Chainlink Cross-Chain Birlikte Çalışabilirlik Protokolü (CCIP) Avalanche, Ethereum, Optimism ve Polygon blok zincirlerinde Mainnet Erken Erişim aşamasına girdi ve sırada diğerleri var.

Türev ürünler ve borç verme alanındaki önde gelen DeFi protokolleri, CCIP mainnette canlı olan Synthetix ve Aave dahil olmak üzere CCIP’yi kullanıyor ve BGD Labs artık mainnetteki CCIP’yi protokole entegre ediyor. Bu fırsata erişmek için aşağıdaki linki doldurabilir, siz de erken aşama CCIP’ye ulaşabilirsiniz. 

Synthetix, son derece güvenli bir burn ve mint modeli aracılığıyla tokenları zincirler arasında sorunsuz bir şekilde aktarmak için #CCIP kullanmaya çoktan başladı.

20 Temmuz itibarıyla CCIP, beş testnet’teki tüm geliştiricilerin kullanımına sunuldu: Arbitrum Goerli, Avalanche Fuji, Ethereum Sepolia, Optimism Goerli ve Polygon Mumbai.

Cross-Chain Dünyası ve Multi-Chain

 Web3 artık çok zincirli bir manzara aslında. Bence burada her şeyden önce bilmemiz gereken şey, cross-chain kavramının ne olduğu. Hatta yer gelmişken bence cross-chain ve multi-chain arasındaki farka da değinelim.

Geliştiricilerin ve kullanıcıların aralarından seçim yapabileceği yüzlerce blok zinciri var. Örneğin layer-2 ağları, side chain’ler, subnet’ler, uygulama zincirleri (app-chain’ler), parachainler ve diğer ortamlar…

Bildiğimiz gibi Ethereum, tamamen programlanabilir merkeziyetsiz uygulamaları destekleyen ilk akıllı sözleşme blok zinciriydi ve büyüyen ağ etkileri sayesinde hızla dünya çapında benimsenmeye başladı. Akıllı sözleşmelerin hızla yaygınlaşması Compound, MakerDAO, Uniswap, EtherDelta gibi dApp’ler ve tamamen on-chain altyapı aracılığıyla finansal hizmetleri kullanmanın yeni bir yolu oldu.

Bununla birlikte, Ethereum akıllı sözleşmelerine yönelik artan talep, ağın blok alanına olan talebi artırarak ağ işlem ücretlerinin yükselmesine neden oldu.

Ethereum ana ağı en güvenli akıllı iletişim ağlarından biri olmaya devam ederken, birçok kullanıcı daha düşük maliyetli alternatifler aramaya başladı. Bazı kurucular ve girişimciler alternatif akıllı sözleşme platformları geliştirme ve Ethereum’un pazar payının bir kısmını alma fırsatını da kaçırmadılar.

İşte bu dinamik, multi-chain (çok zincirli) ekosistemin yükselişine yol açtı.

Peki Nedir Bu Multi-Chain? 

 Multi-chain ve cross-chain, çoklu blok zinciri ağlarıyla entegrasyon veya etkileşim için farklı yöntemleri tanımlamak için kullanılan terimlerdir.

Temel fark, bu zincirler arasındaki etkileşim seviyesinde ve altyapılarında yatmaktadır.

“Çoklu zincir” terimi, birden çok bağımsız blok zincirinin tek bir ağ içinde eşzamanlı olarak çalıştığı, her zincirin potansiyel olarak farklı bir amaca hizmet ettiği veya farklı bir token’ı barındırdığı bir sistemi ifade eder.

Bu farklı zincirler mutlaka birlikte çalışabilir değildir, yani üçüncü taraf bir arayüz veya köprü olmadan veri paylaşamazlar veya birbirleriyle doğrudan iletişim kuramazlar.

Multi-chain teknolojisi, blok zincirlerinin varlıklarını bir ağdan diğerine taşımaya gerek kalmadan aynı anda iletişim kurması için bir ağ oluşturur.

Merkezi bir kayda sahip on-chain bir alan adı sistemi gibi durum hakkında tek bir doğruluk kaynağı gerektiren herhangi bir uygulamanın çok zincirli bir bağlamda uygulanması zordur. Birden çok ağda birden çok kayıt dağıtılırsa, aynı ad, farklı sahiplere sahip farklı zincirlerde birden çok kez kaydedilebilir.

Bu nedenle, küresel bir tutarlılık durumu gerektiren uygulamalar genellikle tek bir ağa dağıtılır.

Çok zincirli modeller, farklı zincirlerin farklı parametrelere ve yönetişim kurallarına sahip olmasına izin vermek, çeşitli işlem türlerini ve yüklerini barındırmak, ağ tıkanıklığını azaltmak ve ağa belirli bir düzeyde uyarlanabilirlik sağlamak gibi belirli avantajlar sağlarlar.

Cross-Chain Nedir? 

Çapraz zincir, farklı blok zinciri ağlarının birbirleriyle iletişim kurmasına ve birbirleri arasında veri veya değer aktarmasına izin vererek farklı blok zincirleri arasında birlikte çalışabilirliği artıran mekanizmalardır.

Çapraz zincir bağlamında, farklı zincirlerdeki farklı akıllı sözleşmeler farklı görevleri yerine getirir, ancak tümü senkronize kalır ve birleşik bir uygulamada tek bir kullanım durumunu destekler. Bu, geliştiricilerin benzersiz avantajlarından yararlanmak için farklı ağlardan yararlanmasını sağlar.

Cross-Chain ile incirler arası etkileşim etkinleştirilerek, bir dijital varlığın veya bir blok zincirindeki verilerin başka bir blok zincirinde tanınması ve kullanılması mümkün hale gelir.

Örneğin, bir geliştirici aşağıdaki ağların tümünü kullanan merkeziyetsiz bir uygulama oluşturabilir:

1. Varlık sahipliğini izlemek için manipülasyona dayanıklı bir blok zinciri
   
   
2. Düşük gecikme süreli token transferini kolaylaştırmak için blok zinciri
   
   
3. Kimlik katmanı olarak gizliliği koruyan bir blok zinciri
   
   
4. Metadata depolaması için merkeziyetsiz bir depolama ağı

Cross-chain ve zincirler arası birlikte çalışabilirlik dediğimiz CCIP, daha entegre bir Web3 ekosistemi sağlar ve Web3 ekonomisi ile mevcut Web2 altyapısı arasında daha fazla bağlantı oluşturmak için kritik öneme sahiptir.

Özetle, çoklu zincir tek bir ağ içinde bağımsız olarak çalışan birden fazla blok zincirine sahip olma kavramını ifade ederken çapraz zincir, farklı blok zinciri ağları arasındaki birlikte çalışabilirliği ifade eder ve bunların veri veya varlıkları iletmesine ve paylaşmasına olanak tanır.

Mevcut cross-chain çözümleri karmaşıktı doğrusu. Genellikle protokoller ve zincirler arasında çok sayıda teknoloji problemi vardır ve zincirler arası açıklardan yararlanmak için insanlar çok ciddi bütçeler harcarlar. Bu birlikte çalışabilirlik (interoperability) eksikliği, inovasyonun yavaşlamasına neden olur, Web3'ün ilerlemesini ve kitlesel olarak benimsenmesini engeller. (CCIP öncesi durum böyleydi.)

Fakat bu problemi çözmek sanıldığı kadar da kolay değil elbette. Bu zorluk sadece uygun ürünü geliştirmek ile alakalı değil. Aslında bu, tüm endüstrinin birlikte çalışmak ve birbirlerinin üzerine inşa edilebilmeleri için benimseyebilecekleri bir standart oluşturmakla ilgilidir. Zincirler arası bir standart oluşturmak, güvenlik, esneklik ve güçlü bir topluluk gerektirir.

• Güvenlik, en önemli faktörlerden. Çünkü zincirler arasında değer taşımanın son derece güvenilir olması gerekir.
  
  
• Esneklik, yine bir başka önemli konu. Çünkü standardın, geliştiricilerin ortaya çıkaracağı tüm use-case senaryolarını ve üzerine inşa etmek istedikleri tüm zincirleri barındırması gerekir.
  
  
• Son olarak topluluk, topluluk da önemlidir, peki ama neden? Çünkü bu standart ancak onu benimseyen güçlü bir topluluk kadar değerli olacaktır.

Chainlink, Web3 içerisinde DATA için endüstriyi belirleyen güvenlik standardını zaten oluşturmuştur ve tüm kullanıcılarımız ile ortaklarımız sayesinde inanılmaz bir topluluk kurulmuştur. Tüm bu nedenlerden dolayı Chainlink, bu standardı zincirler arası sorunu çözmek ve Web3'te yeni bir yenilik dalgasının kilidini açmak için genişletmek üzere benzersiz bir şekilde konumlandırılmıştır.

Tıpkı Web2'nin izole edilmiş bilgisayar ağlarını bağlamak için TCP/IP’ye ihtiyaç duyması gibi, Web3 de blok zinciri ağ adalarını bağlamak için bir birlikte çalışabilirlik standardına ihtiyaç duyar.

CCIP, zincirler arası uygulamalar ve hizmetler oluşturmak için en güvenilir ve kullanımı kolay birlikte çalışabilirlik protokolüdür.

Burada yine önemli bulduğum bir bilgiyi paylaşmak istiyorum. Chainalysis’e göre 2022'de DeFi saldırılarında çalınan fonların yüzde 64'ü zincirler arası köprü saldırılarından geldi.

CCIP, geliştiricilere Arbitrary Messaging kullanarak CCIP üzerinde kendi zincirler arası çözümlerini oluşturma esnekliği sağlamakla kalmaz aynı zamanda protokollerin özel kod yazmadan kontrol ettikleri denetlenmiş token havuzu sözleşmelerini kullanarak zincirler arasında token’ları hızlı bir şekilde aktarmaya başlamasını sağlayan Basitleştirilmiş Token Transferleri sunar.

CCIP, on milyarlarca doları güvence altına alma ve zincir üzerinde 8 trilyon doların üzerinde işlem değeri sağlama konusunda kanıtlanmış bir sicile sahip olan Chainlink merkeziyetsiz oracle ağları tarafından desteklenmektedir.

CCIP, mevcut Chainlink hizmetleriyle aynı temel üzerine inşa edildiğinden, neredeyse hiç ek güven varsayımı gerektirmez. Bir dApp, Price Feeds için zaten Chainlink’e güveniyorsa, zincirler arası etkileşimler için CCIP’ye güvenmek mantıken bariz bir seçimdir.

Ayrıca CCIP, token transferlerinde özelleştirilebilir oran limitleri ve tüm zincirler arası işlemlerin geçerliliğini izleyen ayrı bir Aktif Risk Yönetimi Ağı (ARM — Active Risk Management) gibi diğer zincirler arası çözümlerin ötesine geçen ek güvenlik mekanizmalarına da sahiptir.

CCIP’nin Kullanım Alanları

Geliştiriciler, uygulamalar ve kuruluşlar, aşağıdakiler gibi çeşitli kullanım durumlarının kilidini açmak için CCIP’yi kullanabilir:

• Cross-chain tokenized assets — zincirler arası tokenize varlıklar: Blok zincirleri arasında tek bir arayüzden ve kendi köprü çözümünüzü oluşturmak zorunda kalmadan token’ları aktarabilirsiniz.
  
  
• Cross-chain collateral — zincirler arası teminat: Kullanıcıların bir blok zincirine teminat yatırmasına ve diğerinden varlık ödünç almasına olanak tanıyan zincirler arası borç verme uygulamalarını başlatabilirsiniz.
  
  
• Cross-chain liquid staking tokens — Çapraz zincir likit staking token'ları: Diğer zincirlerdeki DeFi uygulamalarında kullanımlarını artırmak için birden fazla blok zincirinde likit staking token’ları arasında köprü kurabilirsiniz.
  
  
• Cross-chain NFTs — zincirler arası NFT’ler: Kullanıcılara, bir kaynak blok zincirinde bir NFT mint etme ve buna bir başka hedef blok zincirinde ulaşma yeteneği verebilirsiniz.
  
  
• Cross-chain account abstraction — zincirler arası hesap soyutlama: Zincirler arası işlev çağrıları yapma kullanıcı deneyimini iyileştirmek için yerel CCIP özelliklerine sahip akıllı sözleşme cüzdanları oluşturabilirsiniz. Örneğin, kullanıcıların tek bir cüzdan kullanarak herhangi bir zincirdeki işlemleri onaylamasını sağlayabilirsiniz.
  
  
• Cross-chain gaming — zincirler arası oyun: Oyuncuların daha ölçeklenebilir blok zincirlerde oynarken yüksek değerli öğeleri daha güvenli blok zincirlerde depolamasına olanak tanıyan blok zincirinden bağımsız oyun deneyimleri yaratabilirsiniz.
  
  
• Cross-chain data storage and computation — zincirler arası veri depolama ve hesaplama: Kullanıcıların bir hedef zincirde rasgele verileri depolamasına ve bir kaynak zincirindeki bir işlemi kullanarak üzerinde hesaplamalar yürütmesine olanak tanıyan veri depolama çözümleri kullanabilirsiniz.

Piyasa Liderleri Cross-Chain Etkileşimi için CCIP Kullanıyor

CCIP, şu anda önde gelen iki DeFi protokolünü içeren Erken Erişim katılımcıları için mainnet’te canlı olarak çalışıyor:

• Synthetix — CCIP, likiditeyi derinleştirerek ve sermaye verimliliğini artırarak, synth tokenlarının zincirler arasında en büyük acil talebin olduğu yere sorunsuz bir şekilde akmasını sağlıyor.
  
  
• Aave — CCIP, Aave’nin çok zincirli yönetişim sistemine güç sağlamak için entegre ediliyor, önemli ölçüde zaman ve geliştirici kaynakları tasarrufu sağlıyor ve protokol güvenliğini artırıyor.

Synthetix ile Cross-Chain

Synthetix, zincir üstü türevler ve finansal araçlardan oluşan bir ekosistem için bir likidite katmanı görevi gören bir DeFi protokolüdür.

Synthetix V3'e son eklemelerinden biri olan Synth Teleporter, kullanıcılara Synth likiditesini zincirler arasında aktarmak için kolaylaştırılmış bir yöntem sağlar. Bu özellik, kaynak zincirinde sUSD (protokolün hesap birimi) yakılarak ve ardından hedef zincirde eşdeğer miktarda sUSD mint edilerek çalışır.

Synth Teleporter, zincirler arasında güvenli ve doğru bir şekilde token yakmak ve mint etmek için Chainlink CCIP kullanır, güvenlik ve güvenilirlik sağlar. Bu benzersiz burn ve mint modeli, likidite havuzlarına ihtiyaç duymadan daha yüksek sermaye verimliliği sağlar. Bunu yaparken, Synth Teleporters, Synthetix likiditesinin geleneksel token köprüleriyle ilişkili kısıtlamaları atlayarak en yüksek talebe sahip alanlara doğru akmasını da sağlar.

“On-chain varlıklarla uğraşırken güvenlik çok önemlidir, bu nedenle zincirler arası Synths Teleporter’ımız için Chainlink CCIP’den yararlanıyoruz. Chainlink Data Feeds’in ilk kullanıcılarından biri olarak, CCIP’ye ve bunun Synthetix için kilidini açtığı tüm işlevlere ilk erişimi elde etmekten heyecan duyuyoruz.” — Kain Warwick, Synthetix Kurucusu

Aave’de Zincirler Arası Yönetişim

Aave, kullanıcıların zincir üzerinde varlık ödünç almasına ve ödünç vermesine izin veren, saklama dışı bir likidite protokolüdür.

Aave daha önce çok zincirli yönetişim mekanizmasını desteklemek için birkaç farklı yerel zincir köprüsü kullanmıştı ve oylama ağı olarak özellikle Ethereum’u kullanmıştı. Peki sonra noldu? Bu zincirler arası mimari, katılımcıların oy kullanmasını pahalı hale getirdi ve önemli geliştirme ve bakım maliyetleri yarattı. Chainlink CCIP kullanıma sunulduğunda, Aave topluluğu, gaz tasarruflu tasarımı, zamana göre test edilmiş altyapısı, yeni ağlara ölçeklenebilirliği ve entegrasyon kolaylığı nedeniyle protokolü entegre etmek için oy kullandı. Bu nedenle, bir Web3 geliştirme girişimi olan BGD Labs , çapraz zincir sistemini geleceğe hazırlamak için Chainlink CCIP’yi Aave Governance V3'e entegre etti.

“Aave protokolünün bir sonraki yinelemesinde güvenli, güvenilir ve ölçeklenebilir zincirler arası iletişim için Chainlink CCIP’den yararlanmaktan heyecan duyuyoruz. Zincirler arası yönetişim mekanizmasına sorunsuz entegrasyon ile CCIP, Aave’nin temel özelliklerini geliştirmek için daha iyi harcanabilecek değerli geliştirici zamanından tasarruf edecek şekilde ayarlanmıştır.” — Ernesto Boado, Kurucu Ortak, BGD Labs

Küresel Finansta CCIP

Küresel finans piyasalarında trilyonlarca dolar akıyor. Finansal piyasalarda evrensel ve sorunsuz bağlantı, tüm katılımcılar için büyük bir katma değerdir, bu nedenle DTCC, Euroclear ve Swift gibi yaygın olarak benimsenen finansal piyasa altyapı sağlayıcıları mevcuttur. Bankalardayaşanan en ufak bir aksaklık ve problemin sizi nasıl etkilediğini bir düşünün? Bu sektörün güvenilir ve sorunsuz çalışması sandığımızdan daha da önemli.

Kurumsal yatırımcıların yüzde 97'si “tokenizasyonun varlık yönetiminde devrim yaratacağı” konusunda hemfikir olsa da, yüz trilyonlarca dolar değerindeki varlığı zincir üzerinde taşımanın önünde uzun süredir devam eden iki engel var:

Blockchain bağlantısı (legacy-to-blockchain): Mevcut finansal sistemlerin temel iş altyapısını herhangi bir blockchain’e bağlama yeteneği

Zincirler arası birlikte çalışabilirlik (blok zincirinden blok zincirine): Herhangi bir genel veya özel zinciri birbirine bağlayabilen oldukça güvenli bir iletişim standardı

Swift ve bir düzineden fazla finans kurumu ve finansal piyasa altyapı sağlayıcısı, mevcut Swift mesajlaşma altyapısı aracılığıyla genel ve özel zincirler arasında token transferleri talimatı vermek için CCIP’yi keşfetmeye başladı bile.Blockchain birlikte çalışabilirlik işbirliği kimleri kapsıyor şu an mesela? Avustralya ve Yeni Zelanda Bankacılık Grubu (ANZ), BNP Paribas, BNY Mellon, Citi, Clearstream, Euroclear, Lloyds Banking Group, SIX Digital Exchange (SDX) ve The Depository Trust and Clearing Corporation’ı (DTCC)…

“[Bu işbirliği] aynı zamanda, eski sistemler ve potansiyel olarak sınırsız sayıda blok zinciri arasında verileri ve değeri güvenli bir şekilde aktarmak için bir blok zinciri birlikte çalışabilirlik protokolü kullanmanın potansiyel değerini vurgulayacaktır.” — Jonathan Ehrenfeld, Swift Menkul Kıymetler Stratejisi Başkanı

Basitleştirilmiş Token Transferleri 

CCIP Basitleştirilmiş Token Transferleri, token sponsorlarının Token Havuzu sözleşmeleri üzerinde tam kontrole sahip olmalarını sağlar. Aynı zamanda zincirler arasında token’ları yakma, mint etme, kilitleme veya kilidini açma karmaşıklığını ele alan denetlenmiş token havuzu sözleşmelerinden oluşan bir tak ve çalıştır çözümüdür.

Bu, CCIP (Cross-Chain Interoperability Protocol) tarafından sağlanan bir çözümdür. Farklı blockchain ağları arasında token taşıma (aktarma, mintleme veya yazma) sürecini daha kolay ve daha güvenli hale getirmek için tasarlanmıştır.

Denetlenmiş token havuzu sözleşmeleri nedir? Bunlar, token’ları işleyen akıllı sözleşmelerdir. Doğru ve güvenli bir şekilde çalıştıklarından emin olmak için denetlenirler. Token’ları oluşturmaktan (mint’lemek), yok etmekten (yakmaktan) ve basitçe transferini sağlamaktan sorumludurlar.

Programlanabilir Token Transferleri 

Token transferleri, hedef zincire vardıklarında varlıkların takas edilmesi veya staking edilmesi gibi, farklı bir blok zincirindeki alıcı bir akıllı sözleşmeye kullanım amaçları hakkında ek talimatlar içerebilir.

Bu, tokenlar bir blok zincirinden diğerine taşındığında, transferin ekstra ‘talimatlar’ veya komutlar içerebileceği anlamına gelir. Bu talimatlar transfere programlanabilir ve sadece tokenların taşınmasıyla ilgili değil, aynı zamanda tokenlara yeni konumlarına vardıklarında ne olması gerektiğiyle de ilgilidir.

Aktif Risk Yönetim Ağı (ARM Network) 

ARM, birincil CCIP ağının davranışını sürekli olarak izleyen ve doğrulayan ayrı, bağımsız bir ağdır ve zincirler arası işlemleri hatalı etkinlik için bağımsız olarak doğrulayarak ek bir güvenlik katmanı sağlar. ARM Ağı, Chainlink node yazılımının ayrı, minimal bir Rust uygulamasını kullanır ve tedarik zinciri saldırılarını önlemek için dışa bağımlılıkları en aza indirirken aynı zamanda artan sağlamlık için bir istemci çeşitliliği biçimi oluşturur.

Yani aslında ARM Ağı, olaylara göz kulak olmak ve her şeyin olması gerektiği gibi çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için tasarlanmış farklı bir ağdır ama burada önemli nokta bu ağın ana CCIP ağından farklı bir ağ olmasıdır.

Farklı bir ağ olarak çalışan ARM ağı, sisteme ekstra bir güvenlik düzeyi ekler. Her şeyin yolunda gidip gitmediğini sürekli kontrol eden bir güvenlik görevlisine sahip olmak gibi düşünebilirsiniz bunu. Neden bunun ekstra bir güvenlik düzeyi sağladığını sorabilirsiniz. Sebebi şudur:

ARM ağı bağımsızdır, yani bu denetimi ana ağdan ayrı olarak kendi başına yapar, bu da güvenliği iki katına çıkarır.

CCIP SUMMER 

Bu yaz CCIP için önemli bir yaz, çok uzun süredir üzerinde çalıştığımız CCIP artık Mainnet Early Access’e açıldı. Sırada neler var?

• CCIP Masterclass #1
  
  
• Akıllı sözleşme geliştirme bootcamp’leri

Cross-chain bağlantı sorununu çözmek, Web3'te benzeri görülmemiş bir yenilik dalgasıdır diyebiliriz. Hem banka zincirlerinde hem de halka açık blok zincirlerde endüstri standardı haline gelen CCIP, Web2 ve Web3 arasındaki boşluğu dolduran evrensel bağlantı katmandır.

Bu iki dünyayı birbirine bağlayarak, küresel finansal sistemde zaten mevcut olan kapsamlı likidite ve teknolojik altyapı, artık blok zincirleri aracılığıyla mevcut olan şeffaflık, verimlilik ve bağlantı avantajlarından yararlanabilir. Küresel bankacılık sisteminin muazzam boyutu göz önüne alındığında, varlıkların küçük bir kısmı bile zincir üzerinde hareket edip Sözleşmelerin İnterneti’ne bağlansa, Web3 ekosistemi katlanarak büyüyebilir.

CCIP’nin temel mimarisi ve kodu hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, CCIP geliştirici belgelerine bakmanızı şiddetle tavsiye ediyoruz!