Yazarlar

Piyasalar

Şirketler

Teknoloji

Öğren

Politika

DeFi

TV&Video

Podcast

Etkinlikler

Sponsorlu İçerik

Consensus Magazine

E-Bülten

Sponsorlu İçerik
15/12/2022 12:20

FTX ve Kurucuların Denetimsiz Güç Problemi

FTX kripto para borsasının çöküşü, bir startup’ın denetim ve denge olmadan hızlı bir şekilde büyüdüğünde neyin yanlış gittiğine dair bir vaka çalışması niteliği taşıyor.

FTX kripto para borsasının çöküşü, bir startup’ın denetim ve denge olmadan hızlı bir şekilde büyüdüğünde neyin yanlış gittiğine dair bir vaka çalışması niteliği taşıyor. Bir startup’ın başarısını kurucusunun vizyonuyla ilişkilendirmek doğru olsa da kurucuların herhangi bir gözetim olmadan çalışmasına genelde izin vermememizin bir nedeni var. Kurucuların mutlak hükümdarlar olarak davranmasına izin verildiğinde startup’ların başarısızlık olasılığı artar ve bunun müşteriler, çalışanlar, yatırımcılar ve toplum açısından ağır sonuçları olur.

2012’de startup’larla ilgili yaklaşık 10 bin kurucudan topladığım verilere ve onlarca kurucuyla bizzat yaptığım çalışmalara dayanan, The Founder’s Dilemmas (Kurucunun İkilemleri) adlı bir kitap yazdım. Kitapta girişimcilerin karşılaştığı temel bir ödünleşimden bahsediyorum: Ya zengin olacaklar ya da kral (veya kraliçe) olacaklar. Demek istediğim şu: Bir girişimci kontrolü tamamen elinde tutmakta ısrar ederse şirketinin büyüme şansı azalır, çünkü sermaye toplamakta, etkili bir şekilde kurucu ortakları dahil etmekte ve en iyi çalışanları çekmekte sorun yaşar. Kurucular büyüme (ve startup’ı daha etkili hale getirme) olasılığını en üst düzeye çıkarmak için sermaye toplarlarsa, kontrolden kısmen vazgeçmek zorunda kalırlar. Benzer şekilde, büyümeyi artırmak adına kurucu ortakları ve çalışanları çekmek için de kontrolden kısmen vazgeçilmelidir.


Bu kuralın her zaman Microsoft’ta Bill Gates ve Facebook’ta Mark Zuckerberg gibi istisnaları olmuştur. Bazen bir şirket o kadar hızlı büyür ki kurucular kontrolü ellerinde tutmayı başarır. Ancak, genelde buradaki ödünleşim keskindir: Bir startup iki üç yılı geride bıraktıktan sonra, kurucunun elinde tuttuğu her kontrol derecesi için (CEO konumunu korumak veya yönetim kurulunu kontrol etmek), şirketin değeri ortalama yüzde 20 daha düşük olma eğiliminde. İkisinin de kontrolünü elinde tutan kurucular, şirketlerinin değerini neredeyse yarıya düşürüyor.


Büyüme ve kontrol arasındaki bu ödünleşimin geçerli bir sebebi var. Startup’ların büyümesi için yatırım kritiktir. Ancak, yatırımcılar yatırımlarını korumak ve getirilerini en üst düzeye çıkarmak isterler. Bu da genelde yönetim kurulunda bir koltuk alarak biraz kontrol kazanmaları anlamına gelir. Zorlu durumlarda, şirketin gidişatı kötüleşirse kurucunun yerine yeni bir CEO getirebilirler.


FTX durumunda, kurucu neredeyse tamamen denetimsizdi. Aslına bakılırsa, gözetim eksikliği o kadar fazlaydı ki FTX’le karşılaştırıldığında Zuckerberg’in Facebook’taki otoriterliği demokrasi gibi kalıyor. Facebook’un (şimdiki adıyla Meta) en azından bir yönetim kurulu ve denetlenen finansalları var. FTX ocak ayına kadar resmi bir yönetim kurulu oluşturmaya direndi. FTX’e yatırım yapan risk sermayedarları yönetim kuruluna alınmadı ve finansallar tam bir fiyaskoydu. Üst düzey yöneticiler, kurucunun birkaç üniversite arkadaşını içeriyordu. Ayrıca, şirketin genel merkezi düzenlemeler daha hafif olduğu için Bahamalar’daydı.


Bu tehlike göstergelerinin yatırımcıları uzaklaştırması gerekirdi veya yatırımcılar daha fazla kontrol elde edip daha iyi yönetişim uygulamaları tesis etmek için ısrar etmeliydi. FTX bunlara rağmen, Sequoia ve NEA gibi üst düzey girişim sermayesi firmalarından iki milyar dolar topladı.


Büyüme ve kontrol arasındaki ödünleşim kayboluyor gibi görünebilir. Yukarıda bahsettiğim gibi, her zaman istisnalar vardır. Kesin bir kanıt olmasa da günümüzde daha fazla istisna olabilir. Bunun bir nedeni, son on yılda startup sermayesinin artması olabilir. Girişim sermayesi firmalarının yükselişi, SoftBank ve Tiger Global gibi devler ve yeni kitle fonlaması kaynakları   sayesinde artık startup’lar için daha fazla finansman seçeneği var. Belki de hızlı büyüyen startup’lar eskiye nazaran daha avantajlı bir konumda. Andreessen Horowitz gibi bazı büyük girişim sermayesi firmalarının “kurucu dostu” marka çalışmaları yapmalarının bir nedeni bu olabilir. Bu yeni bir durum değil. On yıl önce Greylock da benzer bir yaklaşımdaydı. a16z gibi firmalar daha da ileri giderek halka açık bir biçimde kurucuların yerine “yetişkin gözetimi” getirmemekle övünmüşlerdi.


Yine de iyi yönetişimi göz ardı etmenin ve denge ve denetimden kaçınmanın kurucu dostu bir yanı yoktur. Aslına bakılırsa, yatırımcılardan toplum geneline kadar tüm taraflar büyüme-kontrol ödünleşiminden faydalanır. Gerekli disiplin olmadığında, denetlenmeden hüküm süren kurucular şirket değerini düşürür.


Harvard Business School’da eskiden beraber çalıştığım risk sermayedarı Jeffrey Bussgang’in geçen hafta HBR’a açıkladığı gibi, kurucular denge ve denetimden faydalanır çünkü bunlar şirketin değerini artırır, şirketi daha güvenilir hale getirir, finansmanı kolaylaştırır ve başarısızlık olasılığını düşürür.


Denge ve denetim aynı sebeplerden dolayı çalışanlara da yardımcı olur. Hisselerinin değerini artırır ve boyundan büyük işlere kalkışan bir kurucunun kariyerlerini mahvetme riskini azaltır. Ayrıca, FTX vakasında gördüğümüz üzere, denge ve denetim sahtekarlığı ve banka yığılmalarını önleyerek toplum geneline de yardımcı olur.


Denge ve denetimin birçok şekli vardır. Dışarıdan kişilerin görevlendirildiği yetkin yönetim kurulları tavsiye ve hesap verebilirlik sağlayabilir. Denetçiler, bir şirketin finansallarının doğruluğunu sağlar ve düzenleyiciler bir şirketin müşterilerini istismar etmediğinden ve yasaları çiğnemediğinden emin olur.


Bu sınırların hiçbiri başarıyı garanti etmez. İyi yönetişime sahip şirketler bile sıklıkla başarısız olur ve startup’ların başarısızlık oranı çoğu şirketten daha yüksektir. Bu konudan bahsederken alıntıladığım eski bir özdeyiş var: “Hükümdar yanılmaz olduğu sürece monarşi dünyadaki en iyi karar verme yöntemidir.” Ancak kurucular yanılmaz değildir ve denetlenmediklerinde hata yapmaya daha meyilli olurlar. Artık hükümdar-kurucu modelinden vazgeçme zamanı.


Seride Daha Fazla:

1-) Web3 Nedir?: İnternetin (Olası) Geleceğine Dair Rehberiniz

2-) Blokzincirin Etik Riskleri Neden Bu Kadar Yüksek?

3-) Web3, Daha İyi Bir İnternet için Bir Şans

4-) Markalar Web3'le Ne Gibi Denemeler Yapıyorlar?


Noam Wasserman

Noam Wasserman, uzun bir süre Harvard Business School'da profesör olarak çalıştı. Şimdi New York City'deki Yeshiva Üniversitesi'nde Sy Syms İşletme Fakültesi'nin dekanı. Eski bir risk sermayedarı ve girişimci olan Wasserman, çok satan The Founder’s Dilemmas ve Life Is a Startup kitaplarının yazarıdır.





Günün Gelişmeleri İçin E-Bültenimize Abone Olun

E-Bültenimize abone olarak onaylamış ve CoinDesk Türkiye ürün ve hizmetleri için iletişim kurulmasına izin vermiş olursunuz.


YASAL UYARI

Bu sitede yer alan yatırım bilgisi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihlerini dikkate alarak, kişiye özel olarak sunulmaktadır. Bu sitede veya e-bültenlerimiz kapsamındaki sözel, yazılı ve grafiksel dahil olmak üzere tüm bilgi ve analizler; herhangi bir karara dayanak oluşturması noktasında herhangi bir teminat, garanti oluşturmamakta ve yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla paylaşılmaktadır. Coindesk Türkiye hiçbir şekil ve surette ön onay, ihbar ve ihtara gerek olmaksızın söz konusu bilgileri değiştirebilir veyahut silebilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı vermeniz beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu sitedeki yorumlardan, eksik bilgi ve/veya güncel olmama gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan Coindesk Türkiye ve çalışanlarının herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.

Trend Haberler

1
Halving Anatomisi: Blok Ödülü ve Ağ Güvenliği

28 Mart 2024 12:50

Kategoriler

Yazarlar

Piyasalar

Şirketler

E-Bülten

Politika

Teknoloji

Kripto Paralar

Hakkında

Hakkında

Kişisel Verileri Koruma Kanunu

Künye

Çerez Politikası

Reklam Verin

KVKK Başvuru Formu

İletişim

Kişisel Verileri Saklama ve İmha Politikası


Yasal Uyarı: Bu sitede yer alan yatırım bilgisi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihlerini dikkate alarak, kişiye özel olarak sunulmaktadır. Bu sitede veya e-bültenlerimiz kapsamındaki sözel, yazılı ve grafiksel dahil olmak üzere tüm bilgi ve analizler; herhangi bir karara dayanak oluşturması noktasında herhangi bir teminat, garanti oluşturmamakta ve yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla paylaşılmaktadır. Coindesk Türkiye hiçbir şekil ve surette ön onay, ihbar ve ihtara gerek olmaksızın söz konusu bilgileri değiştirebilir veyahut silebilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı vermeniz beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu sitedeki yorumlardan, eksik bilgi ve/veya güncel olmama gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan Coindesk Türkiye ve çalışanlarının herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.

@2022 CoinDesk