaydetme yetkisi kazandırıyor. 

Ethereum, 2020 'de Beacon Zinciri isimli bir proof-of-stake ağını tanıtmıştı ancak bu ağ, Birleşme’ye kadar validatörlerin değişime hazırlanmaları için sadece bir bekleme alanı olarak kaldı. Ethereum'un proof-of-stake’e geçişi, Beacon Zinciri'nin Ethereum'un ana ağıyla birleşme sürecini de kapsıyordu.

Beiko'ya göre, proof-of-stake'in enerji tüketimi “çevresel etki açısından bir yuvarlama hatası bile değil.”

Beiko, “Proof-of-stake MacBook'unuzda bir uygulama çalıştırmak gibi. Slack'i, Google Chrome'u veya Netflix'i çalıştırmak gibi. Kuşkusuz, MacBook'unuz prize takılır ve çalışmak için elektrik kullanır. Ama kimse Slack'i kullanmanın çevresel etkisini düşünmüyor, değil mi?” diyor. 

Edgington, Birleşme yükseltmesinin kişisel olarak en çok heyecanlandığı faydası olarak çevresel etkisine dikkat çekiyor. “Geri dönüp her hafta atmosferden bir megaton karbonun uzaklaştırılmasında rol oynadığımı söyleyebileceğim için çok gururluyum. Bu, ailemi ve başkalarını anlamlı şekilde etkileyen bir husus” diye ekliyor.

Yeni teşvikler

Ethereum ağı tek bir açık kaynak kodlu yazılımdan ziyade tıpkı bir ulus-devlet gibi bir grup bilgisayarın birbirleriyle aynı dilde konuştuğunda ortaya çıkan, hepsinin aynı kurallar setini izlediği bir tür canlı organizma gibi düşünülürse daha iyi anlaşılabilir. 

Ethereum’un yeni sistemi bu bilgisayarları çalıştıran kişilere kurallara yazıldığı gibi uymaları için yeni bir dizi teşvik sunuyor ve böylece ana defteri istenmeyen herhangi bir değişikliğe karşı koruyor.

Beko, “Proof-of-work fiziksel kaynakları alarak bunları ağ için güvenliğe dönüştürdüğünüz bir mekanizma. Ağınızın daha güvenli olmasını istiyorsanız, bu fiziksel kaynaklardan daha fazlasına ihtiyacınız var. Proof-of-stake konusunda yaptığımız şey, güvenliğe dönüştürmek için finansal kaynakları kullanmak” diyor. 

Ethereum'un proof-of-work ağını çalıştıran ve güvence altına alan binlerce bireysel madenci olmasına rağmen, yalnızca üç madencilik havuzundaki bilgisayarlar, tüm madencilerin kolektif hesaplama gücünün ölçüsü olan ağın hash oranlarının çoğunluğuna hükmetti.

Ethereum'un büyük madencilik şirketlerinden birkaçı, ağın hash oranının çoğunluğunu toplamak için gizlice anlaşsalardı, başka birinin ana defteri güncellemesini zorlaştıracak veya imkansız hale getirecek şekilde yüzde 51 denilen bir saldırı gerçekleştirebilirlerdi. 

Proof-of-stake’de ağ üzerindeki kontrolü bir kişinin harcadığı enerji miktarı değil, "stake" ettiği ETH miktarı belirliyor. Proof-of-stake destekçileri bunun saldırıları daha pahalı ve kendiliğinden engellenir hale getirdiğini söylüyorlar: Saldırganlar, ağa zarar vermeye çalıştıkları için ceza olarak stake ettikleri ETH'lerini slash’e uğramış veya eksiltilmiş şekilde alabilirler.

Herkes yoğun bir şekilde reklamı yapılan proof-of-stake’i benimsemiyor. Örneğin Bitcoin'in, taraftarlarının daha çok güvenilirlik ve etkililik testine tabi tutulduğu ve güvenli bir sistem olduğu konusunda ısrar ettikleri proof-of-work’ü terk edeceğine dair hiçbir belirti yok. 

Halka açık birkaç madencilik karteli artık Ethereum ağının kontrolünü elinde tutamayacak olsa da eleştirmenler, eski güçlü oyuncuların yenileriyle değiştirileceği konusunda ısrar ediyor. Bir tür topluluk tarafından yönetilen validatör kolektifi Lido, Ethereum'un proof-of-stake zincirindeki hisselerin yüzde 30'dan fazlasını kontrol ediyor. En büyük üç kripto borsalarından Coinbase, Kraken ve Binance ise ağın hisselerinin diğer yüzde 30'luk kısmını elinde tutuyor. 

Proof-of-stake konusundaki şüphe, önde gelen kripto madencisi Chandler Guo'yu Ethereum'un eski “proof-of-work” zincirinin bir çatalını Ethereum'un eski madencilik tabanlı mekanizmayı kullanarak çalışan blokzincirinin bir klonu olarak piyasaya süreceğini Birleşme öncesinde duyurmaya teşvik etti.

Ethereum'un çekirdek geliştiricileri genellikle proof-of-work çatallarını küçük performanslar ve sahtekarlıklar olarak değerlendirerek inceden inceye alaya aldılar, ancak Guo'nun “ETHPOW” çabası ve benzerleri kripto topluluğunun belirli köşelerinde mütevazı bir ilgi gördü.

Birleşme'nin ticareti

Kripto piyasalarında Birleşme, en azından Temmuz ortasından bu yana bir spekülasyon konusu haline geldi. Yatırımcılar olayı başlangıçta ETH'nin fiyatında yukarı bir artış için katalizör olarak değerlendirdi. ETH türev piyasası, bu yılın başlarında dijital varlık piyasalarındaki çöküşün ardından memnuniyetle karşılanan Birleşme’den sonraki kazançları fiyatlamaya başladı.

Ethereum blokzincirinin öfkeli kripto madencileri tarafından çatallandırılması ihtimali, bu kez yatırımcıların yeni bir “ETHPOW” token’ının teorik airdrop’undan değer kazanmaya çalıştığı yeni bir faaliyet dalgasını teşvik etti.

Genel olarak, piyasaların başarılı bir Birleşmeye nasıl tepki vereceğini kesin olarak tahmin etmek imkansız. Yükseltme, faaliyete geçmesinden bu yana Ethereum'un yol haritasında yer alıyor, bu yüzden halihazırda piyasa tarafından fiyatlandırılmış olma ihtimali var.

Galois Capital'den Kevin Zhou, "Bana yaklaşık üç hafta önce sorsaydınız sadece fiyatlandırılmadığını, aşırı fiyatlandırıldığını söylerdim. Şimdi bunun ETH'nin lehine bir gelişme olup olmadığı görüşü piyasada kabaca yüzde 70'e, yüzde 30” diyor. 

Sırada ne var?

Halka açık bir canlı yayın sırasında Birleşme hakkında konuşan Ethereum'un yaratıcılarından Vitalik Buterin, “Bu, Ethereum'un son derece olgun bir sistem olması için atılmış ilk adım ancak hâlâ atılması gereken adımlar var” dedi.

Ethereum'un nispeten yüksek işlem ücretleri ve düşük hızları bu güncellemede ele alınmadı ve bunlar kullanıcı tabanını büyütmenin önünde çevresel kaygılar kadar önemli engeller olmaya devam ediyor.

Buterin ağ için daha sonra atılacak, bir otoyola şerit eklemek gibi "parçalar" arasında işlemleri yayarak ağın işlem sürelerini kısaltmaya ve yüksek işlem ücretlerini azaltmaya yardımcı olan sharding yönteminin yer aldığı bir dizi adımı özetledi.

Bu yükseltmenin başlangıçta proof-of-stake’e geçişe eşlik etmesi planlanıyordu, ancak rollups olarak adlandırılan üçüncü taraf çözümlerinin aynı sorunlardan bazılarını çözmedeki başarısı göz önüne alınarak öncelik sırası düşürüldü. 

Rollups, Ethereum'un çekirdek kodundaki güncellemeler yerine topluluk çözümlerinin zincirin yeteneklerini genişletmede birincil rol oynadığı Ethereum gelişimi için muhtemel geleceği önceden haber veriyor.

Ethereum'un çevresel sorunları artık geride kalsa da ağ daha fazla kullanıcıya ulaşmak istiyorsa üstesinden gelmesi gereken hâlâ birçok engel söz konusu. Ancak şimdilik yıllarca süren çalışmalardan ve geçmişteki megatonlarca karbon emisyonundan sonra Ethereum geliştiricilerinin kutlama yapmak için birkaç gün beklemeyeceğini düşünmek zor.