2022 yılı boyunca kripto para sektöründe eşine nadir rastlanır cinsten çöküşler yaşandı. Yılın ilk yarısında Terra ekosisteminde ve lending platformu Celsius’ta yaşanan çöküşler, yılın sonuna doğru gelindiğinde yerini kripto para borsası FTX’in çöküşüne bıraktı.

Bu çöküşler, insanların kripto paraların kendisine olan bakışını olumsuz yönde etkiledi. CNBC’nin anketine göre Mart 2022 tarihinde ABD nüfusunun yalnızca yüzde 25’i kripto paralara olumsuz bir gözle bakarken, bu oran Kasım 2022’nin sonuna gelindiğinde yüzde 43’e yükseldi. Buna karşın, kripto paralara olumlu bir gözle bakanların oranı yüzde 19’dan yüzde 8’e kadar geriledi.

“Güven” için inşaat çalışmaları başladı

Şirketler, kendilerine paralarını emanet eden müşterilere bu paraların güvende olduğunu kanıtlamak için çeşitli adımlar atmaya başladı. Bu adımlardan biri, ‘rezerv ispatı’ (proof-of-reserve) yayımlamak oldu.

Dünyanın işlem hacmi bakımından en büyük kripto para borsası olan Binance ve ona ek olarak OKX, Crypto.com, ByBit gibi diğer bazı borsalar, müşterilere ait paraların kendi rezervlerinde durduğunu kanıtlamak için değişken kapsamlarda raporlar paylaştılar.

San Francisco merkezli kripto para borsası Coinbase ise halka açık bir şirket olarak rezervlerini zaten kanıtladıklarını belirtip, blockchain tabanlı rezerv ispat yöntemlerinin geliştirilmesi için 500 bin dolarlık bir hibe programı başlattı.

Bunlar olurken, ‘güven’ kavramı piyasaya şekil vermeye devam ediyor. Yeni yılın ilk haftasında, kripto para borsası Huobi’nin ve müşterilerin borsada tuttuğu paraların güvenliğine dair çıkan spekülasyonlar, Huobi’nin danışma kurulunda yer alan Justin Sun tarafından kurulmuş Tron’un TRX tokenında yüzde 8’den fazla değer kaybına yol açtı. 

Amber Group’un ülke yöneticisi Başak Burcu Yiğit, CoinDesk Türkiye’ye yaptığı açıklamalarda sektörde güven esasında değişen dengeleri şu şekilde yorumladı:

"FTX in çöküşünü yeterince hissetmediğimizi düşünüyorum ve küresel krizi de göz önüne alarak bir dalga daha bekliyorum. Piyasada kripto para şirketleri ile alakalı gerçeği biraz yansıtan veya yansıtmayan karalama kampanyaları haddinden fazla dolaşıyor. Kripto paralar hiçbir yere gitmeyecek ama görünen o ki piyasadaki kartlar yeniden dağıtılacak. Kullanıcıların kırılan güvenini fırsat bilerek kurumsal şirketler kendilerine bu evrende daha sağlam yerler edinmeye çalışacaklar. Bu bağlamda güven veren her türlü unsuru ön plana çıkarmak eskisinden çok daha dikkat çekici olacak."

Bu atmosferde, geçtiğimiz yıl tanıklık edilen çöküşlerin benzerlerine bu yıl da tanıklık edileceği öngörülüyor. dYdX Foundation’ın Türkiye’den sorumlu ülke yöneticisi Doruk İşmen, CoinDesk Türkiye’ye yaptığı açıklamada, “FTX çöküşünün devamını hem yerel kripto projelerinde hem de global kripto para projelerinde göreceğiz. Hatta bazı merkezi borsaların 2022 yılının sonlarına doğru çöküşüne şahit olsak da 2023 yılında fonlarını FTX’te değerlendiren bazı merkezi kripto firmalarının çöküşüne şahit olacağız.” dedi. İşmen ayrıca FTX’in çöküşüyle birlikte, “2023 yılında merkezi kripto kurumlarına yönelik regülasyon konusunda hızlandırmalar olacağının kesin” olduğunu ve bu yıl en önemli konulardan birinin regülasyon olacağını düşünüyor.

Kripto topluluğu bu yıl nelere hazırlanıyor?

Bu yıl, merkezi kurumların geleceğine yönelik doğan soru işaretlerine, yıl boyunca ne gibi teknolojik güncellemelerin ve değişikliklerin yaşanacağı sorusu eşlik ediyor. Başak Burcu Yiğit, bu yılın trendinin metaverse olacağını düşünüyor ve şunları söylüyor:

"Markaların meta evrendeki yansımalarını daha çok göreceğiz bana kalırsa. Bu evrenin ekonomisi kripto paralar ve NFT’ler üzerinden döneceği için de layer 1’ların birbiriyle olan sandalye kapma yarışı da meta evrende devam edecek. Bu yarış gereğinde layer 1’lardan keskin ataklar bekliyorum."

Doruk İşmen de benzer şekilde özellikle Aptos, Sui, Sei gibi 1. Katman projelerinin “ekosistemlerinin geliştirmeleri mutlaka takip edilmeli” diyor ve Luna, Solana, Cardano gibi projelerde yaşanan sorunları gündeme getirerek, “multichain geleceğinin sorgulanmaya başladığını” hatırlatıyor.

Bu yıl, geçtiğimiz aylarda proof-of-work algoritmasından proof-of-stake algoritmasına geçiş yapmış Ethereum’u da önemli gelişmeler bekliyor.  Ethereum geliştiricileri, kullanıcıların Beacon Chain’e stake olarak yatırdıkları ETH’leri çekebilmeleri için gerekli altyapyı test etmeyi sürdürüyor. 

İşmen, bu gelişmeyi, “Bu, likit ether miktarında artışa sebep olacağı için fiyatlanma açısından önemli bir gelişme olacaktır.” diye yorumluyor.

Bunun dışında, 2022 yılı boyunca yaşanan çöküşlerin ve krizlerin kullanıcı tercihlerini ve davranışlarını nasıl etkileyeceğini değerlendiren İşmen, 2023 ile ilgili beklentisini şöyle dile getiriyor:

"Merkezi kurumlara olan güvenin giderek azaldığı bir yıl olarak tarihe geçen 2022’nin ardından, 2023’te DeFi’nin önemini kripto topluluğu hem globalde hem de yerelde daha fazla anlamaya başlayacak ve DeFi tarafındaki protokollerde ve uygulamalarda kullanıcı bazında artış olacak."