Kripto 2024: Sırada Ne Var? - "Ana amacım; başta L2 dikeyi ile blockchain teknolojilerinin Türkiye’de yaygınlaşması"

Bu röportaj Consensus Magazine - Kripto 2024: Sırada Ne Var? serisinin bir parçasıdır.

1) 2024’e dair genel beklentileriniz neler? Yeni yılı hangi dinamiklerin şekillendireceğini düşünüyorsunuz?

Zor bir yıl geçirmiş olsak da 2023’ün son çeyreğindeki hareketlilik hepimizin modunu yükseltti.

Blockchain ağlarındaki toplam kilitli varlık (TVL) son çeyrekte %35 artış gösterirken token fiyatlarında da yeşiller görmeye başladık. Sektör, 2024’te beklenen boğanın ayak seslerini duymaya başladı. 

2024 başında Bitcoin ETF’inin onaylanmasına yönelik beklentinin yükselmesi ve ETH için de benzer bir umudun taşınıyor olması, sektöre para girişinin bir hayli artacağını gösteriyor. Bitcoin halvingi ile fiyat beklentilerinin son yılların tersine dönecek olması, bazı ülkelerde olumlu regülasyonların beklenmesi ve Ethereum ağındaki güncellemeler ile birlikte L2 çözümlerinin getireceği yeni hareketlilik (özellikle airdrop furyası), boğaya göz kırpyor.  

Yıllardır geliştirilen ve teknik olarak kaliteli altyapılar oluşturmuş birçok blockchain projesi de kendisini 2024 yılına hazırlamış olduğu için, yaşanacak en küçük olumlu gelişmenin bile kaldıraç etkisi yaratacağın düşünüyorum.

2) 2024'te düzenlemeler konusunda beklentileriniz neler?

Türkiye özelinde, ocak ayında gelmesi beklenen düzenleme konusunda olumsuz duyumlar alıyoruz. 

Merkezi global borsaların Türkiye’deki operasyonlarını yerleşik hâle getirmesi için adım atılacağı söyleniyor. Bunun PayPal süreci gibi bizi dünyadan uzaklaştıracak sonuçlar doğuracağından endişeliyim. Düzenleme konusundaki haberler doğruysa, kısa vadede olumlu görünen ama uzun vadede yer altı piyasasına geçiş, Türkiye merkezli girişimlerin yurt dışına gitmesi, teknolojik gelişmelerden uzak kalmamız gibi birçok olumsuz çıktısı olacağını düşünüyorum.

Sektördeki kapsayıcılığı artıran ve küresel anlamda çok değer verilen Türkiye ekosisteminin dünya ile entegrasyonunu kolaylaştıran bir düzenleme getirilmesini ve bunun her yıl sektördeki dinamiklere göre güncellenmesini umut ediyorum.

Global ölçekte ise, uzmanlar ETFler ile ilgili 2024'ün ilk çeyreğinde olumlu sonuçlar alınacağını düşünüyor. Bu gelişme, sektöre para akışı getirecektir ve bu akış sonrası yasal düzenlemelerin hızlanacağını öngörebiliriz. Geçtiğimiz yıllarda Çin ve Hindistan’ın kripto paraya karşı çıkardığı yasaların etkilerini hatırladığımızda, yeni yılda yasal düzenlemelerin ardından, öncü ülkelerde değişiklik görebiliriz.

3) Yeni dönemde hangi projelerin, dikeylerin ön plana çıkacağını düşünüyorsunuz?

Kripto para sektörü  yıllardır hep hype üzerinden ilerledi. Her sektörde olduğu gibi, popüler konulara ciddi bir para akışı deneyimledik. 2024 yılında hype beklediğim 5 dikey var.

1. Layer 1 & Layer2 Çözümleri: Yukarıda bahsettiğimiz olumlu gelişmeler ve boğa sezonu ile birlikte 2024 yılında ciddi bir yeni kullanıcı adaptasyonu da yaşanacak. Hâlihazırda ölçekleme sorunu yaşayan Ethereum’un, yeni kullanıcılar ve artan hareketlilik ile başa çıkamayacağını söylemek kahinlik sayılmaz. Mevcut hız ve fee sorunları ile daha geniş kitlelere hitap etmesi oldukça zor. Bu sorunları çözen Layer1 & Layer2 projelerinin 2024 yılının yıldızı hâline gelmesini bekliyoruz. Birçok Layer2 projesi, güvenlik katmanını Ethereum’a emanet ederek, ölçekleme sorununu çözmeye odaklanmış durumda. 

 Kişisel olarak sürekli savunduğum şey: günün sonunda bu projelerin birbiriyle konuşması, çalışması gerekiyor. Biz de bu noktada yeni adımlar atmaya devam ediyoruz.

2. Real World Asset Tokenization: Gerçek dünya varlıklarının tokenizasyonu konusunda da 2023 yılının son çeyreğinde bir hareketlilik gördük. Yeni yıldaki yasal düzenlemeler ile birlikte hem yeni girişimlerin doğacağını hem de mevcut büyük şirketlerin bu alana güvenle yönelebileceğini düşünüyorum.
   
   
3. Yapay Zekâ: Blockchain teknolojisinin AI konusundaki gizlilik ve kullanıcı verilerinin sağlıklı kullanımı gibi endişelerin giderilmesinde etkin rol oynayacağını düşünüyorum. Aynı zamanda blockchain alanındaki yapay zekâ destekli veya yapay zekâ odaklı projelerin hızla artmasını bekliyorum. Geçtiğimiz yıl başlayan Generative NFT furyası, kullanım alanlarından sadece birisi.
   
   
4. DeFi: Sektöre para girişinin artacağı, TVL’in tavan yapacağı bu dönemde merkeziyetsiz finans çözümlerine büyük iş düşüyor. Yatırım ve borç verme gibi çözümlerle, geniş kullanıcı kitlesinin güvenli şekilde işlem yapmasını sağlayan platformlar, sektörün uzun vadedeki güven seviyesi ve devamlılığı açısından büyük bir sorumluluk taşıyor.
   
   
5. GameFi: Geçtiğimiz dönemde en çok dikkat çeken dikey olsa da, blockchain tabanlı oyun dünyasının, yatırımcılarını ve kullanıcılarını oldukça üzdüğünü söylemek mümkün. Ancak bu yıl, daha büyük şirketlerin de blockchain teknolojisini benimsediğini görüyoruz. Daha oturmuş bir sistem ve  AAA oyunları ile birlikte GameFi dikeyinde de ciddi bir hareketlilik bekliyorum.

4) Sizler 2024’te hangi projelerle ve yaklaşımlarla fark oluşturmayı hedefliyorsunuz? 2024’e dair planlarınızın genel çerçevesi nedir?

Kişisel olarak ana amacım; başta L2 dikeyi olmak üzere blockchain teknolojilerinin Türkiye’de daha yaygın hâle gelmesi ve ülkemizden değerli projelerin globalde iddialı hareket etmesine destek olmak. 

Çalıştığım şirket olan Manta’nın da katkılarıyla bu konuda aşama kaydedeceğimize inanıyorum. Manta Network’e entegrasyonu için görüştüğümüz birçok yerli proje bulunuyor.İlk modular L2 projelerden birisi olarak, amacımız bu alanda öncü hâline gelmek. Son çeyrekte Celestia entegrasyonunu tamamladık ve gas fee'leri kademeli olarak düşürüyoruz. Yeni yılın ilk çeyreğinde daha da düşeceğinin müjdesini verebilirim. 

Ayrıca ilk çeyrek itibariyle Polygon zkEVM entegrasyonunu tamamlayacağız. Böylece hem güvenlik seviyemizi artıracağız hem de “sürekli birbiriyle konuşan ağlar” vizyonumuz için önemli bir adım daha atmış olacağız. 

Manta Network adına bir başka önemli adım ise 2023 sonunda duyurduğumuz New Paradigm olmuştu ve kısa sürede $500M TVL’e ulaştık. 

Kullanıcıların sahip olduğu ETH ve USDC tokenları kişisel  cüzdanlarında tutup ekstra getirilerdenden faydalanırken, aynı zamanda farklı alanlarda da kullanmasını sağlayan bu devrimsel ürünümüz 2024'te de devam edecek. Kullanıcılara, hodl ettikleri bu tokenları kullanabilecekleri farklı alanlar da yaratacağız. Öte yandan, bir chain olarak ana amacımız ekosistemi büyütmek. Mevcut iddialı projelerle entegrasyon ve yeni projelerin doğrudan native olarak bizim chain üzerinde çıkması için çalışmalarımız devam ediyor. Şu anda ekosistemimizde 180'den fazla proje bulunuyor ve bunun verimli bir şekilde artmasını hedefliyoruz.