İnsan hakları savunucularını ve demokrasi yanlısı aktivistleri ağırlayan ve 13 yıldır gerçekleşen Oslo Özgürlük Forumu bir anda kripto para konferansına dönüştü. 

Bitcoin geliştiricisi Jimmy Song’un artık meşhur olan kovboy şapkası Oslo Konser Salonu’nda herkesin gözüne çarpıyordu. Yatırımcı ve girişimci Nick Carter elinde şemsiyesiyle salonların arasında dolaşıyordu. Sahnede yazar ve podcast sunucusu Laura Shin bir NFT sanatçısıyla sohbet ediyordu. Bitcoin ve Lightning Network’ün sadık savunucuları bu para biriminin kullanım alanlarına dair çalıştaylar düzenlerken kripto CEO’ları kulislerde bir araya gelip stabil coinlere yönelik olası yasaklamaları tartışıyorlardı. 

Genelde bir kripto para konferansında insan hakları aktivistlerinin çıkıp politik baskılar konusunda yaşadığı deneyimleri anlatmalarını, bağımsız gazetecilerin propaganda ile nasıl mücadele ettiklerini aktarmaları veya siber güvenlik uzmanlarının başından geçenleri anlatmaları pek beklenmez. 

Ancak bir düşünürseniz kripto etkinlikleri kapsamında bu tür konuların pek de alakasız olmadığını anlarsınız. 

Birçok kişi için kripto bir zenginleşme aracıyken bazıları için de bir insan hakları aracı. Bu araç, her ne kadar çok yapısal biçimde olmasa da finansal istihbarat ve sansür sınırlarını aşmanın ve özellikle dünyanın belirli bölümlerinde bunu yapabilmenin bir yolunu sunar.

Bitcoinin fiyatı ne yönde seyrederse seyretsin bu özelliği ortadan yok olmayacak. 

Bitcoini kullanmak

Siyah ve mor bir kazak ve “Miracle Academy” yazan bir şapka giyen ödeme sistemleri şirketi Stripe’ın CEO’su Jack Mallers, “Bitcoinin değeri bir kuruşa düşse bile dünyanın birçok yerinde özgürlük savaşında kullanılabilecek” diyordu.

İnsan Hakları Derneği’nin strateji üst yöneticisi ve Oslo Özgürlük Forumu’nun finansal özgürlük bölümünün küratörü Alex Gladstein’e aktivist topluluğun bitcoine sıcak bakıp bakmadığı soruldu. Gladstein, verdiği cevapta, bu forum programına bitcoin içeriğini alma nedenini olarak “birçok kurumun halihazırda bitcoin kullanmasını” gösterdi. Bazı durumlarda bitcoine teşekkür edilmesi gerektiğini vurguladı. 

Eritre’de insan kaçakçılarının kurbanı olan kişilerin özgürlüklerine kavuşması için çalışan bir insan hakları aktivisti olan Meron Estefanos, ilk başlarda bitcoine karşı tereddütlü olduğunu ancak Gladstein’in çalıştaylarından sonra ısındığını söyledi. Tam da o saatlerde Eritre hükümeti insanların elde ele para aktardığı geleneksel bir sistem olan Hawala’ya karşı sert önlemler açıklamakla meşguldü. 

Estefanos, “Artık Eritre’deki hawalacılar isim soruyorlar ve ben ismimi veremediğim için anneme para gönderemiyorum çünkü insan hakları aktivisti olduğum için polis tarafından aranıyorum” Bu noktada bitcoin bir çözüm sunuyor. Artık annesine parayı bitcoin olarak gönderiyor.

Hapsedilen Rus muhalif Alexey Navalny için kripto bağışları organize eden Leonid Volkov, Rusya tarafından ülkeyi terk etmek durumunda bırakılan aktivistlerin de geride kalanlarla ilişkilerini devam ettirmede bitcoinden yararlandıklarını söylüyor.  

Volkov, “Bizim hareketimiz Rusya’da yasadışı ilan edildikten sonra Rusya’da kalan dostlarımızı desteklemek için bitcoinin ne kadar önemli olduğunun farkına vardık” diyor. 

Bitcoin, aktivistlerin yurt dışından para almaları durumunda riske girecekleri finansal istihbaratın yoğun olduğu rejimlerde bir arka kapı ödeme aracı olarak işlev görüyor. ABD merkezli bir sivil toplum kurumu lan Özgürlük için Öğrenciler Çin’deki öğrenci protestolarını desteklemek için bu yöntemi kullanmışlardı.

Organizasyonun CEO’su Wolf von Laer, “Bir arkadaşa para gönderdik ve hemen ertesi gün karakola çağrılarak sorguya alındı” diyor. Ayrıca Rusya çatışması sırasında riskli bir bölgeden kaçması gereken arkadaşlarına da bitcoin gönderdiklerini anlatıyor. 

Stabil coinlere yönelik kaygılar

Gladstein’in bitcoine dair inancının da yardımıyla forumun önemli bir kısmı bu en eski ve en büyük hacimli kripto paraya ayrılmıştı. Bitcoin ödemelerine yönelik uygulamalara ve yazılımlara dair pratik birçok çalıştay yapıldı.

Tether’in teknoloji üst yöneticisi Paolo Ardoino ve Afrikalı kripto şirketi Helicarrier’ın kurucu ortağının katıldığı panel sırasında stabil coinlere yönelik hararetli tartışmalar da gerçekleşti. 

Ardoino, Tether’in stabil coini olan USDT’yi kriz zamanlarında bile güvenli biçimde tutabildiğini anlattı. Örneğin Terra’nın UST’sinin çöküşünde Tether ayakta kalabildi.

İzleyenler Ardoino’nun söylediklerini olumlu karşıladı. Ancak panel sonrasında İngiliz kripto para borsası Coinfloor’un kurucusu Obi Nwosu yanına gelerek Tether’in risklere karşı ne tür bir sigortası olduğunu sordu.

Nwosu, “Bence Tehter ancak hükümet yasaklarsa başarısız olabilir” dedi. Ardından Tether sahiplerinin olası bir sıkıntı durumunda ellerindeki para karşılığı bitcoin alabilecekleri bir yöntem üzerinde tartıştılar ancak bunun tam olarak nasıl işleyeceği konusu havada kaldı. 

Tether’in güvenilirliği ve dayanıklılığı insanların finansal sisteme erişiminin sınırlı olduğu durumlarda çok daha önem kazanıyor. Buralardaki insanlar kendi ülkelerindeki ekonomileri kırılgan olarak gördükleri için USDT’ye güveniyor ve bu para birimini doların alternatifi olarak görüyor. Buna örnek olarak Nijerya verilebilir. 

Aderinokun, “Dolar mevduatlar herkesin ulaşabileceği bir yapı değil ve ayda 20 dolar komisyon ödemeniz gerekebilir. Ve bir sabah kalktığınızda hükümet hesaplara el koyabilir” diyor. 

Bir tuz tanesi

Kripto paraların varlığını destekleyen en güçlü argümanlardan biri olan insan hakları boyutu kripto dünyasına atfedilen kibir, ukalalık ve diğer kötü özellikleri de dengeleyen bir bileşen aslında.

El Salvador’daki El Faro gazetesinde araştırmacı gazeteci olan Nelson Rauda, El Saldavor başkanı Nayip Bukele’nin geçtiğimiz yıl bitcoini resmi para birimi lan etmesinin ardından yaşanan sıcak tartışmanın üzerine soğuk su dökmüştü. 

Her ne kadar bitcoin taraftarları bu kararı hararetle alkışlarken elindeki üç kuruş birikimini bitcoinin volatilitesi nedeniyle kaybetme riskini gören sıradan Salvadorlular için bu konu çok da önemli değildi. Rauda, “Sokağa çıkın ve bakın. Kimse bu konuyu konuşmuyor” diyordu.

Zengin bitcoincilerin fakir Salvadorlulara geleceklerinin ne kadar parlak olduğunu söylemeleri gurur kırıcı. Özellikle de La Union şehrinde yerel ekonominin tamamen bitcoin üzerinden döndüğü ütopik bir Bitcoin City hayalini anlatmaları pek mantıklı değil.

Rauda, Bukele’nin bu hayalini gerçekleştirmek için evleri yıkılacak olan insanları işaret ediyor. “Evinden çıkarılan bir balıkçı evinde son haftasını yaşarken milyonerler hayalleri uğruna Bitcoin City’yi destekliyor. Bitcoinin temelleri cypherpunk hareketine dayanıyor. Bu hareket aktivistler tarafından yaratılmıştı. Peki şimdi neden Salvador’da helikopterlerle gezen milyonerlere hizmet ediyor? Bana hiç mantıklı gelmiyor.”

Belki bu tür konuları kripto konferanslarında da konuşmanın zamanı gelmiştir, ne dersiniz?