Finans sektörü hakkında çekişmeli geçen kara para aklamayla mücadele (Anti-Money Laundering/AML) kuralları konusundaki görüşmeler kapanış aşamasına gelmiş durumda. Ancak, küçük ödemeler, unhosted (bir kripto varlık hizmet sağlayıcısının sahip olmadığı veya yönetmediği) cüzdanlar ve geçiş dönemleri konusunda esneklik payı olacağını umanlar da mevcut. 

Avrupa Birliği parlamentosu, komisyonu ve konseyinin de yer aldığı, kripto işlemlerine yönelik kara para aklama karşıtı düzenlemeye ilişkin ihtilaflı müzakereler Perşembe günü başlıyor. Kimilerine göre mahremiyeti sona erdirecek ve inovasyonu engelleyecek söz konusu düzenlemenin yasalaşacağı son aşamaya gelinmiş durumda.

Sektördeki birçok kişi, bir suç işleme eğilimine karşı zorlu yeni kurallara ihtiyaç olduğu önermesini sorguluyor. Ancak daha pragmatik düşünen bazıları, hayati önem taşıdığı ortaya çıkabilecek yasal ayrıntılara bakıyor. Bu ayrıntılar arasında yasanın küçük ödemeleri ve unhosted cüzdanları nasıl ele alacağı ve yeni yasanın ne zaman yürürlüğe gireceği gibi konular var.

Yasa tasarısı, kripto sağlayıcılarının müşteri bilgilerini doğrulamasını ve şüpheli işlemleri yetkililere bildirmesini gerektirecek. Ancak sektör, bunun uygulanmasının külfetli olabileceğinden ve dijital gizliliği sona erdireceğinden şikayetçi.

Coinbase (COIN) ve benzeri şirketlerin öncülüğündeki son dakika protestosu büyük ölçüde görmezden gelindi ve 31 Mart'ta AB yasa koyucuları, suçun önlenmesi için mevzuata ihtiyaç duyulduğunu savunarak sektöre yönelik sert para aklama kuralları uygulanması yönünde oy kullandılar. Şimdi dikkatler, yasanın son şeklinin (ki artık bu müzakerelerin sona erme aşamasına geldiği yer) ne olacağına çevrilmiş durumda.

Gerek Avrupa Parlamentosu gerekse AB Konseyi'ndeki ulusal hükümet toplantısındaki yasa koyucular, kripto işlemlerinde hangi tarafların yer aldığının daha sıkı izlenmesini görmek istediklerini belirtiyorlar. Dijital ödemeleri küçük parçalara bölerek yasal takipten kaçırmak daha kolay olduğu için, en küçük ödemeler için bile geçerli olması gerektiğini söylüyorlar. Kripto finansın aksine geleneksel banka havale işlemlerinde yalnızca 1.000 Euro (yaklaşık 16 bin TL) üzerindeki işlemler için müşteri kimliğinin doğrulanması gerekmekte.

Rockaway Blockchain Fonu'nun hukuk departmanının başkanı Oldrich Peslar yakın zamandaki bir blog yazısında, bu önlemin pratikte pek fark yaratmayabileceğini ifade ediyor.

Peslar'a göre, küçük kripto ödemelerine yönelik kontrol uygulamalarını bir trajedi olarak nitelendirmek mümkün değil. Zira bunlar "halihazırda herhangi bir uyumlu hizmet sağlayıcının zaten sahip olabileceği tüm bilgileri içeriyor" ve "bunları toplamak idari bir yük veya herhangi bir özel hayatın ihlali sayılmamalı". 

Sınama

Ancak blok zincir hukuku uzmanı Thibault Schrepel CoinDesk'e yaptığı açıklamada, yasal açıdan bunun kişisel işlere yönelik haksız bir ihlal teşkil edebileceğini ve hukuki bir soruna davetiye çıkarabileceğini söylüyor.

Amsterdam'daki Free Üniversitesi'nde hukuk doçenti olan Schrepel'in bir röportajındaki sözleri dikkat çekici: "Kripto ile ilgili olanlara, kripto olmayanlara nazaran daha fazla yükümlülük yüklüyorsunuz."

"Bu işin en kötü çıktısı bu olur" diyen Schrepel'e göre düzenleme muhtemelen AB insan hakları yasasını da ihlal ediyor—kara para aklama konusunda diğer geleneksel ödeme yöntemlerinin kullanımının daha yaygın olduğu konusuna girmeye dahi gerek yok.

Schrepel, hukuki bir soruna çıkması riskinin yasa koyucuları etkileyebileceğine inanıyor, ancak pratikte Konsey ile mutabık oldukları bir pozisyondan geri adım atmalarını sağlamak zor olabilir. Diğer alanlarda doğru yaklaşımın ne olduğu konusunda biraz daha fazla ihtilaf var, ve yasanın nihai hale gelmesi için, yasa yapıcılar ve hükûmetler perşembe gününden itibaren kapalı kapılar ardındaki bir dizi toplantıda bu farklılıkları ortadan kaldırmak zorunda kalacaklar.

Meclisin kontrollerin unhosted cüzdanlara uygulanmasını sağlama ve şaibeli sağlayıcılardan oluşan merkezi bir kara listeye sahip olma önerileri de bu toplantı listesine dahil. Peslar işte bu konularda endişeli, ve bu konuların, karıştırıcılar gibi gizliliği artırıcı özelliklerin veya monero (XMR) gibi para birimlerinin sonunu getirebileceği konusunda uyarıyor.

CoinDesk'le yaptığı görüşmesinde Peslar, bankalara şart koşulan müşterinizi tanıyın (KYC) kontrollerinin, merkezi bir borsa tarafından barındırılmayan bir cüzdan kullanmak gibi bir şekilde kendini koruyan kripto sahiplerine de uygulanmasının "değerleriyle uyumlu olmadığını" ve nakit paraya karşı gösterilen tutuma göre çok sert olduğunu söylüyor ve ekliyor: "İnsanların mahremiyetini yok etmemeli, tam tersine onu korumalıyız."

Hükümetler yardıma gelebilir. Blockchain for Europe, nihai metnin ulusal bakanlıkları temsil eden AB Konseyi'nin meseleye bakışıyla örtüşmesi halinde, bunun unhosted cüzdanlar için daha iyi bir sonuç anlamına geleceğini belirtiyor.

Yine de lobi grubunun Genel Sekreteri Robert Kopitsch bize asıl önemli olan konunun, yasanın ne yaptığından ziyade 'ne zaman yapacağı' olduğunu söylüyor.

Konsey, yeni yasaların kripto lisans mevzuatının yürürlüğe girmesini beklemesi, ve yalnızca ayrı bir Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği'nin (Markets in Crypto Assets Regulation - MiCAR) kesinleşmesinden iki yıl sonra uygulanması gerektiğini söylüyor. Kripto operatörlerinin finansal istikrar ve yatırımcı koruma normlarını karşılamaları durumunda AB genelinde çalışmasına izin verebilecek MiCAR da şu anda müzakerelerin bitirilmesi aşamasında.

Ancak milletvekilleri dokuz ila 18 ay arası bir süreç görmek isterken, Fransız merkez bankası yöneticisi François Villeroy de Galhau Salıgünü yaptığı açıklamada kuralların "en geç 2024'ün başına kadar" uygulamaya geçirilmesi gerektiğini söyledi.

Kopitsch bunun çok önemli olduğuna inanıyor, çünkü kripto sağlayıcıları, aceleye getirilmiş bir işin yasal riskiyle yüzleşmektense hizmetleri tamamen bırakmaya karar verebilir.

Kopitsch, ABD gibi diğer yargı bölgeleri ile koordinasyonun önemine dikkat çekerek, uygulama zaman çizelgesinin "aslında yaklaşan müzakerelerin en büyük sorunu" olduğunu söylüyor: "Dokuz ay içinde hiçbir şey yapamazsınız."

Geri çekilme

Bazıları, müzakerelerin ince ayrıntılarında boğulmayı reddedip yasa koyuculara kriptonun yasadışı finans öcüsü olmadığını hatırlatmayı tercih edebiliyor.

CoinDesk'e konuşan Pascal Gauthier, suç için "bu insanların kullanacağı şey bitcoin olamaz, çünkü izlenebilir" diyor ve nakit ile geleneksel finansın gizli saklı işler yürütmek isteyenler için şeffaf blok zincirlerinden çok daha çekici olacağını belirtiyor.

Unhosted cüzdanlar olarak kullanılabilecek donanım üreten bir Fransız şirketi olan Ledger'ın CEO'su Gauthier, geçen yıl yasadışı adreslerle yapılan işlemlerin tüm işlemler içinde sadece %0,15'lik bir kısmı oluşturduğunu öne süren verilere atıfta bulunuyor. (Araştırmayı yürüten Chainalysis, yeni şüpheli faaliyetlerin gün ışığına çıkmasıyla birlikte bu oranın aslında iki katına kadar çıkabileceğine işaret ediyor.)

Yaygın yasadışı davranış iddialarının "çürütülmüş yanlış argümanlar" olduğunu söyleyen Gauthier, kripto paraları toptan yasaklamak isteyen milletvekillerinin mali suç kaygılarını asıl niyetlerine kılıf olarak kullandıklarını da ekliyor.

Ancak bir çok kişi AB'yi sektör üzerinde güçlü kısıtlamalarla baskı kurmaya çağırıyor – bunlar arasında küresel standart belirleyiciler, Finansal Eylem Görev Gücü, kripto paranın çocuk pornosu ve terörizmle bağlantılı olduğuna dair uyarılar yapan yetkililer ve kripto para birimini kanunsuz bir Vahşi Batı'ya benzeten, Avrupa Merkez Bankası'ndan Fabio Panetta da bulunuyor.

Kripto sektörü bu görüşleri kripto risklerinin uçarı derecede birer yanlış nitelemesi olarak görse de, nihai sonucu allayıp pullamak zorunda. AB para aklamayla mücadele yasalarının son halinin herkes tarafından beğenilmeyeceği kesin, ancak sektördeki iyimserler, parlamenterlerin en azından kötü bir işi en iyi şekilde yapmalarını umuyorlar.