Daron Acemoğlu: “Kriptoda Bir Nevi Yenilgiyi Kabullenme Durumu Var”

MIT’de ekonomi alanında önemli çalışmalara imza atan Daron Acemoğlu, Simon Johnson ile birlikte kaleme aldıkları en son Power and Progress’de teknoloji ile gelişim arasındaki çekişmeyi ele alıyor. Bin yıllık gelişim tarihindeki delillere bakıldığında insanlığın gelişiminde teknolojiye dair yapılan tercihlerin ve alınan kararların son derece etkin olduğunu belirten Acemoğlu bugün bazı teknolojik gelişmelerin refahın dağılımı ve demokrasi gibi ekonomin ana eksenlerinde yıkıcı etkiler oluşturduğunu da vurguluyor.

Acemoğlu’nun kitabında öne çıkardığı konulardan biri de teknolojinin hayatın her noktasına girmesiyle birlikte bilginin merkezi otoritelerin kontrolüne girmesi ve her geçen gün bu durumun daha da yoğun bir hale gelmesi. Acemoğlu en güncel teknolojileri demokrasiyi ve toplumsal eşitliği destekleyecek ve geliştirecek biçimde kullanılabileceği argümanını savunuyor.

Bu noktada kripto ve merkeziyetsiz teknolojiler akla geliyor? Acaba Acemoğlu’nun yaklaşımı Bitcoin’in ana felsefesiyle benzeşmiyor mu? 

Bu sorunun yanıtı Acemoğlu’nun kendisinden geldi. Profesör, 22 Mayıs’ta attığı bir dizi tweette kriptoya dair yoğun şüpheli ama iyimser görünen bir yorum getirmiş görünüyor. 

Acemoğlu öncelikle ana sorunun bilginin merkezi kontrolünden kaynaklanabileceğini vurguluyor. Ardından bu merkeziyetçiliğin kırılması için en doğru yöntemin demokratik politikalar çerçevesinde devlet ve hükümetler ile etkileşimi sürdürmek ve özellikle merkez banklarının hesap verebilirliğini artırmaktan geçtiğini söylüyor. Bu önermenin her zaman işe yaramadığının da altını çizmekten çekinmiyor. 

Peki kripto bu denklemde nerede? Acemoğlu kripto paraların felsefesinde bir nevi “yenilgiyi kolay kabullenme” havasının olduğunun altını çiziyor. Yani devletlerle ve hükümetlerle yeterince mücadele etmeden onlardan tamamen koparak ve onları devre dışı bırakarak bir çözüm Acemoğlu’nun içine sinmemiş görünüyor. Acemoğlu bu yenilgiyi kabullenme durumunun üzerine bir de aşırı şişirilmiş tekno-optimizm boyutunun gelmesiyle denklemin karıştığını ima ediyor.

Acemoğlu’nun kriptoya dair bazı problemleri sıraladığı görülüyor: Kriptonun yasa dışı faaliyetlerden ciddi bir beslenme gerçekleştirdiğini vurgulayan Acemoğlu bu konudaki bir akademik araştırmaya da referans veriyor. Ayrıca proof-of-work konsensüs yapısının çok enerji harcadığını, senyoraj gelirlerinin aslında hükümetlerden çalışan kaynak gibi görülebileceğini işaret ediyor. 

Acemoğlu gelecekte blok zinciri temelli özel bir para yapısının somut bir toplumsal rolü olup olmadığı konusunda da kararsız olduğunu vurguluyor.