Kripto 2024: Sırada Ne Var? "2024'te Önceliğimiz Perakende Turizm gibi Geniş Müşteri Tabanına Hitap Eden Sektörlere, Blockchain Entegre Etmek Olacak."

Bu röportaj Consensus Magazine - Kripto 2024: Sırada Ne Var? serisinin bir parçasıdır.

1) 2023 sizin perspektifinizden nasıl geçti? Piyasaların yoğun olarak zorlu dönemine gelen bu yıla dair değerlendirmeleriniz nasıl?

Bence 2023 gibi geçiş yılları, boğada ön plana çıkacak projelerin de kaderini belirliyor. 

Evet dediğiniz gibi; 2023 yılının özellikle ilk yarısına hatta ilk 9 ayına baktığımızda, zor bir süreçti. Belirsizliğin hakim olduğu, yatırımcıların pek çok aşamada sabır ve stres testine maruz kaldığı bir dönemdi. Son 2-3 aydır ise genel olarak daha da rahatlamış bir piyasa görüyoruz.

Bence bu noktada çok önemli bir tespit yapmamız gerekiyor. Hiç birimizin elinde sihirli bir küre yok. Evet, Bitcoin’in yarılanma döngüleri genel bir rota çizebiliyor. Ama yükseliş hangi tarihte başlayacak, hangi tarihte bitecek. Dip ya da tepe neresi… Bunların hiçbirini bilmiyoruz. Belki kişisel yorumlarımız var ama bu iş bir matematik değil. Bazen 2+2, 4 etmeyebiliyor. 

Bu açıdan baktığımızda bence kripto paraların geleceğiyle ilgili çok daha kapsayıcı, çok daha uzun vadeli stratejiler geliştirme zamanı geldi. 2023 bu açıdan da bence önemli bir geçiş yılı oldu. Bu yeni dönemin birkaç tane anahtar kelimesi var. Bence birincisi ve en önemlisi deflasyon. Her gün piyasaya yüzlerce coin ve token çıkıyor. Bunların bence kendi içlerindeki en belirleyici özelliği, deflasyon yapıları. Baktığınızda yüzde 99’unda “Biz deflasyonistiz” diyor. Ama gerçekten böyle mi? Buna çok dikkat etmek gerekiyor. Çünkü enflasyon sadece fiyat artışı demek değil. Enflasyon ekonomik, sosyal, ahlaki bir çöküntü hali. Kriptolarda da farklı değil. Enflasyona çözüm üretemeyen projelerin düştüğü durumu görüyorsunuz. Bitcoin’i bu kadar değerli yapan iki şey var: biri arzının sınırlı olması, ikincisi de yarılanma evreleri. Bunların olmadığını düşünün. Biz bugün bu teknolojinin neresindeydik acaba…

Buradaki en büyük avantaj bence yatırımcının artık çok daha bilinçli olması. Tabii hala gidecek yolumuz var ama özellikle Türkiye’de yatırımcıların birçoğu ‘whitepaper’ı, ‘initial market cap’ı artık çok iyi biliyor. Bu metrikleri takip ediyor. Bence bu orta ve uzun vade için çok güzel bir gelişme. 

Deflasyon ile birlikte bence ön plana çıkan diğer bir kavram da utility. Yani çıkan projelerin kullanım alanları. Bu ikisini bir potada eritebildiğiniz noktada, o zaman yatırımcıyla da çok uzun soluklu bir ilişki kurabiliyorsunuz. Ve belki de önemlisi; böyle bir aritmetikte sadece boğanın yıldız adaylarından biri olmakla kalmıyorsunuz; aynı zamanda ‘ayı’da da birçok farklı özellikle yatırımcıların yanında yer alabiliyorsunuz. Büyük düşüşlerden yatırımcıları koruyabiliyorsunuz. 

Futurance ve Fexobit olarak baktığımızda, 2023 bizim için çok önemli bir yıldı. Aralık ayı içerisinde Futurance’ın ekosistem token’ı olan Fexo Token’ın arzını ve listelemesini başarıyla gerçekleştirdik. Bunları yaparken de hep sektörde var olmayanı yapmayana, yatırımcıya kalıcı fayda sağlamaya odaklandık. Bunu da daha ilk adımda, arz sürecimizle yaptık. FCFS yerine, oransal eşit dağıtım modelini kullandık. Dedik ki, her şeyin başında güven olsun. Şeffaflık olsun. Kimin ne aldığını herkes bilsin. Spekülasyona yer vermeyelim. Fexobit güven üzerine, kurumsal yönetişim üzerine inşa edilen bir dünya. Evet bunu sürekli söylüyoruz ama bir yandan da aksiyonlarımızla da bunu desteklememiz gerekiyor. Bu yüzden de FCFS yerine, aynı borsadaki halka arz süreçlerinde olduğu gibi talep toplama ve akabinde oransal eşit dağıtım modeline geçtik. Yatırımcılarımızdan da bu yönde çok olumlu geri bildirimler aldık. İnsanlar gerçekten böyle bir şeffaflığa hasret. Bu da aslında başlı başına kripto dünyasının üzerinde düşünmesi gereken bir sorunsal! 

Arzın ardından listelememizi de 11 Aralık tarihinde gerçekleştirdik. Bugün itibarıyla da kilitli ön satış fiyatının 5 katında, kilitsiz ön satış fiyatının da 4 katında işlem gören bir Fexo Token’ımız var. Tabii ki bizim başarımız sadece token’ın fiyat performansıyla ilgili değil. Burada bence bizim asıl başarımız, Fexo Token’ın yakım ve deflasyon mekanizmalarını, utility’lerini güzel bir şekilde platforma entegre etmemiz. 

Whitepaper’ı inceleyenler bence şunu çok net görecekler: Bu basit bir Word dosyası değil. Ezber terimlerin ardı ardına konulduğu, sonuna da bir zaman planı yerleştirilen bir basit belge değil. Burada ciddi bir vizyon var. Ciddi bir matematik var. Ekiplerimiz gerçekten aylardır bununla uğraşıyor. Baştan sona okuduğunuzda diyorsunuz ki; “Evet, bunu yapan ekip profesyonel.”

Düşünün whitepaper’da burn ve yakım ifadeleri tam 42 kez geçiyor. Bence dünyada burn ve yakım yoğunluğunun bu kadar yüksek olduğu başka whitepaper’lar yok denecek kadar azdır.

2) 2024’e dair genel beklentileriniz neler? Yeni yılı hangi dinamiklerin şekillendireceğini düşünüyorsunuz?

Şu an için oldukça olumlu bir ortamın içerisindeyiz. 

Ben şahsen, ayı-boğa ayrımı yapmaya çok sıcak bakmıyorum. Tabii ki belli dönemlerde yatırımcı ilgisinin arttığı bir gerçek. Burada hem yatırımcı güveni hem de dünyadaki para bolluğu çok önemli kriterler. Ama benim için asıl önemli olan, bu teknolojinin yönü. Baktığımızda blockchain teknolojisi hala çok yeni bir teknoloji. Ama her geçen yıl müthiş projeler çıkıyor gerçekten. Çok büyük bir potansiyel var ama bunu gerçeğe dönüştürmek, tüm paydaşların elinde. 

Ben bu değer dönüşümünün daha çok şirketlerin oyuna dahil olmasıyla gerçekleşeceğini öngörüyorum. 2024 ve 2025 dönemi de bence bunun için bir başlangıç olabilir. Biz kendi aramızda buna Kripto 2.0 diyoruz. Bu teknolojinin deflasyon ve utility odağında dönüştüğü; şirketlerin Web 3 ve blockchain’i kendi düşünce biçimlerine entegre ettiği bir süreç bu. Evet, hala dünyada milyonlarca dolar meme coin’lere ya da iki dakikada masa başında oluşturulan projelere akıyor. Bence sektör bundan uzaklaşmaya başladığı anda, kripto için de yeni bir dönem başlayacak. 

3) 2024'te düzenlemeler konusunda beklentileriniz neler?

Türkiye’de kripto sektörünün gelişimine öncülük etmek isteyen her şirket gibi biz de Futurance olarak yasal düzenlemelerin ivedilikle hayata geçmesini bekliyor ve umut ediyoruz. 

Kamuoyunda yasal düzenleme genel olarak yatırımlar üzerine konulacak ilave vergiler olarak yorumlanıyor. Bunu bu haliyle tartışan ve yürürlüğe koymak isteyen farklı ülkeler de mevcut. Ama blockchain teknolojisinin potansiyelini, kripto varlıkların gerçek birer yatırım aracı olarak ele alındığında nasıl kapılar açabileceğini öngörebilecek vizyona sahip yönetimlerde yasal düzenlemelerin sınırlarının çok daha geniş olduğunu da yakinen görüyoruz. 

Bu çerçevede şunu unutmamak çok önemli: Yasal düzenleme sadece sınır koymak değildir, mevcut sınırların nasıl aşılabileceğini kurallara bağlamaktır. Ya da sadece kısıtlamak değildir; aksine yeni kapılar açmaktır. 

Potansiyeli böylesine yüksek bir sektörün itibarını zedeleme kumarını oynayabilen işletmelere ya da borsalara belli kriterler getirmek aslında başlı başına bu sektörün önünü açmaktır. 

Tüm bunlar aslında ideal düzenleme çerçevesinin birkaç unsuru. Tabii tüm bunları sağlayabilmenin yolu, hiç şüphesiz ki ortak bir akıl arayışından, çok paydaşlı bir düşünce zincirinden ve belki de en önemlisi yeni bir ekonomi modeli dönüşümünden geçiyor.

Türkiye’nin böyle bir düzenleme ile kripto paraların önünü açmayı tercih etmesi, ekonomide yazılacak yeni bir başarı hikayesinin de temelini oluşturabilir. 

Bilişim, blockchain ve yapay zeka teknolojilerinin her zamankinden hızlı geliştiği mevcut ekonomik düzende, yetkinliklerini uluslararası ticaretten, ‘bulutlararası ticaret’e hatta kripto camiasının da aşina olduğu şekilde ‘bloklararası ticaret’e evirmeyi başaran ülkelerin, geleceğin katma değerli rekabet dünyasında paha biçilemez bir avantaja sahip olacağını öngörmek çok da zor olmasa gerek…

4) Yeni dönemde hangi projelerin, dikeylerin ön plana çıkacağını düşünüyorsunuz?

Bence birkaç kategori yeni dönemde fark yaratabilecek potansiyele sahip.

 Bunların başında hiç şüphesiz yapay zeka geliyor. Biz bence bu dalganın daha başındayız. Yapay zeka dediğimiz kavram çok daha derin, çok daha kapsamlı bir trend. Sadece kriptoyu değil, tüm dünya ekonomisini dönüştürebilecek güce sahip. Bununla ilgili de çok güzel projeler çıkıyor. Devamı da gelecek. Aynı şekilde RWA (Real World Assets) de yine bence yıldızı parlayacak kategorilerden biri. 

Biz bir önceki boğa döneminde metaverse’ü çok konuştuk. 

Hep ‘öteki evren’den bahsettik. Ben o zaman da bunun geçici bir trend olabileceğini düşünüyordum. Açıkçası hala aynı fikirdeyim. RWA bence bu öteki dünya fikrini temelde reddeden, tabir-i caizse evrenleri tek bir çatıda buluşturmayı amaçlayan bir teknoloji. Burada da büyük potansiyel görüyorum. Ve son olarak, ekosistem token’ları doğru kurgulandığı noktada yine sektörü ileriye götürebilecek potansiyele sahip.

5) Sizler 2024’te hangi projelerle ve yaklaşımlarla fark oluşturmayı hedefliyorsunuz? 2024’e dair planlarınızın genel çerçevesi nedir?

Şöyle düşünmek lazım: Bizim geniş evrenimiz Futurance. 

“Futurance aslında ‘Future of Finance’in kısaltması. Yani finansın geleceği. Futurance bünyesinde 4 ana hizmet kolu var. Fexobit, kripto para borsası. Nftyzer, TÜBİTAK-TEYDEB 1501 onaylı bir proje. Oyun, sanat ve spor alanında özgün eser üreticilerinin tokenizasyonunu sağlayıp, ürettikleri değere uluslararası ticarileşme fırsatları sunan ve yeni dijital paylaşım ekonomileri yaratan bir oluşum. Tokencept için biz “kendi finansal sistemini yarat” diyoruz. Ekonomik kurgusu güçlü proje sahipleri ile destekçilerini buluşturan, merkeziyetsiz finans ekosisteminin parçası olma niteliğinde bir platform burası da. Son olarak Walter de bizim soğuk depolama çözümümüz. Bunun da önümüzdeki dönemde çok konuşulacağını düşünüyoruz. Tamamen bizim ekiplerimiz, yerli mühendislerimiz ve tasarımcılarımız tarafından geliştirilen; kurumsallar için multisign özelliği taşıyan tek ürün.

Tüm bu alanlarda büyük hedeflerimiz var. 

İş planlarımız var. Ama 2024 özelinde baktığımızda en büyük önceliğimiz, özellikle geniş müşteri tabanına hitap eden sektörlere, blockchain teknolojilerini entegre etmek olacak. Perakende, turizm gibi… Diğer yandan şunun da altını çizmemiz gerekiyor. En çok duyduğumuz şey şu: “Ben anlamıyorum bu işlerden, boş verelim.” Anlaşılmaması da doğal. Gerçekten zor bir konu. Biz burada Futurance olarak, şirketlerle de çok yakın çalışıyoruz. Onlara terzi usulü Web3 ve blockchain projeleri geliştiriyoruz. Diyoruz ki senin müşterilerinle daha iyi etkileşim için böyle bir projeye ihtiyacın var. Bunu sıfırdan bir tasarlayacağız, süreçlerine de biz entegre edeceğiz. Anahtar teslim proje. Bunu yapabilmemizin en büyük nedeni de arkadaki müthiş teknoloji altyapımız. Bu sayede ‘limit gözyüzü’ diyebiliyoruz. Diğer yandan, bankalar için de tüm kripto altyapısını ‘as a service olarak’ tasarlayabiliyoruz. Bu alanda da son dönemde ciddi bir hareketlilik söz konusu. Ama bunun dışında diğer tüm iş kollarımızda da hareketli bir yıl bekliyoruz.