Kripto Para ve Dijital Varlık Yatırımcıları İçin Gelecek Liman: Vergilendirme

Uluslararası denetim, vergi ve danışmanlık şirketi EY (Ernst&Young) tarafından yayımlanan raporda kripto para birimleri ve dijital varlıklar alanındaki yatırımcı kişi ve kurumlara bu alandaki mevcut ve yakın gelecekte gerçekleşmesi muhtemel olan vergi düzenlemelerini dikkatle izlemeleri gerektiği belirtiliyor. EY, bu alanlardaki yatırımların vergilendirilmesine ilişkin güncel duruma ışık tutarken, farklı ülkelerin bu alandaki uygulamalarını da gözler önüne seriyor.

EY (Ernst & Young) kripto para birimleri ve dijital varlıklarla ilgilenen yatırımcı kişi ve kurumların bu alana yönelik vergi düzenlemelerini dikkate izlemeleri gerektiğini vurguluyor.EY tarafından yayımlanan “Kripto para birimleri ve dijital varlıklara yönelik vergiler yakın gelecekte nasıl şekillenecek?” başlıklı makalede geleneksel aracıları sistemin dışında tutarak işlem hızlarını büyük ölçüde artıran, maliyetleri düşüren ve inovasyonu destekleyen dijital varlıklara yönelik küresel yatırımların toplam büyüklüğünün son 13 yıl içinde 3 trilyon doları aştığı belirtiliyor.

Vergi otoriteleri, dijital varlıkları ve bu alandaki gelişmeleri kavrama çabasında

Hizmet sağlayıcılar ve yatırımcılar için vergi riski yükseliş kaydederken vergi otoriteleri için de yeni handikaplar oluşmaya başlıyor. Vergi otoritelerinin bu alandaki gelişimi kavrama ve anlama çabalarının yanında, ülkelerin yaklaşımlarında dijital varlıklar satın alma, mülkiyet ve satış işlemlerinin vergi tarafında farklılıklar mevcut. 

Mevcut durumda dijital varlıklar için geleneksel yatırımlar ile aynı vergi raporlama uygulamalarının ve yükümlülüklerinin geçerli olmayışı vergi otoriteleri için bir tür nokta anlamı taşıyor. Dolayısıyla, bu alandaki yatırımlardan elde edilen ciddi miktardaki kazançlar ya hiç bildirilmemiş ya da eksik bildirilmiş olarak görünüyor.  Bu alandaki belirsizlik, karmaşıklık ve risklerin mevcut olduğunu ortaya koyan makalede vergi otoritelerinin yakın gelecekte daha fazla vergi raporlama yükümlülüğünü devreye almasının beklenebileceği belirtiliyor. 

Bu aşamada, OECD, kripto varlıklar ile ilgili yeni bir vergi şeffaflığı çerçevesi ve Ortak Raporlama Standardında (“CRS”) oluşturulan değişiklikleri kamuoyunun da katılımını sağlamak amacıyla değerlendirmeye açtı. Bu çalışmalar sonrasında vergi şeffaflığını hedefleyen “otomatik bilgi değişimi” kapsamına kripto varlıklar da girmiş olacak. CRS’in uygulamaya geçmesi uzun zaman almışken, mevcut ortamda kripto varlıkların raporlamalar kapsamına alınmasının da uzun sürmeyebileceği vugulanıyor. 

Ülkeler, kripto para ve NFT’lerin vergilendirilmesinde farklı uygulamalara sahipler

Dünya genelinde birçok vergi otoritesi, kripto para yatırımlarını servet olarak sınıflandıran ve sermaye kazancı vergisine tabi tutan ABD ve İngiltere’nin yaklaşımını benimsiyor. 

NFT’ler de halihazırda en popüler dijital varlık sınıflarından biri durumunda. Şirketlerin, marka topluluğu oluşturma ve geliştirmede benzersiz fırsatlar sunan NFT’lere giderek daha fazla yöneldiği bir dönemde vergisel açıdan NFT’lere hem doğrudan hem de dolaylı vergi uygulanabilir.

Türkiye’nin kripto varlıklarla ilgili düzenlemelerinin 2022’de hayata geçmesi olası görünüyor.

Son dönemde gündem oluşturan açıklamalar nedeniyle, Türkiye’de kripto varlıklarla ilgili düzenlemelerin 2022 yılında yasalaşmasına yönelik bir beklenti oluştu. Kamuoyuna yansıyan bazı teklif taslaklarına bakıldığında kripto varlık düzenlemelerinin 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na (SPK) yapılacak bazı eklemelerle gerçekleşeceği anlaşılıyor. Teklif taslağında SPK’nun 3’üncü maddesindeki tanımlara, “cüzdan, kripto varlık, kripto varlık alım satım platformu, kripto varlık hizmet sağlayıcı ve kripto varlık saklama hizmeti” tanımları ekleniyor. Aynı zamanda kripto varlıklar ile ilgili kanuna eklenen maddelerle “Kripto varlık alım satım platformları”, “Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının usulsüz işlemlerinde uygulanacak tedbirler”, “İzinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti”, “Zimmet”, “Kripto varlıklara ilişkin şahsi sorumluluk” ve “Kripto varlıklara özel soruşturma usulleri” gibi daha çok “kripto varlık alım-satım platformları” ile ilgili şartlar ve kötüye kullanımın önüne geçilebilmesinin önlenmesine yönelik düzenlemeler yapılıyor.

Bu durum özellikle AB örneğinde olduğu gibi (Markets in Crypto Assets, “MiCA” ve Digital Operational Resilience Act, “DORA”) daha kapsamlı olması hem ‘Türkiye’de oluşan ve küresel ile entegre’ ekosistemin korunması hem de İstanbul Finans Merkezi (“İFM”) projesine katacağı ivme nedeniyle önem arz ediyor.

Yapılacak düzenlemelerde “vergi yansızlığı”nın sağlanması son derece önemli

Kripto varlıkların vergilendirmesi kapsamında “verginin yansızlığı” ilkesinin gözetilmesi büyük önem taşıyor. Şöyle ki, AB ülkelerinde kripto varlıklarda KDV uygulanmazken Türkiye’nin benzer ihraçları KDV’ye tabi tutma politikası benimsemesi Türkiye’deki ihraçların AB ülkelerine kaymasına neden olabilir. Yapılacak düzenlemeler ile kripto varlıklara net bir tanımlama getirilmesinin ardından bu varlıklara dayalı işlemlerin; “varlık ihracı/oluşturma”, “madencilik”, “alım-satım” ve “aracılık” gibi faaliyet bazında ele alınarak yapılması büyük önem taşıyor.

Türkiye’de gelir üzerinden (dolaysız) veya yani harcama üzerinden (dolaylı) gündeme gelebilecek vergilendirme düzenlemelerinin diğer ülke düzenlemeleri ile paralel olmasının ve böylece “verginin yansızlığının” sağlanmasının önemine işaret eden EY Türkiye Vergi Bölümü Şirket Ortağı Abdulkadir Kahraman, aksi takdirde Türkiye’deki işlem hacminin yurt dışına kaçmasını ve Türkiye’de mevcut ekosistemin zarar görmesinin söz konusu olabileceğine, bunun da Türkiye’nin mali suçlarla mücadelede elini zayıflatabileceğine dikkat çekti.