Coindesk Türkiye’nin Yeni Paradigma etkinliğinde regülasyonlar üzerinde en çok tartışılan konuların başında geliyordu. Mevcut durumun değerlendirilmesi, gelecek regülasyonların nasıl şekillenmesi gerektiği ve dünyadaki mevcut örneklere kadar konuya pek çok farklı açıdan bakıldı. İşte etkinlikte regülasyonlara dair öne çıkan başlıklar.

Kamu Politikaları Yazarı ve Danışman Nesibe Kırış                 

• Ekonomik açıdan küçük ülkeler El Salvador örneğinde olduğu gibi yasal para birimini Bitcoin’e endeksliyor. Ancak sadece bu adım, o ülkenin kripto dostu olduğunu göstermiyor. Düzenlemeler kadar ülkedeki siyasetçilerin davranışları da o teknolojiye bakış açısını etkiliyor. Singapur bu noktada çok iyi bir örnek. En kripto dostu ülkeler arasında görünüyordu ancak şu anda düşüşte.
  
  
• Şu an pek çok ülkede regülasyon bulunuyor, ancak kapsamlı değil. Biz kripto dostu regülasyonda açık tanımlamalar arıyoruz. Bu tanımlamalar kısıtlı alanları mı kapsıyor? Hazırlanan yasalar teknolojiyi tanıyor mu? Sadece tüketiciyi ve kamuyu korumak için mi yapılıyor yoksa Web3 dünyasına gerçekten inanılıyor mu? Yatırımların geleceğinin hesaba katıldığı, yatırımcıyı koruyan ve yatırımcıyı teşvik eden bir düzenleme mi? Tüm bu başlıklar çok önemli.
  
  
• Bugün Web2 dünyasından yararlananlar kim diye baktığımızda çok net ABD görülüyor. Çünkü teknoloji şirketlerinin pek çoğu oradan çıktı. Web2 dünyasında kurulmuş bir düzen var ve oradaki tekelleşmiş şirketleri aşabilen bir şirket henüz çıkmadı. Ama bugün Web3 dünyasında alan boş. Çünkü hiçbir ülke regülasyonlarla destekleyerek yeni bir yatırım ortamı oluşturamadı. Dubai bir hub kurdu. Ama yeni girişimlerin kurulmasını teşvik eden herhangi bir ülke olmadı şu ana kadar.
  
  
• Yeni bir teknoloji alanında regülasyon yapılırken uluslararası kuruluşlara bakılıyor. Bunun üzerinden ülkeler kendi ekonomik ve sosyal durumlarına göre düzenlemeleri hazırlıyorlar. Mesela kripto paralarla ilgili kara paranın aklanmasına yönelik Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Yönelik Mali Eylem Görev Gücü'nün (FATF) bir düzenleme çıkarması bekleniyordu. Ben çıkarılan dokümanda risklerin geleneksel finansal araçlar üzerinden tanımlandığını gördüm. Uluslararası bir örgüt bile böyle hareket ederken Dubai’nin yaptığı düzenlemeler oldukça ileride kalıyor.
  
  
• Blokzincir yatay kesen bir teknoloji ama şu anda konuşulan regülasyonların hepsi dikey olarak, yani finans tarafında konuşuluyor. Finans tarafını düzenlemeye çalışırken bunu geleneksel finans kuruluşlarıyla yapmaya çalışıyorlar ve bu da yatay eksendeki birçok fırsatın kaçırılmasına neden oluyor.

AVBA Legal & Consultancy Yönetici Ortağı Umut Bakanoğulları

• El Salvador’un kurumsal olarak kripto paraları desteklediği şüpheli. Biraz magazinsel bir durum var orada. Singapur’da bir lisanslama rejimi var. Ama son bir yılda büyük merkezi kripto para borsalarının merkezlerini Singapur’dan Dubai’ye taşıdığını gördük.
  
  
• Dubai finansal teknolojiler anlamında bir hub olma yolunda gidiyor. 2022 yılında saha varlıklarının düzenlenmesine yönelik bir kanun yürürlüğe girdi. Diğer pek çok kanundan farklı olarak kripto varlıkların sadece ödeme ve değişim işlemine değil, yatırım işlevine de vurgu yapılıyor. Bana kalırsa ideal tanımlama değil ama merkezi ve merkeziyetsiz kavramlarına kanun taslağında yer veriliyor. Bu, teknolojinin otorite tarafından Dubai'de anlaşılmaya başlandığını gösteriyor.
  
  
• Ayrıca bu yasayla Dubai’de Sanal Varlıkları Düzenleme Kurumu da kurulmuş oldu. Türkiye ve diğer pek çok ülkede kripto varlıkları menkul kıymete benzetiliyor. Elektronik paraya benzetilen token’lar da var. Sürekli olarak kriptoları mevcut finansal kavramlarla tanımlamaya çalışmak bir zorlama yaratıyor. Yeni teknoloji yeni tanımlamalar gerektiriyor.  
  
  
• Dubai’nin yanı sıra İsviçre de çok önemli. Çıkardıkları Dağıtık Defter Teknolojisine Adaptasyon Kanunu'yla teknolojideki dönüşümü fark edip hukuk sisteminde bazı şeylerin temelden değişmesi gerektiğini ortaya koyan bir düzenleme hazırladılar. İsviçre’de 2021 verilerine göre blokzincir temelli binden fazla şirket var. Ayrıca İsviçre’de benim bildiğim iki banka Adaptasyon Kanunu sayesinde kripto varlıklara saklama hizmet verebiliyor.

Paysafe Group, Kıdemli Başkan Yardımcısı Elbruz Yılmaz       

• Düzenleyicilerin progresif olması gerekiyor. ABD’deki, AB’deki ve ada ülkelerindeki modelleri incelediğimizde aslında yaklaşımların düzenleyici kurum çerçevesinden bakıldığını görüyorum ve bunun faydalı olmayacağını düşünüyorum. Kriptonun getirdiği sistem çok grift ve düzenleyici kurumun tekdüze bir düzenlemeyle ekosistemi düzenlemesi mümkün değil. Birinin görev alanının bittiği yerde diğeri başlıyor ve bu kurumların ne kadar iletişim içinde olduğu tartışılır. Bu nedenle ada ülkelerindeki gibi bütünleşik bir bakış açısıyla, herkesin oyunun kurallarını tek bir yerden öğrendiği bir düzenlemeyi tercih ederim.
  
  
• Bu düzenlemelerin de getirdiği kısıtlamalar olacaktır. Geliştirici kurumların yapılarının da değiştirilmesi gerekebilir. Düzenleyici kurumların öğrenme eğrilerine baktığımızda, yeni bir teknolojiye yönelik harekete geçme süresinin daha kısa olması gerektiği görülüyor. Artık altı ayda bir yeni bir teknoloji ile karşılaşıyoruz, dolayısıyla düzenleyici kurumların beş-10 yılda bir çıkardıkları düzenlemeler genelde geriye dönük düzenlemeler oluyor.

Ussal Danışmanlık, Ortağı Ussal Şahbaz

• Elbette her ülkeye uyan bir düzenleme yok. Her ülkenin farklı koşulları var. Ada ülkeleri Bermuda ya da Dubai… Lisans veriyorlar ama daha ortada regülasyonlar yok. Bunlar farklı bir dünya, büyük ülkeler farklı bir dünya. Küçük ülkeler kripto hizmet sağlayıcılarını kendine çekip buradan hizmet verdirmek istiyor. Büyük ülkeler ise o ülkenin vatandaşlarına verilecek hizmetleri göz önünde bulunduruyor. Yatırımcı, tüketici koruması ön planda tutuluyor. İki taraftaki koşullar farklı.
  
  
• Bununla beraber büyük ülkelerin, ki Türkiye de buna dahil, iki konuyu değerlendirmesi lazım: İlki mevcut regülatörlerle bu varlık sınıfının düzenlenmesinin gerçekten çok zor olması. Yeni bir dijital varlık regülatörü kurmak kötü bir fikir değil. Niye? Bütün kurumlar kendi kurumsal kültürlerini nesilden nesile aktarır.  Bu kötü bir şey değil ama mevcut bankacılık regülatörünün ya da sermaye piyasası regülatörünün düzenlediği başlıklar farklı. Dijital varlıklar da farklı kültürlerde çıkan ürünler. Semaye piyasası tarafından baktığınızda, mesela borsanın düzenlenmesi SPK’ya verilecek. SPK ne yapacak? Mevcut ikincil mevzuatı ufak tefek değişikliklerle buraya adapte edecek. Kurumsal kültür böyle bir şey. O kodlar buraya uymayacak. Ben Avrupa’da da aynı şeyin olacağını düşünüyorum. O kodlarla başladığın zaman iş bir noktada patlıyor.
  
  
• Ayrıca bankacılık ve sermaye piyasalarına lokal düzenlemeler gerekiyor ama kripto varlıklar global ürünler. Dolaysıyla bunların regülasyonlarını yaparken global standartları da takip etmek gerekiyor. Yoksa regülatör arbitrajı dediğimiz olay yaşanır. Konulan kurala bazıları uymayacak ve gidecek başka ülkeden işlem yapacak. Ya da herkes kaçacak, sen bu teknolojinin nimetlerinden istifade edemeyeceksin.