Birleşmenin Ötesinde Ethereum Ölçeklendirilmesi: Danksharding

Bu bültenin önceki sayılarında, Ethereum'un yol haritasının başlangıçta bir hisse ispatı (Proof of Stake - PoS) uzlaşma mekanizmasına geçişinin yanı sıra "sharding" (veri parçalama) uygulamayı nasıl planladığı hakkında konuşmuştuk. PoS ağın enerji maliyetlerini düşürürken, veri parçalama Ethereum'un yavaş işlemlerinden ve yüksek ücretlerinden rahatsız olan kullanıcılar tarafından memnuniyetle karşılanacaktı.

Ancak, “Ethereum 2.0” isimli bu plan, Eth2 lakabıyla birlikte emekli olarak yerini bir “rollup merkezli yol haritası”na bıraktı. 

Bu haftaki sayıda ise, Ethereum Birleşmesini takip etmesi planlanan daha heyecan verici gelişmelerden birinin, "Danksharding"in, biraz daha teknik bir özeti için hazır olun. Danksharding, halihazırda formüle edildiği şekliyle Optimism, Arbitrum ve zkSync gibi Ethereum Layer 2 ağlarını birinci sınıf vatandaşlara dönüştürmek için çok büyük bir adım atacaktır.

Neden "Rollup"lar?

Bundan beş yıl önce veri parçalama, ağ faaliyetlerini birkaç farklı zincir arasında bölüştürerek ağ ölçeğine yardımcı olmanın bir yolu olarak ortaya atıldı. Ethereum'un işleyebileceği faaliyet miktarını artırmanın, böylece işlem ücretleri düşürmenin ve işlem hızlarını iyileştirmenin bir yolu olarak, bir otoyola şeritler eklemeye benzer şekilde Ethereum ağının “parçalara” (shards) bölünmesi önerildi.

Ethereum'un geliştiricileri genel olarak veri parçalamanın ağ için bir sonraki önemli adım olduğu konusunda hemfikir olsalar da, nasıl çalışması gerektiği konusunda birbiriyle çatışan birçok farklı fikir bulunuyor. Sonuç olarak, Ethereum'a yapılacak bu olası büyük güncellemenin uygulanmasının zorlu olacağı anlaşıldı.

Veri parçalama, geliştirme cehenneminde sıkışıp kalırken, bir avuç üçüncü taraf Eth-ölçeklendirmesi konumunu ele geçirdi.

Bu çözümlerden bazıları temel olarak sadece abartılmış yan zincirler – Ethereum ağ işlemlerini gönderip alabilen bağımsız blok zincirler gibi. Örnek olarak — kullanıcılar Token A'yı bir yan zincire “köprüleyebilir ”, Token B ile (hızlı ve ucuz bir şekilde) değiştirebilir ve ardından Token B'yi yeniden Ethereum'a “köprüleyebilir ”. Ethereum zincirinde binlerce dolara mal olabilecek bir dizi işlem, Polygon, Ronin veya Gnosis üzerinden "kuruş" ölçeğinde maliyetlerle halledilebilir. İşlemler yan zincirde gerçekleştiği için, Ethereum'un ağ trafiğini kısmen rahatlatırlar (Ethereum'daki yüksek trafik, herkes için daha yüksek ücretler anlamına geliyor).

Tabii ki bu kolaylığın bir de maliyeti olacak. Programlanması ve kullanımı kolay olsa da, yan zincirler sundukları kolaylık karşılığında merkezileştirme ve güvenlikten ödün verme eğiliminde.

Yan zincirlerle karşılaştırıldığında, Layer 2 rollupları birçok geliştirici tarafından Ethereum'un ölçeklendirilmesi için daha güvenli bir yol olarak kabul ediliyor. Yan zincirler gibi rolluplar da ayrı bir blok zincirde işlem yaparak Ethereum'un stresini azaltıyor. İşlemler, rollup zincirine "yerleştirilir", paketlenir ve daha sonra Ethereum'a "gönderilir". Yan zincirlerin aksine, rolluplar güvenliklerini Ethereum ana ağından alırlar – Ethereum ana ağ düğümlerinin işlemlerin meşru olduğunu onaylamasına izin vermek için alengirli şifreleme ve diğer yöntemleri (bir günü aşan anlaşmazlık dönemi gibi) kullanırlar.

(Bunu, Ethereum ağına aktardığı verilerin doğruluğunu çocuksu bir "serçe parmağı sözü"nden biraz fazla güvenilir bir şekilde sağlayan yan zincirlerle karşılaştırın. Başka bir deyişle, eğer bir yan zincir kötü amaçla kullanılırsa, Ethereum'un bundan haberi bile olmaz.) 

Veri parçalamanın uygulanmasının zor olduğu ortaya konulunca, Arbitrum ve Optimism gibi rolluplar boşta kalan ölçeklendirme işini ele aldı. Bu ve diğer rolluplar, halihazırda kullanıcıların güvenlikten ödün vermeden Ethereum üzerinde belirli işlemleri hızlı ve ucuz bir şekilde yapmalarını mümkün kılıyor.

Unutmayın, Ethereum ana ağı her zamanki gibi yavaş ve pahalı. Söz konusu Layer 2 ağların Ethereum'un ileriye doğru hareketinin asıl yükünü hafifletmeye başlamasıyla birlikte, yeni bir “rollup merkezli” yol haritasına doğru kayan Ethereum'un geliştiricileri için veri parçalama artık daha düşük bir öncelik haline geldi.

Danksharding ve EIP 4844

Veri parçalama fikri henüz rafa kaldırılmış değil. Şimdi sahneye danksharding, proto - danksharding ve EIP 4844 teşrif ediyor.

Danksharding, Ethereum üzerindeki veri parçalama için halihazırdaki tasarım önerisi. Adını bu önerinin ilk sahibi Ethereum araştırmacısı Dankrad Feist'ten alan Danksharding, rollup merkezli bir çağa yönelik veri parçalamasıdır. 

Aşağıda, Ethereum Birleşmesi tamamladığı zaman daha fazla dikkat çekeceği kesin olan bir konunun üst düzey bir özeti yer alıyor. Bu konuları derinlemesine açıklamak yerine (aşırı teknik kaçabilir), buradaki hedef onları daha geniş bir bağlama yerleştirmek.

2016 yılında, veri parçalama hala öncelikli bir konu iken, veri parçaları Ethereum'un işleyebileceği toplam işlem sayısını artırmanın bir yolu olarak teorize edildi. Danksharding, aynı şekilde ağ etkinliğini parçalara bölme prensibini benimsiyor, ancak parçaları işlem hacmini yükseltmek için kullanmak yerine veri “kütleleri” için alan arttırmak amacıyla kullanıyor.

Danksharding, Ethereum'daki düğümlerin büyük miktardaki veriyi yalnızca birkaç parçasını örnekleyerek doğrulamasını sağlayan bir teknik olan "veri kullanılabilirliği örneklemesini" kullanarak çalışıyor. Esas itibarıyla, Ethereum'un öncesine göre daha fazla miktarda veri işlemesine olanak veriyor. (Tüm bunların nasıl çalıştığına dair harika bir anlatıma, Delphi Digital tarafından yakın zamanda yayınlanan son derece bilgilendirici ve kapsamlı "Hitchhikers Guide to Ethereum" adlı kaynaktan erişilebilir).

Medium yazarı Polynya'nın Ocak ayında özetlediği gibi, "Danksharding Ethereum'u birleşik bir yerleşim ve veri kullanılabilirliği katmanına dönüştürür." Doğrudan Ethereum üzerinden işlem yapmak yine mümkün, ancak Danksharding, çok daha ucuz (ve daha hızlı) Layer 2 ağların gelişebileceği bir geleceğe giden yolu açacak. İşlemleri Ethereum'a geri göndermeden önce paketleyen bu ağların en çok yararlanacağı şey zincire gönderilebilecek veri miktarındaki artış olacak.

Danksharding, tıpkı diğer veri parçalamaları gibi karmaşık. Ethereum'un ana ağına katılmaya hazır hale gelmeden önce çok sayıda çözülmesi gereken karışıklık ve verilecek bir sürü tasarım kararı var. Bu arada, proto-danksharding Danksharding'e doğru giden ilk önemli adım olarak öneriliyor.

Proto-danksharding, yazarları arasında Dankrad Feist ve Ethereum'un kurucu ortağı Vitalik Buterin'in de bulunduğu Ethereum iyileştirme önerisi 4844 (Ethereum Improvement Proposal), yani EIP-4844 ile birlikte gelecek. Söz konusu teklif, Ethereum'a yeni bir işlem türü eklemeyi içeriyor: "veri kütlesi taşıma işlemi".

Feist ve Buterin'in yakın tarihli Bankless podcast röportajında açıklandığı üzere, Ethereum blokları şu anda 50 -100 kb veri taşıyabilirken bu rakam proto-danksharding ile birlikte 1 megabayta yaklaşacak. Bu, tam kapasiteli Danksharding altında hedeflenen 16 megabayttan daha az olsa da (tüm bu alengirli veri kullanılabilirliği örneklemesi henüz hazır değil), veri kullanılabilirliğindeki 10 kat artış, rollupları kullanma maliyetini önemli ölçüde azaltacak gibi.

Danksharding'in önünde hala uzun bir yol var, ancak proto-danksharding prototipine çoktan başlandı bile.

Doğrulanmış Gelişmeler

Merkezi olmayan borsalar (DEX'ler), Nisan 2021-Nisan 2022 döneminde on-chain işlem hacminde merkezi borsaları (CEX'ler) gölgede bıraktı.

NEDEN ÖNEMLİ: DEX'ler, kripto para yatırımcılarının aracı olmadan işlem yapmaları için kendi kendini koruyucu, programlı bir yol olarak hizmet sunuyor. Nisan 2021-Nisan 2022 döneminde CEX'lere gönderilen 175 milyar dolara kıyasla, on-chain sözleşmeler yoluyla DEX'lere 224 milyar dolar gönderildi. DEX'lerde gerçekleşen on-chain işlem hacmi, DEX'lerin CEX'lere ne kadar uygun bir alternatif olduğunu göstermektedir. En iyi beş DEX, Uniswap, SushiSwap, Curve, dYdX ve 0x Protokolü, toplam DEX işlem hacminin yaklaşık %85'ini destekliyor. Daha fazlası için buradan okumaya devam edebilirsiniz.

Bored Ape Yacht Club (BAYC) Discord sunucusu hacklendi ve saldırgan 200 ETH değerinde NFT çaldı.

NEDEN ÖNEMLİ: BAYC'nin topluluk yöneticisinin Discord hesabı ele geçirilmiş ve saldırgan bunu o zaman hem resmi BAYC'de hem de ilgili metaverse projesinde oltalama linkleri göndermek için kullanmıştı. Bu, kötü niyetli bir failin kullanıcıların fonlarını çalmak için Yuga Labs tarafından yönetilen bir hesabı üçüncü kez taklit edişi. BAYC kurucularından Gordon Goner, bir tweet'te "Discord Web 3 toplulukları için işe yaramıyor. Güvenliği ilk sıraya koyan daha iyi bir platforma ihtiyacımız var." dedi. Daha fazlası için buradan okumaya devam edebilirsiniz.

 NEDEN ÖNEMLİ: Solana ana ağı üzerinde merkezi olmayan finans uygulamaları geliştiren geliştiriciler, artık Chainlink'in fiyat takviyelerinin yedisini ürünlerine dahil edebilir. Chainlink'in Solana'daki genişlemesi, onu Oracle ağı tarafından desteklenen ilk Ethereum olmayan Sanal Makine zinciri haline getiriyor. Chainlink Labs ürün pazarlama müdürü Chirag Dhull, Coindesk'e Solana'nın "yüksek verim mimarisinin" fiyat takviyelerine "yüksek hızlarda ve düşük maliyetlerde" veri elde etme konusunda yardımcı olacağını söyledi. Daha fazlası için buradan okumaya devam edebilirsiniz.

The Graph, önümüzdeki yılın başlarında merkezi Barındırılan Ağ Hizmetini sonlandıracak.

NEDEN ÖNEMLİ: Uygulama geliştiricileri, Barındırılan Ağ'ın tek operatöründen ziyade verileri işlemek için Ethereum tabanlı “dizinleyicilerden (indexers)” müteşekkil dağıtılmış bir topluluğa dayanan ve sorgu başına ödeme yapan Graph ağına geçmeye teşvik edilecektir. Graph Vakfı yöneticisi Eva Beylin CoinDesk'e şunları söyledi: "Açık veri vizyonu – kendi verilerinize sahip olma – artık mümkün çünkü artık bir şirkete veya bir operatöre değil bir ağa güveniyorsunuz." Daha fazlası için buradan okumaya devam edebilirsiniz.

Federal Ticaret Komisyonu (FTC), tüketicilerin Ocak 2021'den Mart 2022'ye kadar kripto bağlantılı dolandırıcılık olaylarında 1 milyar dolardan fazla para kaybettiğini açıkladı. 

NEDEN ÖNEMLİ: ABD'li düzenleyici, 46.000 kişinin dolandırıldığını ve kaybedilen medyan miktarın 2.600 dolar olduğunu bildirdi. Tüketicilerin dolandırıcılara ödeme yapmak için kullandıkları ilk üç kriptopara birimi Bitcoin (BTC), Tether (USDT) ve Ether (ETH). FTC, dolandırıcılık nedeniyle kaybedilen her dört dolardan birinin kripto içerdiğini belirterek, "Birçok dolandırıcı için kripto para hızlı bir şekilde tercih edilen ödeme yöntemi haline geliyor" dedi. Daha fazlası için buradan okumaya devam edebilirsiniz.

Haftanın Uydurmasyonu

Valid Points Uydurmasyonu - 8 Haziran 2022

Açık Virgüller

Valid Points, CoinDesk'in kendi Ethereum doğrulayıcısı hakkındaki bilgi ve verileri haftalık analizler halinde sunuyor. Bu staking girişiminden elde edilen tüm kârlar, ağda transfer işlemleri etkinleştirildikten sonra seçtiğimiz bir hayır kurumuna bağışlanacak. Projeye tam bir genel bakış için duyuru yazımıza göz atın.

CoinDesk Eth 2.0 doğrulayıcısının etkinliğini, gerçek zamanlı olarak aşağıda yer alan genel doğrulayıcı anahtarımız aracılığıyla teyit edebilirsiniz:

0xad7fef3b2350d220de3ae360c70d7f488926b6117e5f785a8995487c46d323ddad0f574fdcc50eeefec34ed9d2039ecb.

Bu anahtarı, herhangi bir Eth 2.0 blok sitesinde arayın.