Ne yıl ama!

CoinDesk'in kripto düzenlemelerini takip eden ekibi, bu yıl neler beklediğimizi detaylı şekilde açıklıyor.

Bu neden önemli

Kripto'nun tüm dünyada yükselen itibarı, düzenleyicilerin ilgisini daha fazla çekecek.

Detaylara inelim

Nikhilesh De (ABD): Bu yıl beklendiği gibi geçmedi. Boğa piyasasının sona ereceği ve yeni bir kripto kışının piyasaları vuracağı fikri benimsendi ve beklentiler ona göre şekillendi; ancak bu yıl yaşanan başarısızlıkların büyüklüğü birçok insanı şaşkınlığa uğrattı. 

Gelecek yılın iyi geçeceği konusunda şüpheliyim. Cheyenne Ligon da bu konuya biraz daha derinlemesine değiniyor. Ancak, mevcut iflas davaları ilerledikçe ve yeni iflas ihtimalleri ortaya çıktıkça, sektör, kullanıcı gizliliği ve tüketicilerin korunmasıyla ilgili birçok sorunla daha fazla ilgilenmek zorunda kalacak.

Şayet kripto borsası iflas ederse, müşterilerinin, kişisel bilgilerinin gizli kalması beklentisine girip giremeyecekleri mahkemeler için büyüyen bir sorun olmaya devam edecek. Bu yıl bu sorunun Celsius ve FTX gibi şirketlerde ortaya çıktığını gördük. Hakimler başlangıçta, şirketlerin, alacaklılarının bilgilerini gizli şekilde dosyalamalarına izin verdi, ancak daha sonra Celsius, tüm müşterilerinin isimlerini ve varlıklarını yayınladı, FTX’in aynı konuyla ilgili duruşmaları ise devam ediyor. 

ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) da borsaları mevcut mevzuata uymaya zorlamak için hazırlık yapıyor olabilir. SEC Başkanı Gary Gensler uzun zamandır, kurumunun kripto şirketlere yönelik düzenlemeler yapmak için ihtiyaç duyduğu yetkiye sahip olduğuna inandığını ve kendi görüşüne göre mevcut yasalar itibariyle çoğu kripto paranın menkul kıymet niteliği taşıdığını, bu nedenle esasen birçok kripto borsasının menkul kıymet alım satım platformu olduğunu dile getiriyor. Çok yakın geçmişte SEC, bu konuda gerçek anlamda bir şeyler yapmak üzere olabileceğini açıkladı. Yaptırım Direktörü Gurbir Grewal, kripto şirketleri için pistin kısaldığını ve FTX'in çöküşünün, başka olumsuz gelişmeler yaşanmadan önce sektöre el atması beklenen düzenleyiciler üzerindeki baskıyı artırdığını söyledi.

Yasama faaliyetlerinden çok fazla bir şey beklemiyorum. Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesinin dört gözle beklenen stabilcoin yasası da dahil, kriptoyla ilgili ek yasa tasarılarının sunulacağını biliyorum; ancak, asıl mesele gerek Temsilciler Meclisi'nde gerek Senato'da herhangi bir tasarının gerçekten yasalaşmasına yetecek iki partili desteğin olup olmayacağı. Jesse Hamilton yasalar hakkındaki görüşünü daha da ileriye taşıyor.

Bununla birlikte, bu yılın, düzenleyicilerin gözünde sektör için kara bir lekeden başka bir şey olmadığını söylemek lazım. Terra/Luna'nın çöküşü, temelde tüm kripto kredi sektörünün iflası (ABD pazarından aşamalı olarak ayrılan Nexo hariç), FTX'in dağılarak son yılların en büyük borsa iflasına sürüklenmesi... İşte bunların hepsi tüm dünyada düzenleyicilere baskı yapacak olaylar. Facebook, yeni ismiyle Meta liderliğindeki Libra (daha sonra Diem) projesi ve buna verilen olumsuz küresel tepki, düzenleyicilerin de nasıl tutum alabileceğini gösteriyor. Bu hızlı olmayabilir, ancak Facebook'un Libra'yı piyasaya sürmesinden yıllar sonra, farklı uluslardan kanun yapıcılar sektörü dizginlemek için stabilcoin düzenlemeleri geliştirdi. Bu yıl yaşananlara tepki olarak, benzer bir karşılık göreceğimizi tahmin ediyorum.

Sandali Handagama (EMEA): Geride bıraktığımız yıl sadece küresel kripto şirketlerinin ve piyasalarının yeteneklerini değil, aynı zamanda bu alanı yönetmek için tasarlanmış nispeten yeni düzenleyici çerçeveleri de teste tabi tuttu. Terraform Labs'den FTX'e kadar yüksek profilli kuruluşlar birbiri ardına yıkıldıkça ister Bahamalar'da, ister Singapur'da olsun, denetiminde bulundukları düzenleyiciler de zor durumda kaldı.

Singapur Merkez Bankasının iflas etmiş FTX'i değil de rakip borsa Binance'ı mimlemesi, kripto şirketleri için sofistike bir düzenleyici rejime sahip olmakla övünen Singapur'u, Merkez Bankasının hangi platformların yatırımcılar için güvenli olduğuna nasıl karar verdiğine dair zor sorularla karşı karşıya bıraktı.

Avrupa Birliği'nde kanun koyucular, kripto düzenlemesinde küresel bir standart olarak takdir gören kilometre taşı niteliğindeki Kripto Varlık Piyasası (MiCA) çerçevesinin, Bahamalar'da kayıtlı iken birden fazla ülkede faaliyet gösteren 100'den fazla kuruluşun dahil olduğu FTX'in çöküşünün benzerlerini gerçekten önleyip önleyemeyeceğini sorguladı.

Uluslararası Para Fonu ve Finansal İstikrar Kurulu gibi uluslararası kuruluşlar, kripto paraların sınırı aşan özelliğinin düzenlemelerde küresel iş birliğini mecbur kıldığını söylüyor. Kripto parada küresel standartların getirilmesine yönelik baskı, piyasalar bu yıl kötüden daha kötüye giderken iyice yoğunlaştı. 2023'te küresel bir gözetim baskısına dair daha fazla şey duyacağız ve belki de uluslararası liderlerin, düzenlemelerin yeterli olup olmadığı gibi daha sert bir soruyu gündemlerine aldıklarını göreceğiz.

Jesse Hamilton (ABD): Kriptonun, yaygın şekilde takas edilen geniş çaplı bir varlık olarak bir geleceği olacaksa, o gelecek, bu yıl Washington, D.C.'de kararlaştırılabilir.

ABD Merkez Bankası'nın hükümetin bu alana dijital dolarla adım atıp atmayacağına dair nihai kararı ve sonunda ABD finansal sisteminde dijital varlıklar için güvenli bir yer oluşturacak ve stabilcoin'ler ve kripto ticaretinde ulusal kuralları belirleyebilecek bir dizi yasal çaba da dahil, mevcut politika çalışmaları artık son aşamaya geliyor. Elbette bunun bir bedeli var ve bu bedel sektördeki bazı oyuncular için çok yüksek olabilir.

Bu idari hesaplaşma, birçok milletvekilinin ve SEC gibi kurumların başkanlarının kripto dünyasında işlerin yürütülme şekli konusunda şüpheci olduğu için yaşanıyor. Bu nedenle, FTX ile yaşanan son kriz, milletvekillerinin bu tartışmaları başlatan ilk yasa tasarılarıyla öngördüklerinden daha sıkı bir gözetim anlamına gelebilir. Bu arada, eğer SEC bir token’ı menkul kıymet yapan unsurları belirleme yetkisini elinde tutarsa, ki Başkan Gensler çoğunun böyle olduğunu söylemişti, token ihraççılarını ve borsaları, hükümlerinde merkeziyetsiz kripto varlıklara hiç yer vermeyen mevcut menkul kıymetler yasasıyla denetleyecek.

2023'te yeni Kongre'nin düzene girmesi biraz zaman alabilir, bu nedenle, hala Demokratlar tarafından kontrol edilen Senato'nun ve artık Cumhuriyetçiler tarafından yönetilen Temsilciler Meclisi'nin kripto konusunda ortak bir zemin bulması için aylar gerekebilir. Kripto paranın bölünmüş bir yönetimin ilerleme kaydedebileceği sınırlı meseleler arasında olup olmadığını nispeten dar bir düzenleme test edebileceği için, Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi'nin stabilcoin'in düzenlenmesine ilişkin iki partili tasarısının hayata geçmesi uzak ihtimal. Sektör daha kapsamlı bir düzenlemeye kavuşmadan önce, iki parti, ilgili komiteler ve kriptoya şüpheyle yaklaşan milletvekillerinin bir araya getirilmesi gerekiyor.

Kongre konunun üzerinde çalışırken, Finansal İstikrar Gözetim Konseyi'nde yer alan finansal kurumların başkanları, bu Konsey'in yetkilerini, stabilcoin'ler gibi kripto bileşenlerinin önem arz ettiklerini resmi olarak açıklamak için kullanabilirler. Bu gelişme ayrıca, Fed ve benzeri kurumlara konu bağlamında bazı düzenleyici yetkiler de tanıyabilir. 2023'te SEC'den gelebilecek önemli yaptırım eylemlerinin yanı sıra, Tüketici Mali Koruma Bürosu gibi daha az bilinen kurumlar da kripto firmaları tarafından sunulan finansal ürünlere karşı yetkilerini dayatmaya başlayabilir.

Cheyenne Ligon (ABD): Yaklaşık bir hafta içinde enkaza dönüşen, dünyanın en büyük ikinci kripto borsası FTX'in kasım ayındaki muhteşem çöküşü, kesinlikle 2022'nin en büyük ve en şok edici başarısızlığıydı, ancak bu yıl çöken yalnızca FTX değildi.

FTX tiyatrosu, kendisinden önce gerçekleşen, algoritmik stabilcoin ihraççısı Terra'nın depeg olup ardından dağılması, 10 milyar dolarlık hedge fonu Three Arrows Capital'ın piyasadan silinmesi ve Celsius Network ile Voyager Digital'ın da girdiği kripto iflası dalgası gibi başarısızlıkları unutturan ikincil bir etkiye sahip oldu.

FTX'in çöküşü ve bundaki rolü nedeniyle şimdilerde dolandırıcılık suçlamalarıyla karşı karşıya kalan eski CEO'su Sam Bankman-Fried'in gözden düşüşü, bu bulaşıcı krizin yayılmasıyla yaşanan, BlockFi gibi kuruluşların iflaslarını gölgede bıraktı.

FTX ilgi odağı olmaya devam ederken, bu bulaşıcı krizin zincirleme etkileri, Nexo, Gemini ve CoinDesk'in kardeş şirketi Genesis de dahil olmak üzere birçok büyük kripto şirketinin sallanmasına yol açtı.

2022, kripto iflasları bağlamında önemli bir yıl oldu ama, ivme 2023'te de yavaşlama belirtisi göstermiyor. İflas süreçleri genellikle yavaş ve zahmetlidir; 2023'te başlayan iflaslar yılın tamamında ve belki sonrasında da sürecek. Eğer domino taşları devrilmeye devam ederse, ki muhtemelen öyle olacak, daha fazla kripto şirketi iflas edenler kervanına katılacaktır.

Camomile Shumba (İngiltere): İngiltere, Başbakan Rişi Sunak'ın, Maliye Bakanıyken ülkeyi kriptoda merkez yapma planlarının sorgulandığı siyasi ve idari karışıklık nedeniyle büyük gündem olmuştu. Siyasi fırtınanın geçip geçmediği henüz belli değil; çünkü pek çok kişi, iktidardaki Tory Partisi kadar kripto dostu olmayan ve ipi göğüsleyebileceği düşünülen İşçi Partisi'nin yönetimi devralmasıyla sonuçlanabilecek bir erken seçim çağrısı yapıyor.

Ayrıca, finansal düzenleyici Finansal Yürütme Kurumu'nun (FCA) kriptoya ilişkin katı bir duruş sergilemesi nedeniyle, ülkenin kripto merkezi olma isteğinin gerçek bir karşılığının bulunup bulunmadığı da belirsiz. FCA CEO'su Nikhil Rathi, bir toplantıda milletvekillerine, kurumunun ülkede faaliyet göstermek için kayıt yaptırmak isteyen kripto şirketlerinin %85'ini geri çevirdiğini söylemişti.

Halen Parlamentoda tartışılmakta olan Finansal Hizmetler ve Piyasalar yasa tasarısı, FCA'e kriptoyu ve kripto şirketlerinin İngiltere'deki müşterilerine ulaşmak amacıyla yapacakları faaliyetleri düzenlemek için yetkiler verecek. İngiltere hükümetinin mali otoritesi olan Hazine, kamuoyunun da görüşünü alarak sektörün en iyi şekilde nasıl düzenleneceğini belirleyecek. Tüm bunlar hayata geçtiğinde, İngiltere'nin ne kadar kripto dostu olup olmadığı anlaşılacak.

Lavender Au (APAC): Düzenleyici çerçeveler Asya'da ivme kazanmaya başlıyor. Bu yıl Hong Kong, borsalarda lisanslama rejimine geçerken, Güney Kore ise dijital varlıkları yönetmek için bir yasa tasarısı hazırladı. 2022 aynı zamanda bir düzenlemeler senesiydi. Japonya, ülkede token çıkarmayı fiilen imkânsız hale getiren vergi düzenlemelerini gevşetmeyi taahhüt etti. Singapur, bireysel yatırımcılara yönelik riskleri azaltmak için düzenlemeleri sıkılaştırmayı gündemine aldı.

Bölgedeki sıkı düzenlemeler aynı zamanda, bu düzenlemelerden kaçınmanın yollarını bulmak amacıyla yürütülen faaliyetlerin olduğu anlamına da geliyor. Japonya'daki yatırımcılar, yüksek vergilerden kaçınmak için gri borsa dışı (OTC) kanallar kullanıyor. Çin'deki yatırımcı sayısı artmaya devam ediyor. İlk iflas duruşmasında paylaşılan bir tabloya göre, FTX kullanıcılarının yaklaşık %8'i bu ülkede bulunuyordu.

Diğer bölgelerde olduğu gibi, Luna ve FTX'in çöküşleri düzenleme çabalarına aciliyet kazandırdı. Gelecek yıl Asyalı düzenleyiciler, stabilcoin'lerle ilgili düzenleyici çerçeveler yayımlayacak. Bireysel yatırımcının yatırım yapması için belirlenecek gereklilikler hususunda Hong Kong'da makul istişareler devam edecek. Hem Japonya hem Singapur, DeFi alanını düzenlemeyi değerlendirdiklerini açıkladılar.

Bu yıl, Japonya'da Sakura, Endonezya'da Tokocrypto'yu satın alan Binance gibi küresel borsalar yerel pazarlara girmek için düzenlenmiş daha küçük yerel borsaları bünyelerine kattılar. Büyük oyuncuların bu eğilimi sürdürmeleri nedeniyle 2023'te daha fazla birleşme ve satın almayla karşılaşmamız olası.

Jack Schickler (AB): MİCA yasası, Avrupa Birliği'ni sektörle ilgili yasal bir çerçeveye sahip ilk büyük yargı alanı haline getirdi. 2022'de çeşitli şoklar meydana geldikçe, AB'li düzenleyiciler yeni tüketici koruma ve finansal istikrar kurallarından övgüyle söz etti; bu kuralların, stabilcoin'lerin yeterli rezerve sahip olmasını (terraUSD'nin aksine) ve kripto borsalarının düzgün şekilde yönetilmesini (FTX'te olmadığı gibi) sağladıklarını söylediler.

2023, kripto şirketleri için bir yol ayrımı sunuyor. MiCA yasası çerçevesinde ilgili kurumlara kayıt yaptırma ve yasal hale gelme; böylece, AB içinde reklam yapma hakkı, insanları bir sonraki FTX olmadığınıza ikna etmek için resmi bir onay ve yeni müşteriler bulmanızı sağlayacak geleneksel finansla bağlantı kurma şansı elde ediyorsunuz. 

Ancak bir borsa veya cüzdan sağlayıcısı, tüm bu düzenleyici engellerle uğraşmak istemese de, AB'de ters talep olarak bilinen yasal boşluğu kullanarak kripto satmaya devam edebilir. Offshore sağlayıcılar, daha az titiz müşterilerine, varlıklarını AB vergi makamlarına bildirmemek gibi cazip ekstra hizmetler de sunabiliyor.

Son zamanlarda mevzuata riayetin arttığı görülüyor. Örneğin, daha önce genel merkezinin olmamasıyla övünen Binance, 2024'te yürürlüğe girecek MİCA'ya hazırlık bağlamında halihazırda Kıbrıs, Fransa, İspanya ve İtalya'da temsilcilikler açıyor. Ancak bütün kripto şirketleri, karar verirken arkalarını kolluyor olacaklar; zira hiçbir şirket, rakiplerinin haksız bir avantaj elde etmesini istemez. Peki, ne tarafa yönelecekler?

Amitoj Singh (Hindistan): 2023'te Hintli kripto meraklılarının gözü üç büyük gelişmeyi bekliyor olacak.

Birincisi, Hindistan'ın kripto vergilendirme politikasını değiştirebileceği yıllık bütçenin açıklanması. Diğer makroekonomik faktörlerin yanı sıra, kripto kârlarından alınan %30'luk vergi ve tüm işlemlere uygulanan %1'lik stopaj (TDS), Hindistan'daki kripto ticaretinde sert bir etki yarattı. Sektör, hükümetten bu kuralları gözden geçirmesini talep etti.

İkincisi, Hindistan, 2023'ün eylülünde Yeni Delhi'de G-20 ülkelerini ağırlayacak. Hindistan, 2022 aralıkta G-20 başkanlığını devraldığında, küresel bir koordineyle belirlenmiş kripto kurallarına öncelik vereceğini açıklamıştı. G-20 ülkeleri arasında bu bağlamda başlayan müzakereler zirvede dünyanın en büyük ekonomilerinin küresel olarak kabul edilebilir bir kripto düzenleme çerçevesi üzerinde anlaşmaya varması beklentisiyle sona erecek.

Üçüncüsü, Hindistan Merkez Bankası (RBI) kendi dijital para birimini (CBDC) 2023'ün sonuna kadar tam anlamıyla piyasaya sürmeyi umuyor. Şu anda RBI, dört büyük şehirde pilot uygulamasına başladı. Pilot uygulamanın ilerleme kaydetmesi, dijital rupinin geleceğini belirleyecek ve muhtemelen CBDC'lerin kullanım senaryolarına ilişkin olarak küresel kabul gören standartlara katkıda bulunacak.

Geçmişe bakarken

Bir yıl önce, ekibime ve daha sonra CoinDesk'te düzenlemelere ilişkin yeni oluşturulan ekibe, 2022 boyunca hangi gelişmeleri takip edeceklerini sordum.

Sandali Handagama, AB kanun yapıcılarının bu yıl üzerinde ilerleme kaydettikleri MİCA'yı öne çıkardı. Başka bir yerde, dijital euro hala tartışılıyor, ancak projenin gerçekleşmesine daha çok var.

Cheyenne Ligon, Ethereum'un geliştiricisi Virgil Griffith'in cezalandırılması gibi benzer davaların yanı sıra, kriptoyla bağlantılı "suç soruşturmalarının sayısında bir artış" görmeyi beklediğini söyledi. SEC'in eski bir Coinbase çalışanına uyguladığı bir yaptırım sebebiyle bazı kripto para menkul kıymetini piyasadan çekmesi ve CFTC'nin devam eden bir soruşturmada tüm DAO'yu dava edecek kadar ileri gitmesi de dahil olmak üzere, bu kurumların yaptırımlarında gerçekten bir artış gördük.

Lavender Au, Güney Kore cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ülkenin dijital varlıklara yaklaşımında bir değişikliğe yol açabileceğini söyledi. Japonya, benzer şekilde, stabilcoin gibi kripto para birimlerini daha iyi anlama ve yasalaştırma çabalarını yoğunlaştırırken, Hong Kong hükümeti yeni kripto firmalarını cezbetmeye çalışıyor.

Amitoj Singh, Hindistan'ın, tüm sektörü gerçekten etkilemiş görünen oldukça katı bir vergi rejimi uygulamadan hemen önce, kripto risklerini ve vergi kurallarını nasıl hafifletmeye çalışacağını takip edeceğini söylüyordu.

Geçen yıl, düzenleyicilerin kararlı hareket edip etmeyeceklerinin yanı sıra, stabilcoin düzenlemesine ve iki partili çerçeve yasaya da dikkat kesildiğimi söylemiştim.

Beklentilerin aksine bu yıl çıkarılamayan, ancak yeni Kongre'de yüksek ihtimalle müzakere edilecek olan iki partili stabilcoin yasasından haberdar olduk.

Ayrıca, "Bu kurumlardan biri ABD piyasasına girmek isteyen startup'lar için bir kılavuz yayımlayacak mı? Yoksa 2022, açıklamalar duyduğumuz, yaptırımlar gördüğümüz ama daha fazlasının olmadığı 2021, 2020, 2019 ve önceki yılların bir tekrarı mı olacak" diye yazmıştım.

Sanırım cevabımızı aldık.

CoinDesk Dışında:

(The Verge) Bilgisayar korsanları, kısa zaman önce, şifre yönetim hizmeti veren LastPass'e sızarak müşteri kasası verilerini çaldılar. Eğer LattPass kullanıyorsanız, bazı şifreleri güncellemeniz gerekebilir. Şimdi olduğu gibi.

(Politico) Southwest Havayolları tarihinin en berbat Noel'ini geçirdi; binlerce uçuşu iptal olan şirket hala Elliot Kış Fırtınası'nın olumsuz etkileriyle mücadele ediyor. Kongre muhtemelen gözden geçirecektir.