On Merkez Bankasından Dokuzu Dijital Paraları Değerlendiriyor

Bank of International Settlements (BIS) tarafından gerçekleştirilen ankete göre dünyadaki merkez bankalarının onda dokuzu merkez bankası dijital para birimi (CBDC) konusunda neler yapacağını belirlemeye çalışıyor.

Anket ayrıca, her geçen gün daha fazla sayıda merkez bankasının sadece belirli bir alanda kullanılacak CBDC yerine herkesin perakende olarak kullanabileceği bir CBDC geliştirmekte veya bu konuda denemeler yapmakta olduğunu işaret ediyor. 

Merkez bankalarının çatı kuruluşu olarak görülen BIS, 6 Mayıs’ta yayımlanan bir raporda, 2021 yılının sonbaharında yapılan ve 81 merkez bankasının katılımıyla gerçekleşen anketin sonuçlarını değerlendirdi. Rapor merkez banklarının CBDC alanındaki çalışmalarını ve bu konudaki motivasyonlarını ve niyetlerini de masaya yatırıyor. BIS, dünyanın toplam GSMH’sının yüzde 95’ini temsil eden 63 merkez bankasının ortak olduğu bir çatı organizasyon. 

Ankete katılan merkez bankalarının yarısından fazlasının CBDC geliştirdikleri veya bu konuda “kapsamlı denemeler yaptıkları” belirtiliyor. Bunların yüzde 20’sinin genel kullanıma açık, perakende CBDC’ler üzerinde çalıştığı görülüyor. Bu oran, belirli bir kitlenin kullanabileceği, daha toptan bakış açılı CBDC’lere odaklananların yaklaşık iki katı. 

Ekonomilerde ödeme sitemlerinin güçlendirilmesi ve bankacılık altyapısının dayanıklılığının artırılması ihtiyaçları çeşitlendikçe dünyanın her yerinden merkez bankaları CBDC konusunda aktif olarak denemeler yapıyor. CBDC’ler, teoride, finansal kapsayıcılığı potansiyel olarak artırmaktan sınır ötesi para transferlerini hızlandırmaya kadar birçok alanda vaat ortaya koyuyor. Çin dijital Yuan konusunda geliştirme ve test çalışmalarıyla bu alanda öncü rol üstlenirken bazı hükümetler CBDC konusunu finansal bağımsızlık noktasında değerlendiriyor. 

BIS, Eylül 2021’de dünyanın dört bir yanından merkez bankalarının CBDC üzerinde çalışmaya başladığının işaretini verdi. Atlantic Council’in CBDC izleme sisteminin verilerine göre dünya ekonomisinin yüzde 90’ını temsil eden 87 ülke CBDC üzerinde çalışıyor. 

Raporda, “Ortalamada ankete katılan merkez bankalarının onda altısı CBDC çalışmalarına hız verdiklerini söylüyorlar” deniyor. 

BIS anketine katılan merkez bankalarının 56 tanesi gelişmekte olan ülkeleri temsil ediyor ve böylelikle bu anket dünya nüfusunun yüzde 76’sını temsil eden bir katılıma sahne oluyor. 

Bahamalar, Çin, Nijerya gibi ülkelerdeki merkez bankları perakende CBDC konusunda pilot çalışmalara başlamış olsalar da ankete katılanların yüzde 68’i bu konuda sistemin “öngörülen yakın bir tarihte” hayata geçeceğini belirtiyorlar.

Anket, CBDC’ler konusundaki soruların yanı sıra stabil coinlerle (diğer varlıkların veya doların değerine bağlı coinler) ve genel anlamda dijital para birimleriyle alakalı sorular da içeriyor. 

Raporda, “stabil coinlerin ölçeklenmesi, ödemeler alanında yaygın kabul görüp kullanılması konularında merkez bankalarının farklı beklentileri olduğu” söyleniyor. Ayrıca merkez banklarının; tek bir para birimine bağlanan stabil coinlerin ödeme sistemi olarak kabul görme olasılığının emtialara veya diğer kripto paralara bağlanan stabil coinlere göre daha yüksek olduğunu düşündüklerinin altı çiziliyor. 

Merkez banklarının yaklaşık yüzde 70’i stabil coinlerin para politikasına ve finansal istikrara potansiyel etkilerini araştırdığı söylenirken yaklaşık dörtte birinin de kripto paraların kullanımına dair araştırmalar yaptıkları belirtiliyor.