Riksbank Yetkilisi: Hükümetler CBDC'lere Yabancı Erişimini Kısıtlayabilir

İsveç merkez bankası Sveriges Riksbank'ın ilk başkan yardımcısı Cecilia Skingsley'e göre, merkez bankası dijital para birimleri (CBDC), sınır ötesi ödemelerle ilgili tüm sorunları çözen bir "gümüş kurşun" olmayacak.

Skingsley, Avrupa Merkez Bankası'nın (ECB) Portekiz’in Sintra kentinde yıllık merkez bankacılığı forumunda yaptığı konuşmada, örneğin ülkelerin birbirleriyle “iyi oynamayacağını”, birlikte çalışabilirliği - veya CBDC'lerin diğer ödeme sistemleriyle etkileşim şeklini - karmaşık ve katmanlı hale getirmeyeceğini söyledi. 

Farklı birlikte çalışabilirlik seviyeleri hakkında düşünmek gerektiğine vurgu yapan Skingsley, "Bunun bir parçası olmak isteyen herkes için yönetişim, denetim ve benzeri konularda anlaşmak çok zor olacak" dedi.

Skingsley, ECB İcra Kurulu üyesi Fabio Panetta, ECB Piyasa Altyapısı ve Ödemeler Genel Müdürü Ulrich Bindsei, Princeton ekonomisti Markus Brunnermeier ve MIT Medya Laboratuvarı'nda Dijital Para Birimi Girişimi'nin direktörü Neha Narula ile katıldığı panelde konuştu.

Ödeme devi Visa, geçen yıl CBDC'ler ile ABD doları veya altın gibi başka bir varlığın değerine sabitlenmiş olan stablecoin'ler gibi diğer özel dijital para birimleri arasında birlikte çalışabilirliği sağlayacak bir platform üzerinde çalıştığını duyurmuştu.

Yakın zamanda dünyanın önde gelen merkez bankalarının birliği olan Uluslararası Ödemeler Bankası'nın (BIS) inovasyon kolunun başkanı olan Skingsley, BIS'in iki hafta içinde CBDC’lerin birlikte çalışabilirliği hakkında bir rapor yayınmlayacağını söyledi. BIS İnovasyon Merkezi, dünya çapındaki merkez bankalarıyla çeşitli CBDC deneyleri yürütüyor.

Eylül 2021'de BIS, dünyanın dört bir yanındaki merkez bankalarına CBDC'ler üzerinde çalışmaya başlamaları gerektiğini çünkü merkez bankası parasının dijital bir geleceğe uyum sağlamak için gerekli olduğunu söylemişti. O zamanlar Çin de, egemen para birimi olan renminbi'nin dijital versiyonunda bir miktar ilerleme kaydettiğini duyurmuştu.

Panelistlere göre Panetta, en azından kısmen, piyasa Ekim ayında 2,7 trilyon dolara ulaştığında kripto piyasası patlamasına yanıt olarak dünyanın dört bir yanındaki ülkeler bir CBDC kurmaya çalışyığını anlattı.

CBDC'ler için, sınır ötesi ödemelerin düzenlenmesinden finansal katılımın iyileştirilmesine kadar çok yüksek potansitel görülüyor. Panelistlere göre, CBDC'ler özel bankaların giderek daha fazla hakim olduğu dijital ödeme dünyasına rekabet getirecek.

Ancak CBDC'lere yönelik ciddi denemeler daha yeni başladı ve dikkate alınması gereken çok sayıda deneyim ve tasarım öğesi var.

Skingsley’e göre, farklı ulusların CBDC'leri arasındaki birlikte çalışabilirliği karmaşık hale getirebilecek bir şey, hükümetlerin CBDC'lerine sağlamaya istekli olacakları erişim düzeyi. Bireylerin ne kadarını elinde tutmalarına izin verileceğine ve hatta turistlerin bunları ödeme yapmak için kullanıp kullanamayacaklarına dair bilgiler burada önemli tartışma konuları: 

Diyelim ki yabancı ödeme hizmeti sağlayıcılarının dünya çapında CBDC'lere erişimi olsaydı, daha verimli ve açık bir sistem olurdu. Ancak bazı ülkeler bunu ‘çok riskli’ bulabilir. Ülkelerin seçmek isteyeceği farklı seçenekler ve farklı düzeylerde [engeller] olacağını düşünüyorum. Yani herkes için işe yarayacak tek bir erişim modeli olmayacak. 

Skingsley'in kendi ülkesi İsveç, ülkenin dramatik bir hızla nakitsiz hale geldiği bir zamanda merkez bankasının özel bankalar üzerindeki otoritesini korumak amacıyla bir CBDC, e-krona yaratmayı düşünüyor. İsveç, nüfusundaki nakit ödeme oranının 2010'da %40 iken 2020'de %10'a düşmesi ile dünyadaki en düşük nakit kullanım oranlarından birine sahip oldu.

Nisan ayında Riksbank, e-krona'ya temel oluşturabilecek olası tedarikçiler ve teknik seçenekler hakkında bilgi almaya başladı. Aynı zamanda Riksbank, devlet destekli dijital parayı geleneksel bankacılık sistemlerine entegre etme testlerinin başarılı olduğunu ve yeni teknolojinin getirebileceği faydaları incelemeye devam edeceğini tespit etti.

ECB forumunda Skingsley, Sveriges Riksbank'ın e-krona talebinin ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYİH) yaklaşık %10'u değerinde olabileceğini tahmin ettiğini söyledi. İsveç'te dolaşımdaki nakit 2019’da GSYİH'nın %1'iydi.

Skingsley, "Mümkün olduğunca açık altyapılar sağlamak, muhtemelen sadece yurtiçinde değil, aynı zamanda sınırlar arasında da ödeme pazarlarında rekabeti teşvik etmeye yardımcı olabilir ve özel çözümler üzerinde belirgin bir baskı oluşturabilir" dedi.