Megan Kaspar: Meta’ya Hazır Moda

İnsanlar bugün metaverse’ü hayal ettiklerinde genelde akıllarına steven Spielberg’ün “Ready Player One” filmi gibi bir sanal gerçeklik dünyası gelir.

Kuluçka şirketi Magnetic’in Web3 yatırımlarının genel müdürü olan Megan Kaspar’a göre geleceğimiz dijital ve fiziksel realitelerin çok daha iç içe geçmesi söz konusu olacak. Kaspar, şu anda popüler olan piksel görünümlü platformların veya Twitter’da moda olan karikatür gibi PFP’lerin ötesinde metaverse’ün insanlar ile bilgisayarlar arasındaki çizgiyi silikleştiren karma gerçekliğin etrafında bütünleşik ve fotorealistik bir deneyim olacağına inanıyor.

Bu trendin savunucularından biri olan Kaspar dünyada ilklere imza atmasıyla tanınıyor. Ekim 2021’de canlı bir televizyon programında giyilebilir NFT kullandı ve program boyunca başka başka kostümlerle görüldü. Örneğin başının hareketlerini takip edip ona göre dengeli duran altın küpeleri vardı.

Ardından Ocak 2022’de Haute Living’in Miami sayısında lüks tasarımcı Fendi’nin elinden çıkan dijital bir kıyafet giyiyordu. Kıyafet orijinal fotosetin üzerine giydirilmişti. Her iki örnekte de Kaspar’ın yatırım yaptığı dijital moda platformu DressX’in tasarımlarını kullandı. DressX gerçek kıyafete ve aksesuara benzeyen sanal ürünler üretiyor ve bunları 3D yazılımlar üzerinden gerçekleştiriyor.

201 yılında bu yana kripto dünyasında yer alan Kaspar, bitcoin, ether, SOL ve MATIC’e de erken aşamada giriş yapmış. Kısa süre önce de moda odaklı merkeziyetsiz otonom organizasyon olan Red DAO’nun kurucu ekibinde yer aldı. Red DAO, Dolce & Gabbana tarafından üretilen ve o güne dek en pahalı NFT olarak görülen The Doge Crown’ı satın almıştı. 423,5 wETH’a satılan (1,27 milyon dolar) bu NFT UNXD borsasında satılmıştı. Bu taç aksesuar, bir lüks marka tarafından dünyanın ilk couture NFT dağıtımının bir parçasıydı. Bu özel koleksiyondaki dokuz NFT’nin üçü Red DAO tarafından alındı.

The Doge Crown geleneksel bir moda evi tarafından yapılan bir Web3 hamlesi olması açısından önemliydi. Bu tacı satın alan hem dijital hem de fiziksel versiyonunun sahibi oluyor ve gerçek hayttaki bir dizi etkinliğe de özel katılım hakkı kazanıyordu. Kaspar’ın verdiği bilgilere göre Red DAO tarafından satın alınan dijital moda ürünlerinin yüzde 90’ından fazlası dijitale doğan tasarımcılar tarafından üretilmiş. Kaspar’a göre Red DAO’nun misyonu ve amacı da bu.

Bu röportajda Kaspar ile dijital moda alanında giy-kazan modelinin olgunlaşma sürecini, zincir üzerindeki verilerin edinilmesinin kişilerin kendi çevrimiçi kimliklerinin kontrolü açısından ne kadar önemli olduğunu (ve kısa süre sonra dijital benliğimizin fiziksel benliğimizden neden daha önemli hale geleceğini) ve Web 3’ün merkezileşmiş Web 2 ile tamamen merkeziyetsiz Web 4 arasında nasıl bir köprü oluşturabileceğini konuştuk.  Kaspar, ayrıca, NFT’lerin gezegene zarar değil fayda sağladığını da vurguladı.

Haute Living için yaptığınız kapak çekiminde bir insan ilk kez dijital lüks moda ürünleri giyiyordu değil mi? Bu nasıl gerçekleştirildi?

Vogue Çekoslovakya’nın Kasım 2021 kapağında Maye Musk vardı. Üzerinde galaksi resmi olan dijital bir tişört giymişti. Ancak fotoğraflara bakıldığında üzerindekinin dijital bir giysi olduğu kolaylıkla anlaşılıyordu.

Haute Living’in söz konusu sayısı birkaç ay sonra yayınlandı ve fotoğraf konusunda çok iyi bir iş çıkardılar. O çekime katılmaktan çok memnunum ve dijital modanın nelere kadir olduğunu gösterme konusunda ilklerden biri olmak da bana mutluluk veriyor.

Fotoğrafları çekerken öncelikle sıkı ve tek renk bir kıyafet olan SKIMS ve şort giydim. Ayrıca kıyafet straplez olmalıydı çünkü diğerlerini Photoshoplayamıyorsunuz ve kötü görünüyor. Sonra bu baz fotoğrafın üzerine istediğinizi giydirebilirsiniz. Ancak benim ayaktaki ve oturarak pozlarımda algoritma beni giydiremediği için her şeyi manuel yapmak durumunda kaldık.

Red DAO’nun Instagram’da fotoğraf çekimi sırasında çektiğimiz bir foto yayımladık ve Tribute Brand’in benim üzerime özel yaptığı büyük, kırmızı bir elbise giydirildim. Renklerin, boyutların ve gölgelemenin ne kadar iyi olduğuna inanamazsınız. Her şey çok gerçekçi görünüyordu.

Dijital modaya dair bazı kullanım senaryoları neler olabilir? Buradaki en zorlayıcı konu nedir?

Bugün dijital moda konusunda yapabileceklerimiz sınırlı. Sadece üç tane kullanım senaryosu var.

Bunlardan birincisi mevcut fotoğraflara ve videolara yönelik dijital terzilik yapmak. Bu e-ticaret açısından çok güzel bir senaryo. Modeller fotoğraf çektirebilir ve elbiseler üzerlerine dijital olarak giydirilebilir. Böylece dünyanın dört bir yerine kıyafet gönderip ayrı ayrı çekimler yapmaya gerek kalmaz. Influencer’lar da aynısını yapabilir ve ürünlerin NFT’lerini alabilirler. Sonra bunları gerçek dünyada bozdurabilirler.

İkinci kullanım senaryosu da artırılmış gerçekliktir. Dijital modayı ve artırılmış gerçekliği Instagram, TikTok ve Snapchat gibi mevcut platformların yanı sıra DressX ve ZERO10 gibi yeni platformlarda da kullanabiliyoruz. Örneğin birçift NFT sanal küpem var ve bunları Zoom toplantıları sırasında takabiliyorum ve insanlar bunların sanal olduğunu anlamıyorlar bile. 

Üçüncü kullanım senaryosu ise profil resmini giydirmek. En PFP’lerin meta-insan avatarlara dönüşebileceğine inanıyorum. Birçok kişinin kendini Bored Ape veya World of Women çizimlerle ifade etmek istediğini sanmıyorum. Topluluğun önemli bir kısmı ilham alacağı ve kendinin insan versiyonunu anımsatan bir görüntü tercih edecektir.

Instagram ve diğer sosyal medya platformları üzerinde birçok Web 2 uygulamasında insanların kendisini nasıl gösterdiklerini, içeriği nasıl paylaştıklarını ve dijital kimliklerini nasıl güncelleştirdiklerini gördük. Web 3 dijital kimlik anlamında yeni bir dünya sunuyor. Ardından sahiplik ispatı sayesinde birçok farklı şekilde gelir elde etmek mümkün olacak.

Bazı ürünler her zaman giymek istiyoruz ama bunlar sadece belirli platformlarda çalışıyorlar. Bu platformlar arası çalışabilme konusunu çözme noktasında çalışmalar nasıl ilerliyor?

Platformla arası çalışmanın iki boyutu var. Öncelikle yazılımların birbiriyle konuşması gerekir. Örneğin Chrome üzerindeyseniz Snap filtresini, kullanarak bir NFT giyebilirsiniz. Zoom’da da bir API üzerinden bunu basitçe yapabileceğinizi düşünüyorum

Diğer boyut ise dijital varlığın kendisinin platformlar arası çalışması ve görünmesi. Bir ürün Decentraland’de daha piksel gibi görünürken Unreal motorunun oluşturduğu bir dünyada çok daha gerçekçi görünmeli.

Glamhive ve Meta Closet gibi projeler bu konuya çözüm arıyor. Her bir ürünün dosya formatı önemli. Diyelim ki bir çift küpeniz var ve bu küpelerin farklı platformlar için farklı dosyaları olabilir. Bu tür bir çeşitlenmeyi piyasanın kabullenip kabullenmeyeceğini zaman gösterecek.

Metaverse sanatçıları neden gerçek dünyadakilere benzer objeler dizayn ediyorlar? Zira bu dünyada yaratıcılığın sınırı olmamalı değil mi?

Rebecca Minkoff ve Jonathan Simkhai gibi Web 3 için üretim yapan sanatçılar gerçek dünyası yansıtan tarzları benimsiyorlar. Nasıl ki bazılarımız dijital kimliğimizi çizgi film karakteri gibi olan avatarlarla ifade etmek istemiyorsak bazılarımız da gerçek hayata benzer şeyler giymek veya takmak istiyoruz. RTFKT ve D&G fiziksel gerçeklikle tamamen fantastik ürünler arasında bir köprü gibi konumlanıyor.

D&G’nin hazırladığı Collezione Genesi couture koleksiyonunun bazı parçaları gerçek hayattaki benzerlerinin fotorealistik benzerleri gibiyken bazları da fizikselde var olması mümkün olmayan tasarımlar. D&G de insanların günlük hayatlarında giyemeyecekleri tarzda dijital moda ürünleri tasarlayabiliyor.

Bunların dışında DRESSX, Replicant, The Fabricant, Xtended Identity, tribute Brand, ZERO10, Cornersgtone, Stefan Kartchev ve Regina Turbina gibi fantastik, metaya doğan tasarımcılar ve mimarlar da var.

Biraz önce belirtiğiniz bazı koleksiyonlardaki NFT’ler milyonlarca dolara satıldı. Bazıları buna çılgınlık diyor. İnsanlar çıldırmış mı?

Değer noktasından bakıldığında insanlar bazı pahalı, lüks ürünleri birer zenginlik veya statü göstergesi olarak kullanır. Bunu dijital dünyada da görüyoruz. Eğer özel CryptoPunk’lardan veya Bored Ape’lerden birine sahipseniz havanız artar. Bu dijital dünyada fark edilmenin bir yoludur.

Geçtiğimiz günlerde nişan yüzükleri hakkında konuşuyorduk. Bu yüzüklerin bir NFT’ye bağlanmasının saçma olduğunu söylüyorduk. Sonra düşünmeye başladık: İçinde bulunduğunuz toplumun yapısına göre bir yüzük birçok farklı anlam ifade edebilir ve bir statü sembolü olabilir. Bir anda bunun dijitalde de olabileceğini fark ettik. 

Öyle olsa bile birçok kişi, NFT olayını ve dijital sahipliği henüz “anlayamadı.” Dijital moda blok zinciri temelli olmadan da popüler olabilir mi?

Bu tür sorulara cevap ararken öncelikle Çin’e bakarım çünkü bu konuda hepimizden öndeler. Çin’de Little Red Rock isimli bir uygulama var. Kısaca Red deniyor. Bu bir nevi Instagram ama dijital moda ürünleri alınıp zenginleştirilmiş gerçeklik üzerinden giyiliyor.

Bu ürünler aslında NFT ama onlara NFT denmiyor, düzenlemelere uyabilmek için dijital varlık deniyor. Bu ürünler Alibaba ve birkaç diğer şirketin oluşturduğuna inandığımız bir blok zincir üzerinde duruyor. Ve bu dijital varlıklara tamamen açık, izinsiz bir blok zincirinde de değil ama Little Red Book’un 300 milyon kayıtlı kullanıcısı buna aldırış etmiyor. Sonuçta müşterinin istediği olur.

Tüketiciler modanın NFT’ye dönüşmesini ister mi? Ürünler NFT mi olacak? Umarım olurlar. NFT olmalarını isterim çünkü tamamen merkeziyetsiz, platformlar arası çalışan bir ortam için bu önemli.

Bu durumun Web 4’te hayata geçeceğini düşünüyorum çünkü Web 3, Web 2’nin merkezi dünyası ile Web 4’ün tamamen merkeziyetsiz dünyası arasında bir köprü olacak. Bir süre sonra geçmişe dönüp Web 3 ‘ün ne kadar parçalı bir dönem olduğunu konuşacağız. Şu anda birçok tüketiciyi Web 3’e geçiriyoruz çünkü tamamen merkeziyetsiz dünyaları kullanmak kolay değil. Tüketiciler ise hızlı, ucuz ve kolay deneyimler bekliyor.

Giy-kazan projelere örnek verebilir misiniz?

DAVA Project ve 10KTF gibi örnekler var. Her ne kadar 101KTF tamamen giy-kazan olmasa da PFP giydirmek gibi bir şey. Ancak iş modelleri ve yol haritaları giy-kazan modeline işaret ediyor. Bunlar yeni başlayan süreçler. Henüz bir şirketin bu modele adapte olduğuna veya bunu kullandığına şahit olamıyoruz çünkü bu olmadan önce NFT ortamının evrilmesi gerekiyor. Nasıl ki oyna-kazan modelinin gelişmesi için DeFi ortamının gelişmesi gerekti, giy-kazan modeli için de NFT ortamının gelişmesi gerekli.

Stepn ve Space Runners’ın giy-kazan olduğunu söyleyebilirsiniz ancak bunlar daha çok-yürü-kazan ve harekete geç-kazan tarzı modeller. Bu “-kazan” modelleri dijital modaya ve giysilere de gelecek. Belki avatarlara olmasa bile aksesuarlara, modaya, elbiselere uyarlanacak. Bu büyük bir yetkinliğin ortaya çıkmasına imkân verecek.

Red DAO koleksiyonundaki ürünlerle ne yapmayı planlıyorsunuz? Kiralama veya bağlamayı düşünüyor musunuz?

Ürünlere dair bir kiralama veya rehin koyma yaklaşımı benimsemedik henüz. Bunu yapacak kadar sofistike platformlar yok. Ancak inceliyoruz. Bunu gelecekte hayata geçireceğiz. 

Red Dao bir DAO olarak nasıl işliyor?

Red DAO’ya katılmak için davet almanız gerekiyor. Yeni katılımcılar mevcut Red DAO üyelerinin oyuyla kabul ediliyor. Bu, DAO’yu güvenli kılmak için gerekli. DAO Delaware’de kurulan bir limited şirket. Yani tamamen merkeziyetsiz değil. Oylamada ve karar almada blok zincirini kullandığımız noktada merkeziyetsizlik başlıyor. Herkese verilen birimler işlem gören tokenlar değil. Bunlar merkeziyetsiz veya merkezi bir borsada listelenmiyor.

Tüm karar alma süreçleri girişi yapılması gereken bir Discord kanalında cereyan ediyor. Burada sadece DAO’ya girdiğiniz cüzdanla girebilirsiniz. Herkes farklı kanallar kurarak konuları irdeleyebiliyor ve sonra DAO’nun blok zinciri platformu üzerinden oy veriyor. Zincir üzerinde oy hakkı kişinin DAO’ya katılım için verdiği ETH oranında artıyor.

Birçok kişi blok zinciri teknolojilerinin enerji tüketimi konusunda kaygılı ve iklime dair sorunlar olduğunu düşünüyor. Sizce bu metaverse kıyafetler ve diğer NFT temelli giyim ve aksesuarların yaygınlaşmasının önünde bir engel midir?

Moda sektörünün içinden ve dışından birçok büyük şirket blok zincirinin çevreye süper zararlı bir tüketim mekanizması olduğu argümanına sarılıyor. Bu doğru değil.

Küresel anlamda bitcoin madenciliğinin tükettiği enerjiye dair verilere bakarsanız yıllık 189 terawatt/saat olduğunu görürsünüz. Bu küresel tüketim olan 162.194 terawatt/saat’in sadece yüzde 0,117’si. Bitcoin madencileri, son iki yıl içerisinde rüzgar, güneş, hidro, jeotermal ve nükleer gibi daha sürdürülebilir kaynakları tercih ederek enerji verimliliği konusunda kendilerini geliştirdiler. Bitcoin’in kullandığı enerji karması içerisinde sürdürülebilir kaynaklardan gelen enerji yüzde 56. ABD’de böyle başka bir sektöre daha yok.

Bu arada pay ispatı ve delege edilen pay ispatı temelli zincirler (Telos, Solana, Celo ve umarım ki yakında Ethereum) Ethereum ekosistemi içerisinde yüzde 99,5 daha az enerji kullanımını sağlayacak. Buna ilaveten bu blok zincirler hızlı, yüksek hacimli işlemlere göre tasarlanıyor.

Web 3’ün bazı sektörlerde inanılmaz bir enerji verimliliği fırsatı sağladığını düşünüyorum. Örneğin moda sektörü ki dünyayı en fazla kirleten sektörlerden biridir, yıllık küresel karbon emisyonunun yüzde 10’unu üretiyor. Bu uluslararası uçuşların ve gemi yolculuklarının ürettiğinin toplamından daha fazla bir emisyon.

Çevremiz üretim, ulaşım, dağıtım ve atıklar gibi konular nedeniyle her gün ciddi bir kirlenme yaşıyor. Batı’da satın alınan giysilerin yaklaşık yüzde 40’ı hiç giyilmiyor, fabrikada üretilenlerin yaklaşık yüzde 40’ı satışa bile sunulmuyor, atılıp ziyan ediliyor.

Daha da ötesinde, Birleşmiş Milletler Çevre Programı’na göre bir kot pantolon imal etmek için fabrikadan mağazaya olan zincirde 3.781 litre su harcanıyor. Emisyon ise 33,4 kilogram karbona eşit.

Yani moda sektörünün dijital öncelikli bir modele geçmesi görmezden gelinmeyecek bir gelişme. Modayı malzemelerden arındıran giyilebilir NFT’ler çok önemli bir rol oynayacak.